رفتار مردم پس از قطع یارانه و سهمیه
از زمانی که اعلام شد سهمیه بنزین حذف می‌شود و تاکسی‌ها و خودروهای عمومی هم سهمیه 700 تومانی‌شان سه‌شنبه شب می‌سوزد پمپ بنزین‌ها شلوغ شد.
همچنین از زمانی که اعلام شد کارت سوخت‌هایی که بنزین 700 تومانی دارند فقط تا شهریور اعتبار دارد، خیلی‌ها کارت سوخت خودروهایی که برای روز مبادا نگه داشته بودند را بیرون آوردند تا از آن استفاده کنند. حتی برخی از مردم به خاطر اینکه کارت سوختشان در خرداد ماه شارژ نشده با متصدیان جایگاه‌های سوخت درگیری لفظی پیدا کردند. خیلی‌ها وقتی نان گران نشده بود تولید ضایعات نان آنها بخش قابل توجهی از سفره‌شان را تشکیل می‌داد. خیلی‌ها هستند که احتیاج به یارانه نقدی ندارند و حتی می‌توانند به بسیاری از خانواده‌های فقیر کمک کنند اما یارانه می‌گیرند. خیلی‌ها به علت اینکه آب و گاز مشترک دارند، بیشتر از نیاز خود مصرف می‌کنند. چرا چنین رفتارهایی داریم، چه عواملی موجب می‌شود چنین اتفاقی رخ دهد؟
1. نقش مسئولان در به وجود آمدن چنین رفتارهایی در جامعه پررنگ است. به عنوان مثال دولت در مورد حذف سهمیه‌بندی به خوبی اطلاع‌رسانی نکرد، مردم تا چند روز بلاتکلیف بودند و هیچ کس هم نمی‌دانست که آیا کارتهای سوخت برای خردادماه شارژ می‌شود یا خیر؟ همین موضوع مردم را کلافه و سرگردان کرد و رفتاری پرخاشگرانه از ملت دیدیم. دولت می‌توانست با اطلاع‌رسانی درست و به موقع و قبل از موعد واریز شارژ سوخت خودروها از بروز این اتفاقات خودداری کند. همچنین در مورد موضوع یارانه نقدی دولت می‌توانست به افرادی که پردرآمد تشخیص داده و قرار بود یارانه نقدی‌شان را حذف کند اطلاع داده تا قبل از حذف یارانه نقدی، موضوع اعتراض یا عدم اعتراض آنها را حل و فصل نماید. یا در مورد نان؛ دولت باید همزمان و یا قبل از گرانی نان در اطلاعیه موضوع افزایش نرخ نان و همچنین موضوع آزدپز شدن 20 درصد نانوایی‌ها را با اطلاعیه‌های رسمی به اطلاع مردم می‌رساند نه اینکه با تایید و تکذیب‌های مختلف مردم را گمراه کند. چنین رفتارهای غیر مسئولانه را در دولت‌های گذشته نیز شاهد بودیم؛ مثلا در سال 1385 و بعد از سهمیه‌بندی بنزین اطلاع‌رسانی عجولانه موجب شد آن اتفاقات ناگوار در پمپ بنزین‌ها رخ دهد.
دولت می‌تواند با برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلند مدت و در میان گذاشتن آن با مردم گام بلندی در اعتمادسازی بردارد و این اطمینان را به ملت بدهد که آینده‌ای روشن در انتظار کشور خواهد بود. البته دستیابی به چنین دستاوردی با به کارگیری افراد متخصص و مطالعات کارشناسی حساب‌شده امکان‌پذیر خواهد بود
رفتارهای نامناسب مسئولان فقط در حوزه اطلاع‌رسانی خلاصه نمی‌شود بلکه عدم اعتماد مردم به آینده اقتصادی موجب شده بعضی از رفتارهای غلط سر بزند. مثلا آینده مبهم قیمت سوخت خیلی‌ها را از سال 1385 وا داشت که با خرید خودروهای ارزان‌قیمت از سوخت سهمیه‌ای که در کارت سوخت آنها هست استفاده کنند. یا برخی دیگر دست به کار خطرناک‌تری زدند و سوخت‌هایی مثل بنزین و گازوئیل را در منزل ذخیره می‌کردند. چنین رفتارهایی به علت آینده مبهم اقتصادی که باز هم مسئولان در به وجود آمدن این فضا نقش پررنگی دارند. مدیران با تصمیمات لحظه‌ای و خلق‌الساعه و بدون مطالعه در گذشته وحال فضایی را برای اقتصاد به وجود آورده‌اند که نمی‌توان ثبات را در آن پیدا کرد. جامعه با ثبات اقتصادی آرام می‌گیرد و دیگر کسی نگران آینده اقتصادی خود نیست و از انجام رفتارهای هنجارشکنانه‌ای که معلول آینده مبهم است خودداری می‌کند. دولت می‌تواند با برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلند مدت و در میان گذاشتن آن با مردم گام بلندی در اعتمادسازی بردارد و این اطمینان را به ملت بدهد که آینده‌ای روشن در انتظار کشور خواهد بود. البته دستیابی به چنین دستاوردی با به کارگیری افراد متخصص و مطالعات کارشناسی حساب‌شده امکان‌پذیر خواهد بود.
3. آیا رفتارهای جامعه در مواجهه با مشکلات اقتصادی درست است؟ فکر کنید در کشوری غیر از ایران حضور دارید و وضعیت اقتصادی آن کشور به مراتب بدتر است. اصلا در آن کشور نظامی دیکتاتوری وجود دارد و ظلم بسیاری به جامعه صورت می‌گیرد. آیا چنین شرایطی هم رفتارهای ناهنجار ما را توجیه می‌کرد؟ آیا در چنین شرایطی هم مجاز بودیم که در مصرف آب و گاز مشترک زیاده‌روی کنیم چون دیگران بخشی از پول آن را می‌دهند؟ آیا این شرایط به ما مجوز ذخیره کردن منابع کشور را می‌داد؟ آیا شرایط سخت مجوزی برای زیر پا گذاشتن حقوق ملی است؟
مدیران با تصمیمات لحظه‌ای و خلق‌الساعه و بدون مطالعه در گذشته وحال فضایی را برای اقتصاد به وجود آورده‌اند که نمی‌توان ثبات را در آن پیدا کرد. جامعه با ثبات اقتصادی آرام می‌گیرد و دیگر کسی نگران آینده اقتصادی خود نیست و از انجام رفتارهای هنجارشکنانه‌ای که معلول آینده مبهم است خودداری می‌کند
کشور ما یکی از بزرگترین وارد کنندگان غلات جهان است در حالی که مصرف ما از استاندارد جهانی هم بالاتر است. ما یکی از بزرگترین مصرف کنندگان آب جهان هستیم در حالی که کشور ما بی‌آب و خشک است و به زودی دچار بحران آب و تنش آبی می‌شویم. ما بزرگترین مصرف کننده برق منطقه هستیم و هنوز از سیستم‌های قدیمی و پرمصرف برق استفاده می‌کنیم. هنوز مصرف‌کننده بنزین و گازوئیل هستیم و هنوز سفره‌های ما ضایعات نان فراوان دارد. هنوز وقتی تصمیم جدیدی در مورد بنزین و سایر حامل‌های انرژی گرفته می‌شود به فکر درآمد و سود بیشتر هستیم. قطعا مسئولان وظایف زیادی برای اصلاح وضع موجود دارند؛ از تولید خودروها و وسایل انرژی کم مصرف تا اصلاح معیشت مردم. اگر مسئولی در این زمینه از کوچک‌ترین تلاشی مضایقه کند در پیشگاه خدا و مردم باید پاسخگو باشد اما این مساله موجب نمی‌شود مسئولیت خود را نادیده بگیریم. جامعه نیز مسئولیت سنگینی دارد و آن اصلاح رفتارهای خود است. رفتارهایی که اگر اصلاح نشود در آینده به شکل ناهنجارتری بروز پیدا خواهد کرد.
محسن جندقی
بخش اقتصادی تبیان
مطالب مرتبط:
بنزین آزاد هم سهمیه‌بندی شد
آیا موافقید یارانه قطع شود؟
رشد اقتصادی، افسانه یا واقعیت؟
مرتبط تصویری:
پمپ بنزین
