حاشیه های مهاباد در فضای مجازی

در حالیکه چند روز از اتفاقی که در هتل تارای مهاباد افتاده بود می گذشت و ردی از این موضوع در اخبار وجود نداشت به یکباره حجم بالایی از اخبار و تصاویر مرتبط با این موضوع در فضای مجازی منتشر شد که ابهامات زیادی را به دنبال داشت.
جرقه این ابهامات و حواشی از شبکه های اجتماعی شروع شد و مثل بسیاری از موضوعات دیگر که وقتی سر از فضای مجازی در می آورند دیگر قابل کنترل نیستند، به سرعت پخش شد. اما در ماجرای این جریان خبری دو نکته وجود دارد:
نکته اول پیش دستی رسانه های خارجی در بازتاب اتفاقات داخلی است. رسانه هایی مانند بی بی سی از همان ابتدا خیلی سریع اقدام به پخش اخبار و گفتگوهایی مرتبط با این موضوع داشتند در حالیکه در رسانه ملی این اتفاق زمانی افتاد که تقریبا اصل ماجرا روشن شده بود و این ضعف رسانه های داخلی به ویژه صدا و سیما به عنوان یک رسانه پر مخاطب را نشان می دهد که در بخش های خبری خود به موقع به این موضوع نپرداختند.
نکته دوم موضوع این روزهای شبکه های اجتماعی است که یک اتفاق را به سرعت منتشر می شود و هنوز دقت و آگاهی لازم برای پرداختن به یک موضوع در بین کاربران این شبکه ها وجود ندارد. با وجود اینکه ظاهرا شروع این جریان سازی از رسانه های خارجی به ویژه عرب زبان بوده اما دست به دست شدن تصاویر و پیام های مرتبط به این موضوع در بین کاربران ایرانی هم بدون درنظر گرفتن صحت ماجرا کم نیست.

اصل ماجرا
سردار سعید منتظرالمهدی، معاون اجتماعی نیروی انتظامی درباره واقعیت این اتفاق می گوید: مظنون اصلی حادثه مهاباد پس از دستگیری اعترافاتی داشته است. معاون اجتماعی ناجا نیز با تأکید بر اینکه «هیچ ردپایی از مظنونین انتظامی و امنیتی در پرونده حادثه مهاباد وجود ندارد. مظنون در همان ساعات اولیه دستگیر شده و در اختیار داد سرا قرار گرفته که اکنون کارهای قضایی وی در حال انجام است. وی نیز تأکید کرد: «رئیس هتل و خانواده وی نسبت به موضوع اطلاع داشته‌اند و این خانم نیز از بالکن پرت و فوت شد زیرا قصد داشت از یک بالکن به بالکن دیگری برود که متأسفانه پای وی سر خورد و از بالکن سقوط کرد.» از طرف دیگر جعفر کتانی، فرماندار مهاباد روز گذشته جزئیات تازه‌ای درباره مظنون اصلی منتشر کرد. وی گفت: متهم با نام مخفف «س.م.ﻫ» کارمند یک شرکت در تهران است و  درخصوص ارزیابی عملکرد و افزایش سطح استاندارد به مدیران هتل‌ها مشورت می‌داد و با تعدادی از هتل‌های سطح شهرستان مهاباد نیز همکاری داشته است. فرماندار مهاباد نیز تأکید کرد متهم به هیچ یک از نهادهای امنیتی و انتظامی کشور وابستگی ندارد. از سوی دیگر اصلان حیدری، دادستان عمومی مهاباد خبر داد بر اساس دستورات داده شده، این پرونده خارج از نوبت و در حداقل زمان رسیدگی می‌شود.

در دقایق ابتدایی حادثه شماری از رسانه‌های محلی و شبکه‌های اجتماعی ادعا کردند وی برای ممانعت از تجاوز فردی منتسب به نهادهای اطلاعاتی و امنیتی، خود را از بالکن هتل به بیرون پرت کرد. انتشار این مطالب، اعتراض شماری از شهروندان مهاباد را به دنبال داشت؛ به گونه‌ای که شماری از معترضان روز پنجشنبه با تجمع مقابل هتل و آتش زدن دو خودروی هتل، به ساختمان و تجهیزات آن آسیب زدند و نهایتا این تجمع با دخالت نیروی انتظامی به پایان رسید.

بازتاب این اتفاق در رسانه های خارجی

در این دست وقایع در مناطق مختلف ایران همواره برخی رسانه های خارجی دامن زننده ی احساسات و شایعات هستند. اما در مورد مشخص اتفاقات شهـــر مهاباد اما یک نکته عجیب وجود دارد. بنا به تحقیقاتی که یکی از فعالان رسانه ای و کارشناسان آی تی به نام امیر رشدی در صفحه اجتماعی شخصی اش منتشر کرده است این بار دست عربستان سعودی در دامن زدن به این شایعات بیش از دیگر رسانه های خارجی در جریان است. بر  اساس بررسی ها عربستان با ۳۲ درصد در کل ماجرا درگیر بوده است و بعد از آن ایران با ۱۹ درصد در رتبه دوم قرار دارد. سوریه با ۷ درصد، آلمان ۶ درصد ، عراق ۳ درصد و نروژ با ۵ درصد دیگر کشورهایی هستند که در این مورد با هشتگ «مهاباد» توییت کردند.
ترین تاثیرگذاری (most influence) نشان می دهد تقریبا ۹۹ درصد افرادی که بیشترین درگیری را در این مورد داشتند عرب‌هایی هستند که ادعاهای خیالی در مورد جدایی اهواز و تشکیل کشور «الاحواز» در سر دارند.
در مورد سایت‌های درگیر جدا از شبکه های خبری بی.بی.سی و شبکه‌های اجتماعی توییتر و فیس‌بوک، سایت کوموله بیشترین درگیری را از نظر خبری داشته است.
از تعداد کل ۹۷۲ توییتی که توسط ۶۴۰ کاربر با این هشتگ شده، فقط ۳۱ درصد توییت با محتوای دست اول بوده است و ۶۸ درصد آنها صرفا ریتوییت بوده است. در کنار هشتگ اصلی که مهاباد بود،‌ هشتگ «كردستان_تلتحق_بالأحواز_وتنتفض» بیشترین استفاده را داشته است که معنی آن «کردستان به پاخواسته و به الاحواز پیوسته» می باشد.
موضوعات اجتماعی جایگاه پر رنگی در بین جریان سازی های مجازی دارند که بخشی از آنها واقعیت و تعدادی خلاف واقع است. حادثه مهاباد هم اولین و آخرین اتفاقی نیست که در شبکه های اجتماعی به آن پرداخته می شود و این اهمیت موضوعات اجتماعی و توجهی که نسبت به این اتفاقات وجود دارد را نشان می دهد.
 

فرآوری: علی احمدی

بخش ارتباطات تبیان

مطالب مرتبط:
در گذشت پاشایی و تحلیل عجیب بی بی سی

عواقب خطرناک شبکه های اجتماعی