تبیان، دستیار زندگی
تا قبل از شکل گیری فضای مجازی همیشه عده ای معترض بودند که تریبونی در اختیار ندارند تا حرف هایشان را بزنند و نسبت به این موضوع که رسانه و قدرت در اختیار عده محدودی است نقد داشتند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اینجا حرف زدن آزاد است!


تا قبل از شکل گیری فضای مجازی همیشه عده ای معترض بودند که تریبونی در اختیار ندارند تا حرف هایشان را بزنند و نسبت به این موضوع که رسانه و قدرت در اختیار عده محدودی است نقد داشتند.

اینجا حرف زدن آزاد است!

اما حالا با وجود شبکه های اجتماعی هیچ محدودیتی برای اظهار نظر وجود ندارد و نه تنها شخصیت های مطرح که عامه مردم هم در هر موضوعی که بخواهند ورود کرده و به راحتی حرفشان را از طریق این شبکه ها بیان می کنند.
قبل تر فضای رسانه ای و انتقادی کشور به شکلی بود که نظرات عده ای خاص مطرح می شد؛ در واقع تولید و ارائه محتوا در سطح جامعه در اختیار فعالان رسانه ای، مسئولان، شخصیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... بود. به این معنا که اگر یک شخص عادی نقد و نظری نسبت به یک موضوع داشت رسانه یا فضایی را در اختیار نداشت که بتواند نظرش را مطرح کند. اما در حال حاضر شرایط تغییر کرده و هر کس با عضویت در یک شبکه اجتماعی به سادگی می تواند نظرات و انتقاداتش را مطرح کند. به ویژه اظهار نظر نسبت به جریاناتی که در رسانه های رسمی یا به آن پرداخته نمی شود و یا اینکه این اتفاق دیر می افتد؛ به ویژه در تلویزیون.
قبل از اینکه بخواهیم نکات مثبت و منفی این اتفاق را بررسی کنیم نمونه هایی از موضوعاتی که در بستر شبکه های اجتماعی رشد کرده و نظرات و نقدهای زیادی را به دنبال داشته مرور می کنیم؛ در شماره بعد نگاهی تحلیلی به این موضوع خواهیم داشت:
اسارت جمشید دانایی فر
جمشید دانایی‌فر گروهبان یکم و مرزبان در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران بود که پس از ۳۶ روز اسارت توسط گروه تروریستی جیش العدل، به شهادت رسید. انتشار خبر دار زدن وی که تنها بیست روز از بدنیا آمدن فرزندش گذشته بود، موجی از واکنش ها را میان مردم ایران بر انگیخت. اقدام گروه جیش العدل در اسارت مرزبانان ایرانی با محکومیت گسترده در داخل و خارج ایران مواجه شد. این اقدام بازتاب فراوانی در شبکه‌های اجتماعی داشت و همدردی گسترده‌ای را با این سربازان و خانواده‌های آنان ایجاد کرد. بیش از یک میلیون نفر به دعوت هنرمندان در کمپینی برای درخواست از سازمان ملل جهت آزادی سربازان ایرانی شرکت کردند. بسیاری از هنرمندان ورزشکاران و شخصیت‌های مختلف نیز در بیانیه ‌هایی خواستار آزادی سربازان شدند.توییت‌ها و واکنش‌های ایرانیان در برابر این رویداد توجه رسانه‌های غیر ایرانی نیز جلب کرد.

معمولا مناسبت های مختلف ملی و مذهبی، موضوعات اجتماعی، اقدامات دولت، صحبت های رهبری، اتفاقات منطقه، مسایل فرهنگی و.... هر کدام در شبکه های اجتماعی در حجم بالایی از پیام ها مطرح می شود، پیام هایی که گاهی با زبان طنز و انتقاد همراه است، زمانی از سر نارضایتی و واکنش منفی و مواقعی هم در جهت تأیید و همراهی
اینجا حرف زدن آزاد است!

جام جهانی برزیل
خبر حضور ایران در جام جهانی فوتبال از همان ساعات اول فضای مجازی را فوتبالی کرد و انواع طراحی ها و پیام های تبریک را به دنبال داشت. این جو فوتبالی تا زمان قرعه کشی تیم ها و پایان جام جهانی ادامه داشت.
بازی های ایران تعداد پیام های فوتبالی را افزایش داد و اوج آن بازی با آرژانتین و اشتباهات داوری بود که با نظرات و تحلیل های متفاوتی از طرف کاربران همراه شد؛ در بعضی موارد اگر کامنت های یک مطلب فوتبالی را بررسی می کردیم به اندازه یک برنامه نود در آن دیدگاه کارشناسی وجود داشت!

اینجا حرف زدن آزاد است!

مرتضی پاشایی 
حواشی فوت مرتضی پاشایی علاوه بر اینکه از نظر اجتماعی نیاز به یک واکاوی جدی دارد موضوعی است که از لحاظ رسانه ای هم مورد توجه است. اولین اخبار مربوط به فوت پاشایی در فضای مجازی مطرح و خیلی سریع تبدیل به جریانی شد که تمام محتوای شبکه های اجتماعی را در برگرفت از فیلم و صوت گرفته تا انواع پیام هایی که مرتبط با او بود. علاقه مندانی که بیش از حد به این موضوع پرداختند و گروهی که در مقابل با بزرگ کردن این اتفاق مخالفت داشتند گردانندگان اصلی پیام های این اتفاق بودند.
در نظر عده ای از کارشناسان وجود شبکه های اجتماعی یکی از عوامل مهم در پرداختن بیش از حد به این موضوع بود.
حواشی هتل تارا
اتفاقی که در هتل تارای مهاباد افتاد از دیگر موضوعاتی است که جریان سازی اش از شبکه های اجتماعی شروع شد و مهم ترین دلیل برای این اتفاق وارد نشدن رسانه های رسمی به ویژه تلویزیون در این موضوع بود. موضوعات مشابه دیگری هم بوده که به دلیل به موقع مطرح نشدن از طرف رسانه های داخلی با هدایت رسانه های خارجی به سرعت منتشر شده و بعد از ایجاد یک جریان سازی، تازه اصل ماجرا مشخص و در رسانه های داخلی مطرح شده. ماجرای هتل تارا به دلیل ابهاماتی که داشت از طرف کاربران زیادی با نقدهای تند همراه شد و به دلیل اینکه شروعش از رسانه های خارجی بود هدایت این ماجرا با جهت گیری های سیاسی همراه شد. اگر رسانه های رسمی زودتر وارد عمل می شدند و عرصه را برای شبکه های بیگانه باز نمی گذاشتند شاهد آن خبرها و اتفاقات عجیب نمی بودیم.

اینجا حرف زدن آزاد است!

175 شهید دست بسته
خبر انتقال شهدا به کشور که در میانشان 175 شهید غواص حضور داشت و با نام 175 شهید دست بسته از آنها یاد شد از موضوعاتی است که در صفحات مجازی به شدت مورد توجه قرار گرفت. کاربران شبکه های اجتماعی که معمولا بحث و اختلاف نظر بر سر موضوعات مختلف زیاد در کامنت هایشان دیده می شود و کمتر اتفاق می افتد که نسبت به یک موضوع اتفاق نظر داشته باشند در اینجا هم نظرات خود را عنوان کردند اما این بار در ادای احترام به 175 شهید هم صدا شدند.
نقدهایی بر عملکرد تلویزیون
پای برنامه های تلویزیون گاهی به شبکه های اجتماعی باز می شود. موافقان و مخالفان از فرصت شبکه های اجتماعی برای بیان نظرات خود نسبت به برنامه استفاده می کنند که این نظرات گاهی به نفع یک برنامه تمام شده و گاهی هم مسأله ساز.
از میان برنامه هایی که حواشی زیادی را در فضای مجازی به دنبال داشته ماه عسل، تعدادی از آگهی های بازرگانی، سریال در حاشیه، کلاه قرمزی و.... را می شود نام برد.نمونه های نزدیک تر هم سریال شمعدونی، برنامه امشب، و کمی قبل تر هم سریال در حاشیه یکه تاز انواع پیام ها در این فضا بود.
مذاکرات 1+5
مذاکرات 1+5 از ابتدا در کنار اخبار رسمی در فضای مجازی هم جا داشت به خصوص که تیم مذاکره کننده و شخص دکتر ظریف در این فضا حضور داشتند و اخبار و حواشی مذاکرات را در صفحات خود منعکس می کردند.
در کنار نظرات تیم مذاکره کننده همیشه مخالفان و موافقانی وجود داشته که در صدد پاسخ بودند چه در میان کاربران عادی و چه شخصیت های سیاسی و به ویژه نماینگان مجلس. از چهره هایی که در دو طرف ماجرا معمولا اتفاقات مذاکرات را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند عباس عراقچی از اعضای تیم مذاکره کننده و در مقابلش حمید رسایی نماینده مجلس است؛ پیام های این اشخاص بهانه ای است برای تحلیل های کاربران.
تک نرخی شدن بنزین
از آنجایی که بنزین اول آزاد شد و بعد خبرش رسید، سوژه مناسبی بود برای کاربران شبکه های اجتماعی تا موضوعی دیگر را به نقد بکشند و این عملی شدن یک اتفاق قبل از خبر، خودش کمکی بود برای انواع طنزها و کاریکاتورها. بحث قطع شدن یارانه هم که از موضوعات مطرح این روزهای دولت است در کنار تک نرخی شدن بنزین انواع واکنش ها و نقدها را نسبت به عملکرد دولت ایجاد کرده و درحال حاضر کاربران مشغول به بررسی و تحلیل عملکرد دولت در زمینه های مختلف هستند...

موضوعات بسیار دیگری هم وجود دارد که هر کدام با بررسی در کامنت های کاربران شبکه های اجتماعی قابلیت یک تحلیل از نظرات عامه مردم را دارد.
معمولا مناسبت های مختلف ملی و مذهبی، موضوعات اجتماعی، اقدامات دولت، صحبت های رهبری، اتفاقات منطقه، مسایل فرهنگی و.... هر کدام در شبکه های اجتماعی در حجم بالایی از پیام ها مطرح می شود، پیام هایی که گاهی با زبان طنز و انتقاد همراه است، زمانی از سر نارضایتی و واکنش منفی و مواقعی هم در جهت تأیید و همراهی.
در مطالب بعد اتفاقات مثبت و منفی که در جریان انتقادات و اظهار نظرهای شبکه های اجتماعی مطرح می شود را بررسی می کنیم.

زهرا فرآورده
بخش ارتباطات تبیان



مطالب مرتبط:
حاشیه های مهاباد در فضای مجازی
در گذشت پاشایی و تحلیل عجیب بی بی سی
طوفان توئیت‌ ایرانی‌ها برای ظریف
به احترام 175 شهید دست بسته