انجام حاجات مردم
از جمله تعلیمات بنیادی اسلام در صحنه زندگی اجتماعی ، پرورش روح نوع دوستی در افراد بشر است.برنامه های اسلام در این زمینه ، بسیار جالب و تحسین برانگیز است؛زیرا پیروان اسلام از جهات مختلف و در ابعاد گوناگون حیات جمعی ، با انواع این برنامه ها مواجه و رو به رو هستند و در نتیجه روح انسان دوستی و دیگر خواهی و توجه به ابتلائات و احتیاجات مردم ، به طور طبیعی در نهاد مسلمانان ، پرورش می یابد و به كار بستن این مقررات اخلاقی ، آنان را به صورت انسان هایی والا در می آورد .
و چقدر بدبخت است مسلمانی كه با این همه برنامه های انسان ساز ، باز از چارچوب خودخواهی و نفس پرستی خارج نمی شود ! در فرهنگ اسلامی ضمن برشمردن آثار و نتایج دنیوی و اخروی این عمل صالح یعنی انجام حاجات مردم و رفع نیازمندی های آنان ، به شیوه انجام این وظیفه انسانی و چگونگی اقدام به آن هم توجه داده شده است و درلا بهلای سخنان حكمت آمیز ائمه دین نكات ظریف و با اهمیتیدر این زمینه ارائه شده است.
از نظر پیامبر ( ص ) آن كسی كه زكات مال خود را می پردازد و در رفع گرفتاری های مردم تشریك مساعی می كند ، بخیل نیست؛بلكه بخیل كسی است كه از پرداخت زكات ( و حقوق شرعی ) خودداری می كند و در رفع گرفتاری مردم نمی كوشد لیكن در موارد دیگر ولخرجی می نماید .
و به فرموده آن بزرگوار،هر كس شب را سحر كند و در اندیشه كارسازی و رفع مشكلات و مهمات مردم مسلمان نباشد ، مسلمان واقعی نیست ، خداوند مددكار و یاور مؤمن است مادامی كه او كمك كار برادر ایمانی خویش است . قضای حاجت یك نفر مؤمنبسیار با ارزشتر است از روزه و اعتكاف یك ماهه واز عبادت آن كس كه هزار سال خداوند را عبادت كرده به این ترتیب كه روزها را روزه و شبها را به نماز ایستاده باشد .
امام باقر (ع) فرمود : هركس حاجت خود را نزد من آورد من فوراَ آن را برآورده می سازم تا مبادا موقعیت از دست برود و من توفیق انجام خدمت مجدد درباره ی اورا بهدست نیاورم و در نتیجه از چنین ثواب و پاداش عظیم محروم گردم. گاهی مؤمنی احتیاج و نیاز خویش را نزد برادر ایمانی اش می برد و چون او قدرت انجام وظیفه و توانایی رفع آن حاجت را ندارد غمگین می شود و خداوند به سبب همین دل شكستگی و اندوهگینی ، او را به بهشت وارد می كند .
و امام ششم نیز طی حدیثی به ویژگی و خصوصیت این عمل خیر اشاره فرموده و گفت : خداوند ، در صورتی به عمل خدمت به مردم و انجام حاجت آنان اجر و پاداش می دهد كه شخص محتاج هنوز زبان به سئوال نگشوده و آبروی خویش نریخته حاجتش از سوی مردم نیكوكار و كارپرداز ، برطرف شود؛اما اگر او در اثر فشار فقر و نیازمندی روی خود را سرخ كند و آبرویش را بریزد و نداند كه سرانجام حاجت او برآورده خواهد شد یا نه، در این صورت اگر مردم نیكوكار ، همه دارائی شان را هم در این راه بدهند با آبروی شخص مؤمن كه با سئوال و عرض حاجت ریخته شده نمی تواند برابری كند .
امام در یك سخن نغز و شیوای دیگر وبایك تمثیل ، ارزش مشكل گشایی مردم را چنین توصیف فرمود :
خلائق به منزلهیعائلهیخداوندی هستند و محبوبترین مردم نزد خدا مهربانترین آنها برای عائله الهی هستند و دوست داشتنی ترین آنان ، كسانی هستند كه در رفع نیازمندیهای بندگان خدا كوشایند . و چقدر ارزشمند است این كه برادر ایمانی تو به تو اعتماد كرده و زبان به عرض حاجت نزد توبگشاید .
امام موسی كاظم ( ع ) فرمود : بردن حاجت نزد برادر ایمانی ، همچون رحمتی است كه از سوی خداوند به وی حواله می شود.اگر او آن حاجت را برآورد ولایتش را به ولایت ما پیوند زده كه ولایت ما متصل به ولایت الهی است،اما اگر او با وصف قدرت و توانایی از كوشش در انجام آن حاجت ،كوتاهی كند و یا دست رد بر سینه او زند، در واقع به خودش ظلم و ستم كرده است .
روزی علی (ع) خطاب به كمیل چنین فرمود : به خانواده ات دستور بده در تحصیل مكارم اخلاق بكوشند و حتی در تاریكی های شب به انجام حاجات مردم و رفع نیازمندی های آنان بپردازند . سوگند به خدایی كه جان من در دست اوست هیچ كس بر دل انسان مؤمنی ، سرور و شادمانی وارد نمی كند. مگر آنكه خداوند از این عمل خیر یعنی سرور و شادمانی ، مایه لطفی می آفریند كه در موقع نزول بلا و بههنگام گرفتاری ، سریعتر از سرعت سیلاب در سراشیبی به امداد او می رسد و او را از گرفتاری نجات می دهد . و راجع به اشخاصی كه در مواقع نیاز ، چرب زبانی می كنند و در وقت بی نیازی ، با مردم جفا كارند فرمود: چقدر زشت است كرنش بههنگام نیازمندی و جفاكاری در وقت بی نیازی .
از دیدگاه امام جعفر صادق (ع) ، مال و منال هیچ كس افزون نمی شود مگر آنكه مسئولیت اجتماعی او سنگین تر می گردد و حجت خدا بر او تمام می شود.پس تا می توانید در این زمینه كوشش كنید و برای خود حجت داشته باشید با برآوردن حاجات و نیازمندی های برادران ایمانی . و در حدیثی در ترغیب به رسیدگی به وضع برادران مسلمان فرمود : بهترین شما بخشندگان شما و بدترین تان بخیلان هستند و بهترین كارها خدمت به برادران دینی و كوشش در رفع نیازمندی های آنان است تا بدین وسیله دماغ شیطان به خاك مالیده شود و انسان از آتش دور و داخل بهشت گردد. این را به دوستان ، یاران عزیز و گرانقدرتان بگوئید آنان كه چه در تنگدستی و چه در توانگری در خدمت به مؤمنین و قضای حاجات آنها می كوشند .
شما در این امر خیر یعنی انجام حاجات مردم و خدمت به آنان بر یكدیگر سبقت بجویید و به انجام آن حرص بورزید و علاقه نشان دهید .
اجر و پاداش
: رسول خدا در بیان اجر و پاداش انجام حاجات مردم فرمود : در میان پیروان من كسانی هستند كه خداوند متعال در بهشت ، آن اندازه به آنان مقام و درجه و كاخ های باشكوه می بخشد كه تمام نعمت های دنیا در كنار آنها ، همچون تل خاكی است در صحرای بیكران. آنان كسانی هستند كه هر گاه یكی از برادران دینی شان را فقیر و نادار یافتند در برابرش فروتنی می كنند و به او كمك مالی می نمایند و پیش از آنكه او ذلت و خواری سؤال را بر خود هموار كند نیازش را بر می آورند. اینان در اثر ادامه به این عمل صالح و پرداختن به انجام حاجت های مردم فقیر و بینوا ، بهطور مداوم ارتقاء رتبه پیدا می كنند و مقامشان در بهشت بالاتر می رود و بر تعداد كاخ ها و قصرهایشان افزوده می شود و به چند برابر می رسد.آنگاه فرشتگان و خادمان این مقامات و قصور اظهار می دارند پروردگارا ! ما را توان خدمت و كار در این همه كاخ و قصر نیست از فرشتگان دیگر به ما كمك بده.و از سوی خدا خطاب می رسد : من شما را به زحمت نمی اندازم و خارج از قدرت و توانایی تان كاری به شما نمی سپارم.هر قدر كمك می خواهید بر تعدادتان بیفزایم !از نظر رسول بزرگوار اسلام ( ص) هر كس حاجت و نیاز مردم با ایمان را برطرف كند خداوند بسیاری از حوائج و نیازمندی های خود او را برطرف می سازد كه كمترین آنها بهشت است . و خدمت به مردم و انجام حاجت های آنان وسیله ایمنی در برابر سختی های روز قیامت است . و مؤمنان برادران یكدیگرند.لذا احتیاجات همدیگر را رفع می كنند و خداوند در پاداش این كار نیكو ، مشكلات آنان را در روز قیامت آسان می گرداند .علی امیرالمؤمنین (ع) ، سالار سخن و حكمت فرمود :" ما قضی مسلم لمسلم حاجه الا ناداه الله علی ثوابك ولا ارضی لك بدون الجنة" یعنی : هر مسلمانی نیاز مسلمان دیگر را برآورد خداوند او را صدا می كند و می فرماید كه پاداش تو به عهده من است ومنبرای تو به كمتر از بهشت خشنود نیستم .
امام صادق (ع) خطاب به مفضل فرمود : خداوند عده ای را برای خدمت به خلق و انجام حاجات مردم فقیر شیعه معین فرموده تا بدین وسیله بهشت را برایشان ارزانی بدارد ، ای مفضل ! اگر بخواهی می توانی از آن بندگان خدا باشی .
مؤمنی كه به قصد خدمت و قضاء حاجت برادر دینی اش ، قدم بر می دارد خداوند در برابر هر قدمی ، یك حسنه و ثواب برایش می نویسد و یك گناه از گناهانش را محو می سازد؛چه موفق به انجام آن حاجت باشد یا نه . اما اگر فرد مسلمان و مؤمنی ، خیرخواه برادرش نباشد و در صدد خدمت به او و قضاء حاجتش بر نیاید ، به خدا و رسول خیانت كرده و حضرت محمد (ص) در روز قیامت خصم و دشمن او خواهد بود .
اگر انسان مؤمنی ، حاجت و نیاز خود را نزد برادرش ببرد و او قادر باشد كه به تنهایی و یا به كمك دیگری آن را انجام دهد ولی نكند خداوند در روز قیامت او را در حالی كه دستهایش به گردنش بسته شده در محشر نگاه می دارد تا همهی خلائق از حساب فارغ گردند .
هیچ مؤمنی از وجهه و آبروی خود برا یبرادردینی اش خرج نكرد الا این كه خداوند روی او را بر آتش دوزخ حرام گرداند. چنین فردیهرگز در روز قیامت مزهیذلت و خواری را نخواهد چشید و همچنین هر مؤمنی كه از بذل آبرو و شخصیت برای مؤمنان ، مضایقه كند در همین دنیا مزه ذلت و خواری را خواهد چشید و در روز قیامت نیز شعله های آتش صورتش را می سوزاند یا برای همیشه در میان آتش می ماند و یا سرانجام آمرزیده می شود و نجات پیدا می كند .
از دیدگاه اسلام نیازمندهای مردم برای اشخاص متمكن و دارا ، یك نوع نعمت محسوب می شوند تا بدین وسیله ضمن رفع حاجات و انجام نیازهای مردم،به فیض و ثواب الهی برسند . امام سجاد (ع) فرمود : نیازمندی های مردم به شما از جمله نعمت های الهی است ، از انجامآنها خسته نشوید . و در سخنی دیگر فرمود : ای شیعیان ! دیر یا زود شما داخل بهشت خواهید شد پس سعی كنید كه درجات و مقامات بالاتری بهدست آورید و بدانید آن كسی مقامش برتر و درجه اش عالی تر است كه در دنیا برای برادران ایمانی اش و به فقرا و مستمندان كمك مالی نماید.خداوند برخی از شما را بهواسطه حتی یك كلمه سخن گفتن با یك مؤمن تهیدست ، بیش از پیمودنره صد ساله ، به بهشت نزدیك می كند اگر چه او در میان آتش گرفتار باشد . پس احسان و خوبی به برادران را فراموش نكنید كه در روز قیامت برای تان سودمند خواهد بود .
ضمانت انجام حاجت :
در حساسیت و اهمیت این مسئله همین قدر كافی است كه قول امداد و تعهد كمك به برادران دینی در صورت امكان از نظر اخلاقی الزام آور است و مسئولیت اخلاقی ایجاد می كند . رسول اكرم (ص) فرمود : هر كس در انجام نیازها و حاجت های مردم ضمانت كند خداوند نیازهای خود او را برآورده نمی سازد تا این كه آن كس در انجام تعهد و عمل به ضمانتش وفا كند و حاجت برادرش را برآورد .سیره ای از امام علی (ع) :
بزرگان اسلام در رفع احتیاجات مردم و كمك مالی به آنها ، شخصیت انسانی و كرامت آنها را در نظر می گرفتند و سعی می كردند كه حرمت اشخاص و شئون آنها را حفظ نمایند .روزی مردی فقیر و محتاج نزد امام علی (ع) آمد و خواست اظهار حاجت كند . علی (ع) برای اینكه آبروی او در میان مردم حفظ شود او را از بهزبان آوردن حاجتش منع فرمود و گفت:حاجت خود را با انگشت روی خاك نقش كن .
مرد روی زمین و خاك نوشت : من شدیداً فقیر و محتاجم .
علی (ع) خطاب به قنبر فرمود : برو دو قواره پارچه ( حله ) برای او بیاور .
مرد پس از آنكه این بزرگواری را از علی (ع) دید اشعاری در مدح و ثنای آن حضرت خواند.
علی (ع) دوباره به قنبر فرمود : یك صد دینار دیگر هم به او بده .
مردمی كه در مجلس حاضر بودند و از این ماجرا مطلع شدند به اعتراض گفتند : یا علی! خیلی دادی و واقعاً این مرد را بی نیاز ساختی !
علی (ع)پاسخ داد: شنیدم رسول خدا (ص) فرمودكههركس را در جایگاه خود قرار دهید ( یعنی این مرد دارای كمال است و مستحق تكریم و احترام بیشتر می باشد). سپس فرمود : من در شگفتم كه برخی با پول خود غلام و برده می خرند و از آنها كار می كشند در حالی كه آنان می توانند با احسان و خوبی به مردم و رفع به موقع نیازمندی آزادگان ، آنان را همچون بنده و غلام خویش كنند كه بههنگام گرفتاری از وجودشان استفاده كنند .
آیا می دانید كهپدر و مادر پس از خداوند متعال بزرگترین حق رابه گردن ما دارند ؟
و آیا می دانید نكویی به والدین و اطاعت و فرمانبرداری از ایشان و خوش رفتاری نسبت به آنان از مهمترین فرائض و وظائف انسان هاست ؟
قرآن چه می گوید ؟ :
قرآن در این زمینه عالیترین آموزش اخلاقی را انجام داده است : از بنی اسرائیل تعهد و پیمان گرفتیم كه جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر نیكی و احسان كنید ...و یاخداوند حكم فرموده و فرمان داده است كه جز او را نپرستید و به پدر و مادر احسان و نكوئی نمائید و هر گاه یكی و یا هر دو،كهنسال و فرتوت شوند آنان كلمه"اف " هم نگو. ایشان را به تندی از خود مران و برایشان سخنی بزرگوارانه بگو و بالعزّت و فروتنی و سایه پر مهر و رأفت برایشان بگستران و بگو پروردگارا ! آنان را مورد لطف و مرحمت خویش قرار بده كه در خردسالی به پرورش من پرداخته اند .
یحیی پیامبر مردی بود مطیع پدر و مادر و خوش رفتار با ایشان و هرگز نافرمان و متمرد نبود.
و عیسی بن مریم گفت : خداوند مرا نسبت به مادرم خوش رفتار و فرمانبردار قرار داده و متمرد و بدبخت قرارم نداده است .
خداوند در قرآن می فرماید :ما به انسان نیكی به پدر و مادر را سفارش كردیم ، مادری كه با ناخوشایندی و زحمت زیاد او را در شكم خویش حمل كرد و با درد و رنج او را زایید و حمل و شیردادن او سی ماه بهطول انجامید ...
این را هم بدانید كه نافرمانی پدر و مادر از گناهان كبیره است و خداوند عاق والدین را شقی و بدبختمی داند ؛ زیرا كهعقوق و بدرفتاری با ایشان ، فقر و خواری بهدنبال دارد . احترام پدر تا این اندازه اهمیت دارد كه در دستورات اخلاقی آمده كه خوب است انسان ، پدرش را با نام صدا نكند بلكه با كنیه و لقب و امثال آن او را صدا بزند .
نتیجه خوبی به پدر و مادر :
رسول بزرگوار اسلام ( ص) فرمود : هر كس دوست دارد عمرش افزون و روزیاش فراوان باشد به پدر و مادرش صله و احسان كندچون این عمل او ، بخشی از اطاعت خداوند است . به پدر و مادر خود نیكی و خوبی كنید تا فرزندان شما هم در حق شما نیكی و احسان نمایند . هر كس دوست می دارد كه لحظه مرگ برایش آسان باشد ، صله رحم كرده و به پدر و مادرش احسان و خوبی كند كه علاوه بر شیرینی لحظه مرگ ، پیش از آن فقر و نداری هم ، گریبانگیر او نخواهد شد .گاهی ثروت شخص و یا خانواده ای هر چند نابكار و فاسق به سبب احسان و نكوئی در حق پدر و مادر ، رو به فزونی می گذارد .
شخصی به امام صادق (ع) گفت : پدری دارم بسیار پیر و ناتوان،او را بهدوش می گیرم و برای قضای حاجت بیرون می برم .
امام فرمود : هر چه می توانی به پدرت خدمت كن و حتی لقمه در دهان او بگذار كه این كار وسیله نجات تو از آتش دوزخ خواهد بود.
باز فرموده : چه شده كه شما به پدر و مادرتان ـ چه زنده و در قید حیات باشند و یا مرده ـ احسان و خوبی نمی كنید ؟! به این ترتیب كه برایشان نماز بخوانید و به نیتشان صدقه دهید و از سویشان حج بگزارید و روزه بگیرید كه خداوند بههمان اندازه برای شما هم پاداش خواهد داد . این را هم بدانید كه پیغمبر اسلام (ص) سرور و آقای نیكوكاران را در روز قیامت ، كسی می داند كه پس از مرگ پدر و مادر ، برای ایشان احسان و نیكی كند. و بهفرموده شارع اسلام رفتن به بهشت برای مؤمنی كه مطیع پدر و مادر و خدمتكار آنان است ، حتمی و قطعی است .
خوش رفتاری با والدین موجب آمرزش گناهان می شود هر چند زیاد باشد و این ، گفته صریح رسول خداست .
امام باقر (ع) نیز طی چند گفتار كوتاه فرمود : هر كس چهار خصلت داشته باشد خداوند در بهشت برای او خانه می سازد: با پدر و مادر مهربان باشد و برای آنان اطعام و انفاق كند و با ایشان مدارا كرده و سازگاری نماید و هرگز اندوهگینشان نكند .
احسان و خوبی به پدر و مادر، فقر و فلاكت را برطرف و هفتاد نوع مرگ سوء را دفع می كند و بر عمر انسان می افزاید .
برخی فرزندان ، موقعی كه والدینش زنده انددرباره آنان احسان و نیكی نمی كند. اما پس از وفاتشان بدهی آنها را می پردازد و از خداوند برایشان طلب آمرزش می نماید ؛ چنین فرزندی ، درباره پدر و مادر،نیكوكار و محسن محسوب می گردد .
امام رضا(ع) فرمود : برتو باد اطاعت از پدر و احسان و نكوئی به وی و خضوع و فروتنی در برابر او و بكوش در تكریم و بزرگداشتش و همیشه صدایت را از صدای او پائین تر بیاور. زیرا پدر اصل و ریشه تو است و تو شاخه ای از آن تنی ! اگر پدر نبود ، خداوند ارجی برا ی فرزندان قائل نمی شد.پس برای پدر ، جان و مال و جاه خود را بذل كن و ببخش .
دعای پدر و مادر :
آیا می دانید كه دعای پدر و مادر درباره فرزند از جمله دعاهایی است كه حتماً به اجابت می رسد. رسول گرامی مسلمین ( ص)میفرماید : بر تو باد جلب دعای پدر؛زیرا آن از ابرهای آسمان بالاتر می رود و خداوند بر آن نظر افكند و گوید : ای فرشتگان ! مانع بالا آمدن آن نباشید كه می خواهمآن را برآورده سازم . و فرمود : بپرهیزید از نفرین پدر كه آن از شمشیر ، تیزتر و برنده تر است .رضایت والدین :
رضای خدا در رضایت پدر و مادر است،همچنان كه خشم خدا بههمراه خشم و نارضایی ایشان است . از سخنان گهربار پیامبر اسلام (ص) است كه فرمود : دو سال راه بروی كه به پدر و مادرت خوبی و خدمت كنی ارزش دارد و ،نیكی به پدر و مادر از بهترین كارهای خیر است .چند گروه بهطور حتم وارد بهشت نخواهند شد از آن جمله است:عاق والدین و آنكه در حق پدر و مادر بدی می كند.و امام ششم (ع) این مطلب را ضمن یك تمثیل زیبا چنین فرمود :
در روز قیامت یك پرده از پرده های بهشت كنار می رود و هر موجود جاندار بوی آن را از مسافت پانصد ساله می فهمد جز یك صنف و آن صنف،عاقوالدینهستند .
نگاه مهرآمیز :
نگاه كردن فرزند به روی پدر و مادر از روی مهر و محبت ، عبادت محسوب می شود و هیچ فرزند صالحی به والدینش نظر پرمهر و رأفت نیفكند مگر آنكه خداوند برای او در برابر هر نگاه،هر چند كه روزی صدها بار تكرار شود ، ثواب و پاداش یك حج پذیرفته شده می دهد، همچنان كه اگر یك فرزند با نگاه تند و تیز به پدر و مادر نگاه كند هر چند كه در حق او ظلم و ستم كرده باشند خداوند نمازش را نخواهد پذیرفت .وامام صادق (ع) فرمود : از آثار عاق بودن آن است كه فرزند ، با نگاه تند و تیز به پدر و مادر نظاره كند .
آثار بدی و بی حرمتی به پدر و مادر :
در سخنان معصومین آمده كه سزا و كیفر سه گناه به آخرت نمی ماند بلكه در همین دنیا گریبانگیر انسان می شود،از آن جملهیكی نافرمانی و بی حرمتی پدر و مادراست. بدترین فرزندان كسانی هستند كه در اثر اهمال كاری و قصور ، سرانجام عاق والدین می شوند . و فرزندی كه پدر و مادرش را بزند و یا با آنان بدرفتاری كند ملعون و نفرین شده است .امام باقر (ع) فرمود : روزی پدرم پسری را دید كه بر بازوی پدر تكیه داده و با او راه می رود . مشاهده این وضع ، پدرم را آنچنان به خشم آورد و از آن پسر آن اندازه بدش آمد كه تا زنده بود با او سخن نگفت .
گاهی انسان درطول حیات پدر و مادرش،به آنان نیكی و احسان می كند اما پس از وفاتشان بدهی آنان را نمی پردازد و از خدا برایشان طلب آمرزش نمی كند و به این وضع ادامه می دهد و سرانجام عاق والدین می گردد .
رسول اسلام (ص) فرمود : به عاق والدین از سوی خداوند گفته می شود : هر عمل خیر و خوبی می خواهی انجام بده؛ منتو را نخواهم بخشید.همچنان كه به فرزندی كه با پدر و مادرش خوش رفتار است گفته می شود:تو را خواهم آمرزید هر چند بار گناهت سنگین باشد . و نیز فرمود : هر كس در حق پدر و مادرش بدی كند ، حتماً اهل دوزخ است و تعجب از كسی است كه پدر و مادرش را زنده درك كرده اما به وسیله خدمت به آنها خود را مشمول عفو و مغفرت الهی قرار نداده است . و،دماغ آن كسی به خاك مالیده است كه پدر و مادر دارد و در نتیجه خدمت و محبت به آنها می تواند وارد بهشت شود ولی نكند . نافرمانی پدر و مادر از گناهانی است كه هوا را تیره و تار می سازد و پائین ترین درجه عقوق و نافرمانی ، گفتن كلمه" اف" است و اگر چیزی كم اهمیت تر از آن وجود داشت خداوند می فرمود . و بدتر از هر عقوق و نافرمانی مرتبه شدیدتری است تا این كه ( العیاذبالله ) انسان یكی از والدین خود را بكشد كه بالاتر و بدتر از آن نتوان ، عقوقی تصور كرد !
سپاس خدا و سپاس والدین :
آیا می دانید كه خداوند شكر و سپاسگزاری از خود را ، با سپاس از پدر و مادر ، قرین و همراه ساخته و آنها را غیر قابل جدائی از هم دانسته است ؟ این معنی را امام رضا (ع) در حدیثی چنین فرمود :" ... خداوند فرمان داده كه بندگانش او و پدر و مادر را با هم سپاس گویند پس هر كس پدر و مادرش را شكرگزار نباشد و سپاس آنان را به جای نیاورد ، خدای خویش را هم سپاس نگفته است .او به والدینش بیشتر خدمت می كرد
فرزند نكوكار را باید بیشتر دوست داشت و آنكه را كه به والدینش ، محبت و نیكی افزون می كند ، باید زیادتر به وی توجه كرد .روزی برخی از یاران امام صادق (ع) در حضور او بودند یكی از آنان گفت : فرزندم اسماعیل در حق من ،بسیار احسان و خوبی می كند . امام فرمود : من فرزند تو را قبلاً هم دوست می داشتم ولی اكنون علاقه ام به او بیشتر شد .
رسول خدا (ص) یك خواهر و یك برادر رضاعی ( شیری ) داشت . روزی خواهر نزد پیامبر آمد وقتی نگاه آن حضرت بر او افتاد با شادمانی از جا بلند شد و پتو برای او بگسترد و وی را روی آن بنشانید و با خوشحالی و روی خندان سرگرم گفتگو با وی شد.پس از مدتی او بلند شد و رفت.اتفاقاً برادر، نزد رسول الله (ص) آمد اما پیامبر ، آن احترام و پذیرائی كه از خواهرش كرده بود از برادر نكرد . علت را از ایشان پرسیدند در پاسخ فرمود : خواهرم بیشتر از برادرم ، در خدمت به پدر ومادر كوشا بود .
حق مادر سنگین تر است
آیا می دانید كه حق مادر واجب تر و ادای آن دشوارتر است ؟ در آثار اسلامی ما ، علت این امر چنین بیان شده : مادر ، فرزندش را ماهها در شكم خویش نگاه داشته كه احدی جز او نتواند چنین كند. او با چشم و گوش و دیگر اعضایش در حفظ و حراست طفل می كوشد و از این كار ، بسیار خشنود هم هست .او ماهها با درد و زحمت ، تو را حمل كرده و با رنج و شكنجه ،او را می زاید و راضی می شود كه خود گرسنه بماند ولی او سیر باشد ، گرمای آفتاب را تحمل می كند تااو در زیر سایه بیارمد.پس بههمین مقدار باید مادر را سپاس گفت و به وی احسان و خوبی كرد .شخصی نزد پیامبر اسلام ( ص ) آمد و راجع به احسان و نكویی به والدین سئوال كرد . رسول خدا سه نوبت فرمود برو به مادرت خدمت و نكوئی كن و بار چهارم پدر را یادآور شد .
و مردی دیگر كه بسیار معصیت آلود و گناهكار بود نزد پیغمبر آمد و گفت:آیا امید نجات و بخشایش برای من هست ؟
پیامبرفرمود: آیا پدر و مادرت زنده هستند ؟
مردگفت: ای رسول خدا ! فقط پدرم زنده است .
پیامبرفرمود: برو به او خدمت ونكوئی كن و با وی خوش رفتاری نما .
آن مرد راه افتاد و رفت؛ولی پیامبر همچنان می فرمود : ای كاش مادرش زنده بود !
