چگونه كلاس درس را اداره كنیم؟ (2)

توصیه هایی برای معلمان

در این مقاله چند پیشنهاد مختصر و روشن ذکر شده است كه به كار هر معلمی می‌آیند. این پیشنهادها به متغیرهای زیادی اشاره می‌كنند كه در كنترل معلم‌اند و بهتر است به آن‌ها توجه شود. متغیرهای زیادی بر فرایند یاددهی- یادگیری اثر می‌گذارند كه آشكارترین آن‌ها را باید معلم، دانش‌آموز، موضوع درس و محیط یادگیری شمرد، كه در این‌جا، تأكید و تمركز بر كار معلم بوده است.

در جمع‌آوری این پیشنهادها در كنار مراجعه به صاحب‌ نظران تعلیم و تربیت، پرسش از دانش‌آموزان مختلف، زمینه ساز اصلی بوده و از آنان چنین پرسیده شده است: حتماً معلمانی را از سال‌های قبل به خاطر دارید كه "خوب" یا "بد " بوده‌اند.  آن‌ها چه می‌گفتند یا چه می‌كردند كه امروزه چنین قضاوتی درباره‌شان می‌كنید؟ البته، اظهار نظرهای دانش‌آموزان بسیار زیاد بود كه پس از تعیین اعتبار و پایایی هر كدام، سرانجام موارد زیر باقی ماندند و اكنون، می‌توانم با اطمینان بگویم كه این موارد، از نظر دانش‌آموزان مهم‌اند.

نبایدها

1. وقت را بیهوده نگیرید:

درس را به موقع شروع كنید و بعد از خوردن زنگ آن را ادامه ندهید. با این كار، فقط دانش‌آموزان را عصبانی می‌كنید و باعث می‌‌شوید كه به درس شما گوش ندهند.

2. وقت را تلف نكنید:

تعریف كردن خاطرات شیرین و لطیفه‌های به جا، در حد خود خوب است، اما یادتان باشد كه دانش‌آموزان برای چیز یاد گرفتن در كلاس شما نشسته‌اند!

3. متكلم وحده نباشید:

بیشتر ما به این علت معلم شده‌ایم كه چیزهایی برای یاد دادن می‌دانیم. وظیفه معلم نیز در كلاس همین است. اما بگذارید دانش‌آموزان هم اظهار نظر كنند. طرح كردن پرسش‌های آموزنده در كلاس و به بحث كشاندن دانش‌آموزان یك هنر است.

 4. متكبر نباشید:

بدیهی است كه دیگران صمیمت و افتادگی را دوست دارند و از تكبر بیزارند. اگر این احساس را در دانش‌آموزان به وجود آورید كه برایشان اهمیت قائل نیستید، به سرعت از شما رو گردان می‌شوند.

5. مسخره نكنید:

مسخره كردن دانش‌آموزان در هر سن و سالی بسیار زشت است. البته، شوخی كردن مناسب با دانش‌آموزان به ویژه در مورد جواب‌هایی كه می‌دهند، نشانه صمیمیت است، اما با مسخره گرفتن آنان، باعث ایجاد ترس از پاسخ یا واكنش نشان دادن خواهید شد.

6. دیكتاتور نباشید:

شما باید به ویژه در بحث‌ها نظر خود را به بقیه تحمیل نكنید. این نكته، در كلاس‌های بزرگسالان از حساسیت زیادتری برخوردار است.

7. بسیار تند یا كند صحبت نكنید:

تند حرف زدن، دانش‌آموزان دیرآموز و كند حرف‌زدن، دانش‌آموزان مستعد را خسته می‌كند. بخش‌هایی از صحبت خود را ضبط كنید و با گوش دادن، متوجه اشكالات حرف زدن خود بشوید.

8. از روی چیزی نخوانید:

من نمی‌گویم اصلاً چیزی را در كلاس نخوانید. گاهی، خواندن نوشته‌های كوتاه دیگران، بسیار هم آموزنده و گیراست. اما نیم ساعت خواندن، طبعاً كلاس را خسته خواهد كرد. در این موارد، بهتر است نسخه‌هایی از متن مورد نظر را تهیه كنید و به دانش‌آموزان بدهید. یادتان باشد كه بیشتر دانش‌آموزان، با خواندن و نگاه كردن، بهتر از شنیدن چیز یاد می‌گیرند.

9. پاسخ‌ها را قطع نكنید:

بسیاری از معلم‌ها این عادت بد را دارند كه پاسخ دانش‌آموز به پرسش‌ مطرح شده را در نیمه‌های آن قطع می‌كنند و سوال خودشان را نیز نیمه تمام می‌گذارند. خود من عادت كرده‌ام برای جلوگیری از این كار، در موقع پاسخ دادن دانش‌آموز دست‌هایم را از پشت به هم قفل ‌كنم.

10. با دانش‌آموز "یكی به دو" نكنید:

هیچ دلیلی ندارد كه شما از همه دانش‌آموزان خوشتان بیاید، یا آن كه همه آنان باید شما را دوست داشته باشند! در مقابله با دانش‌آموزان از قدرت و اختیار خود استفاده نكنید. بهترین موقع برای تصفیه حساب، در زنگ تفریح یا بعد از خاتمه كلاس‌های روزانه است.

11. احترام دانش‌آموزان به خود را از دست ندهید:

از بین رفتن احترام به صورت‌های مختلفی اتفاق می‌افتد. جای توهین و بی‌حرمتی در كلاس درس نیست. معلم باید نوعی دیوار نامرئی میان خود و دانش‌آموزان داشته باشد. به هر حال، مقام معلمی باید حفظ شود و این نكته را در تضاد با گفته قبلی كه باید با دانش‌آموزان صمیمی بود، در تضاد نبینید. بسیاری از معلم‌ها مرز میان این دو را درست نمی‌شناسند.

 12. مشكلات خود را به كلاس نبرید:

شما باید مسائل و مشكلات معمولی و روزمره از قبیل اوقات تلخی خانوادگی، بگو مگو با مدیر یا كارمندان اداره و غیره را پشت در كلاس بگذارید و سپس وارد شوید. در كلاس باید خوش‌ اخلاق باشید. دانش‌آموزان اغلب تحث تأثیر نوع روحیه معلم خود قرار می‌گیرند.

13. چیزی را از خود در نیاورید:

اگر ناچار به دروغگویی شدید، سعی كنید دروغ شما فاش نشود. قبلاً گفتیم كه معلم باید اعتماد دانش‌آموزان را جلب كند. گفتن جمله "نمی‌دانم، اما جستجو می‌كنم" كار‌ساز است. گاهی نیز می‌توانید پاسخ دادن به پرسشی را كه جوابش را نمی‌دانید، به كلاس واگذار كنید و آن را به اصطلاح، به بحث بگذارید. با این سیاست، می‌توانید فرصتی برای فكر كردن دارا شوید.

 14. حواس دانش‌آموزان را پرت نكنید:

منظور ما در این‌جا، گفته‌ها و كارهایی است كه می‌توانند فرایند یاددهی- یادگیری را متوقف كنند، یا به بیراهه بكشانند. تكیه كلام‌های بی‌مورد و زیاده از حد، یا بازی كردن با كلید یا چیزی كه در دست دارید، عوامل حواس پرتی هستند و از تمركز دانش‌آموزان به موضوع مورد بحث می‌كاهند.