پیشگیری از ایدز با تغذیه صحیح و ...
پیشگیری از عفونت HIV :
با توجه به شعار معروف سازمان بهداشت جهانی (WHO) در رابطه با AIDS که عبارت است از: «ایدز واکسن ندارد، درمان قطعی ندارد، تنها راه مبارزه، پیشگیری است» می‌توان به اهمیت نقش پیشگیری در بیماری ایدز پی برد. به عبارتی در حال حاضر تنها سلاح موثر در برابر انتشار این بیماری کشنده، آموزش عمومی و پیشگیری از بروز آن است.
- در چند جامعه که در معرض خطر بالای عفونت HIV قرار داشتند (مانند مردان هم‌جنس باز در ایالات متحده و اروپای غربی) تعدیل رفتاری و پیروی از تجارب جنسی ایمن‌تر ، با کاهش میزان بروز عفونت همراه بوده است و با توجه به این که یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال بیماری ایدز در سراسر جهان، از طریق جنسی است، بهترین راه پیشگیری از آن پایبندی به اصول اخلاقی و خانوادگی و اجتناب از بی‌بند وباری جنسی است. استفاده از کاندوم در تماس‌های جنسی مشکوک تا حدی می‌تواند از انتقال بیماری جلوگیری کند.
- همان‌طور که بیان شد یکی از راه‌های مهم انتقال بیماری، استفاده از سر سوزن‌های مشترک به خصوص در معتادان ترزیقی است. بنابراین باید از استفاده ی مجدد سرنگ‌های یک بار مصرف به طور جدی خودداری شود و قبل از به کار بردن هر گونه وسیله سوراخ کننده مانند سوزن خال کوبی، تیغ سلمانی، مسواک و ... از عدم آلودگی و استریل بودن آن اطمینان حاصل کرد.
- بهتر است خانم‌هایی که تمایل به بارداری دارند، از سلامت خود (عدم ابتلاء به عفونت HIV) اطمینان حاصل کرده و سپس اقدام به بارداری کنند. بررسی‌های انجام شده نشان داده است که درمان زنان آلوده به HIV با یکی از داروهای ضدویروسی به نام زیدوودین به مدت 6ماه، خطر انتقال عفونت از مادر به نوزاد را حدود 67 درصد کاهش می‌دهد (از 25 درصد به 8 درصد می‌رساند).
- بهتر است تست‌های تشخیص بیماری ایدز برای کلیه افرادی که قصد ازدواج دارند (برای بررسی سلامت کامل آنها از ابتلاء به عفونت HIV) مانند سایر تست‌های قبل از ازدواج انجام شود.
- افرادی که در مراکز بهداشتی- درمانی و آزمایشگاه‌ها شاغل هستند (پزشکان و پیراپزشکان) احتیاط لازم را به عمل آورده و از عینک‌های مخصوص و دستکش و ... استفاده کنند.
نقش تغذیه در پیشگیری از ابتلاء به عفونت :HIV
همان‌طور که گفته شد ایدز یک بیماری کشنده و غیرقابل درمان است که به دنبال حمله به سیستم ایمنی و نقص موجود در سیستم دفاعی بدن منجر به مرگ می‌شود. بنابراین یکی از مهم‌ترین مسائل، افزایش قدرت سیستم ایمنی در افراد سالم و جلوگیری از سوء تغذیه و بالا بردن مقاومت بدن است. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که یکی از علل عمده ی افزایش بروز بیماری ایدز در کشورهای آفریقایی نسبت به سایر مناطق دنیا، سوء تغذیه و پایین بودن سطح ایمنی آنها به عفونت است.
بدن انسان از طریق سدهای غیراختصاصی (مثل پوست، غشاهای مخاطی، سلول‌های فاگوسیت) و هم‌چنین پاسخ‌های اختصاصی دفاعی مثل آنتی‌بادی‌ها و ... توانایی شناسایی و دفاع از خود در برابر حمله مواد خارجی را دارند و بدین‌وسیله در برابر بیماریها مقاومت می‌کند. حال اگر هر کدام از سدهای دفاعی اختصاصی و غیراختصاصی به علت اشتباه در نحوه تغذیه و استفاده ی نادرست از مواد غذایی دچار اختلال شود، فرد به علت نقص ایمنی، سریع‌تر از بقیه ی افراد به بیماری مبتلا می‌شود.
به‌طور مثال کمبود پروتئین، سلول‌های ایمنی و آنتی‌بادی‌ها را کاهش می‌دهد. وجود آهن برای عملکرد بهتر سیستم ایمنی ضروری است و سلنیوم تولید آنتی‌بادی را تسریع کرده و عملکرد سلول‌های ایمنی را حمایت می‌کند.
از سایر املاح موثر می‌توان به مس اشاره کرد که کمبود آن باعث افزایش میزان عفونت به ویروس HIV می شود. هم‌چنین کمبود منیزیم باعث اختلال در میزان پاسخ ایمنی، هورمونی و سلولی در مبارزه با بیماریها (به‌خصوص ایدز) میگردد.
پوست به‌عنوان سد ایمنی اول در جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا نقش مهمی دارد. دو اسید آمینه آرژینین و گلوتامین نیز در بهتر عمل کردن سیستم ایمنی نقش مهمی داشته و دو یون منیزیم و منگنز، علاوه بر آهن و سلنیوم در بهبود اعمال سیستم ایمنی اهمیت دارند.
ویتامین‌های آنتی‌اکسیدان مثل ویتامین C ، ویتامین E و بتاکاروتن (پیش ویتامین A) در جلوگیری از ایدز، سرطان و تمام بیماری‌هایی که به واسطه نقص سیستم ایمنی ایجاد می‌شوند نقش مهمی به عهده دارند. کمبود ویتامین B6 نیز در کنار کمبود ویتامین‌های آنتی اکسیدان در کاهش سطح دفاعی اهمیت دارد.
دو اسید چرب به نام‌های امگا 3 (OMEGA-3) و امگا 6(OMEGA-6) که در روغن کبد ماهی و ماهی یافت می‌شوند، نیز برای کارآیی بهتر سیستم ایمنی لازمند. کمبود امگا 3 باعث سرکوب پاسخ آنتی‌بادی‌ها و از بین رفتن تدریجی سیستم دفاعی می‌شود. هم‌چنین تأثیر پاسخ سلول‌های ایمنی (T-CELL)را کاهش می‌دهد.
با توجه به مطلب فوق می‌توان نتیجه گرفت که استفاده مناسب از میوه‌ها، سبزیجات، ویتامین‌ها و مواد معدنی و سایر مواد می‌تواند نقش بسیار مهمی در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله ایدز داشته باشد. هم‌چنین باید توجه داشت که بعضی غذاها دارای طعم و ظاهری خوب بوده، ولی از لحاظ کیفیت غذایی بسیار پایین هستند و نه تنها مواد مغذی و لازم را تأمین نمی‌کنند، بلکه خود به‌عنوان عامل از بین برنده این مواد مغذی هم عمل می‌کنند.
درمان تغذیه‌ای برای به تعویق انداختن پیش رفت بیماری ایدز:
برای به تعویق انداختن پیشرفت ایدز در بیماران مبتلا، یک رژیم غذایی حاوی کالری و پروتئین فراوان مورد نیاز است. این مقدار نیاز در حدود یک و نیم برابر نیاز یک فرد عادی با همان وزن و سن و شرایط به کالری و پروتئین است. از طرفی مصرف مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی برای تمامی بیماران مبتلا به ایدز توصیه می‌شود. مقدار نیاز یک بیمار ایدزی به ویتامین و املاح حداقل دو برابر نیاز یک فرد عادی است. از میان ویتامین‌های مختلف، B12 , B6 و فولات (اسیدفولیک) از اهمیت بالاتری برخوردارند. مصرف سلنیوم نیز در بیماران ایدزی بسیار پراهمیت است.
این بیماران باید غذای مصرفی خود را در مقادیر کوچک و در دفعات متعدد میل کنند و هر گونه سوء جذبی باید در آنها مورد توجه قرار گیرد.
این بیماران به علت نقص ایمنی و استعداد بالای ابتلا به عفونت‌های مختلف، باید در مصرف مواد غذایی دقت فراوان داشته باشند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات خام باید محدود شود، زیرا خطر آلودگی با میکروارگانیسم‌ها در این افراد وجود دارد.
هم‌چنین باید از مصرف غذاهای بیرون از منزل به‌طور جدی خودداری کنند.
دکتر نگار بهروز
* مطالب مرتبط در این سایت :
تغذیه در مبتلایان به ایدز (قسمت اول) و (قسمت دوم)
افزایش اشتها در مبتلایان به ایدز
ایدز بلای قرن بیستم (قسمت اول) ، (قسمت دوم) ، (قسمت سوم)
ایدز و محرومیت از حقوق اجتماعی
راه‌های انتقال، در هاله‌ای از ابهام و شرم
همه چیز درباره ایدز: علائم، مراحل؛ راه های پیشگیری و ...
برای اولین بار انسانی بر ویروس اچ. آی. وی. فائق آمد!
روبان قرمز چطور به نشان ایدز تبدیل شد؟
