جهش تحصیلی همیشه هم خوب نیست

«فرزند ما باهوش است، با بقیه فرق می‌کند و باید جهشی بخواند» هر چند داشتن ضریب هوشی (آی‌کیو) ۱۲۰یکی از شرایط اساسی جهش تحصیلی است اما کم هستند پدر و مادرهایی که چنین دیدگاهی دارند.
 آنها حتی اگر فرزندشان ضریب هوشی لازم را هم نداشته باشد، اصرار دارند هر طور شده یک سال را جهشی بخواند تا به‌اصطلاح یك سال از زندگی جلو بیفتد. اما آیا جهش تحصیلی مساوی موفقیت بیشتر فرد در آینده است؟

موافقان جهش تحصیلی می‌گویند كه اصل، مساوات در آموزش است بدین معنا كه باید به دانش‌آموزان اجازه داد تا به نسبت استعدادهای خود پیشرفت كنند و به هیچ وجه منطقی نیست كه دانش‌آموزان تیزهوش را در حصار سن تقویمی‌شان محدود كنیم. از نظر آنها توزیع كودكان براساس تراز سنی كار درستی نیست بلكه باید به توانایی‌های هوشی آنان توجه داشت.

در مقابل، سطحی شدن یادگیری از دلایلی است كه مخالفان جهش تحصیلی بر آن تأكید می‌كنند. آنها معتقدند جهش تحصیلی نوعی تسریع در آموزش است و مانع از اكتشافات فردی كودكان ونوجوانان می‌شود. تحت فشار قرار دادن كودك برای یادگیری قبل از موعد مناسب حتی وقتی كه ابزارهای ذهنی لازم در او رشد كرده كار درستی نیست. از نظر مخالفان، آموزش مطالبی كه برای 9‌ماه تهیه شده، در مدت زمانی كمتر از 3ماه، فشار روانی و ذهنی بسیار زیادی برای معلم و دانش‌آموز به‌دنبال دارد.

لزوم تغییر دیدگاه

امیرحسین ملكی، كارشناس آموزش و پرورش درباره جهش تحصیلی به همشهری می‌گوید: بحث جهش تحصیلی 2رویكرد آموزش و پرورش است، اگر كاركرد مدرسه آموزش مفاهیم كتاب‌های درسی باشد حسن جهش این است كه بچه را متوقف نمی‌كند، وقت او تلف نمی‌شود و آموزش را تسهیل می‌كند.اما ناسازگاری اجتماعی مناسب دانش‌آموز با همسالان، بالا رفتن سطح توقعات خانواده و معلم از دانش‌آموز و عدم‌تعمیق مطالب آموخته شده از معایب جهش تحصیلی است. ملكی معتقد است در جهش تحصیلی مطالب به‌صورت دانشی به دانش‌آموز ارائه می‌شود و او فرصت مناسبی برای درك صحیح مطالب ندارد، بنابراین از لحاظ سطح دانش خوب ولی درك و فهم مطالب كم است. پس باید دیدگاه نظام آموزشی تغییر كند. در این صورت معلم می‌تواند برای دانش‌آموزان مستعد برنامه انفرادی بدهد و انعطاف در برنامه درسی، سرفصل‌ها و توانمندی‌سازی‌ معلمان می‌تواند موجب رشد در یک محیط مناسب باشد. همچنین می‌توان در فوق برنامه‌ها با توجه به نیازها و توانمندی‌های دانش‌آموزان مستعدتر، برنامه‌های خاصی تعریف كرد. او با اشاره به این كه در منحنی نرمال فقط 2درصد دانش‌آموزان تیزهوش محسوب می‌شوند توضیح می‌دهد: بسیاری از خانواده‌ها ممكن است احساس كنند فرزندشان مطالب كتاب‌های درسی را بلد هست و باید به پایه تحصیلی بالاتر برود درحالی‌كه این طور نیست.

مشاوره پیش از جهش

مصطفی ناصری، روانشناس و مشاور هم با بیان این كه اكنون جهش تحصیلی در جهان تقریبا منسوخ شده به همشهری می‌گوید: جهش تحصیلی در موارد خاص و برای افرادی با ضریب هوشی آی‌كیو140 توصیه می‌شود زیرا برای نسل جدید‌ آی‌كیو 105تا 107طبیعی است. در جهش تحصیلی رشد عاطفی و هیجانی بچه به تكامل نمی‌رسد و در اصطلاح EQ با IQ همزمان رشد پیدا نمی‌كند و در جهش‌ آی‌كیو مبناست و به ئی‌كیو توجهی نمی‌شود. در رشد هوش برخلاف رشد هیجانی نیاز به پرسش داریم.

او به خانواده‌هایی كه می‌خواهند فرزندشان به‌صورت جهشی درس بخواند توصیه می‌كند این كار را پس از مشاوره با روانشناس و انجام تست‌های وكسلر و خلاقیت تورنس كه جنبه‌های مختلف هوش و خلاقیت سنجیده می‌شود، انجام دهند.

ناصری با اشاره به این كه ضریب هوشی برای جهش تحصیلی 120اعلام شده، می‌گوید: به‌نظر من برای جهش تحصیلی باید ضریب هوشی بچه دست‌كم 130باشد. در غیراین صورت جهش تحصیلی مثل یك نارسی است كه از درخت چیده می‌شود و در محیطی غیرطبیعی قرار می‌گیرد تا برسد.

چگونگی جهش تحصیلی

امكان جهش تحصیلی برای فرزندتان در چه پایه‌های تحصیلی و چگونه امكان پذیر است؟ بهروز فتحی، كارشناس آموزش و پرورش در این‌باره به همشهری می‌گوید:همه دانش‌آموزان برای ورود به پایه‌های الاتر به‌صورت جهشی ملزم به گذراندن پایه‌های ول هر دوره تحصیلی ستند. جهش تحصیلی برای دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم و چهارم و ششم ابتدایی، پایه هفتم(دوره اول متوسطه) و پایه اول دوره دوم متوسطه تعریف نشده و دانش‌آموزان پایه دوم هر دوره می‌توانند با احراز شرایط اعلام شده در پایه بالاتر ادامه تحصیل دهند.اولیای دانش‌آموزان پایه‌های دوم و سوم ابتدایی می‌توانند با درخواست كتبی برای جهش تحصیلی فرزند خود اقدام كنند. شرط این درخواست، كسب سطح پیشرفت تحصیلی در همه دروس در خرداد و داشتن عنوان خیلی خوب است.در ارزیابی توصیفی دانش‌آموز ابتدا همراه یكی از والدین برای تأیید صلاحیت هوشی و روانی به آموزش و پرورش استثنایی مراجعه می‌كند و در امتحاناتی كه شهریور برگزار می‌شود باید سطح خیلی خوب كسب كند.

مرکز یادگیری سایت تبیان

همشهری آنلاین - نویسنده: علی اصغر محمدی