بررسی علل شكل گیری نشریات عامه پسند در ایران

وقتی بازیگران سیاسی به مطبوعات آمدند...(2)

مطبوعاتی كه میدان جنگ شدند!

یک كارشناس ارتباطات معتقد است كه اگر برخی از مطبوعات مطرح و شاخص در دهه اخیر موردتحلیل محتوایی قرار بگیرند، میزان تعلقات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی گروهی در مطبوعات و همچنین میزان توجه آنها به نیازهای افكار عمومی به روشنی آشكار می شود.

وی ادامه می دهد: «در این چند سال گذشته برخی از روزنامه ها برخلاف این كه در شناسنامه خود به گرایش های عمومی، اجتماعی و فرهنگی تأكید كرده اند، صرفاً در عرصه سیاسی به مثابه یك میدان جنگ تبلیغاتی یك گروه علیه گروه دیگر تبدیل شده بودند. خوب در این حالت برای انتظارات افكار عمومی از یك مطبوعه یا نشریه چه پاسخی داریم؟! در این میدان به كمتر موضوعی كه اشاره یا پرداخته می شد، گزارش ها و اخبار مربوط به مشكلات مردم بود. اصلاً بنویسید مشكلات مردم فرصت انتشار نمی یافت.»

دكتر بهمن امامی مدرس علوم ارتباطات نیز در این باره با اشاره به نظریه كارشناسی «دیوید رایزمن» یكی از نظریه پردازان غربی درباره رسانه می گوید: «رایزمن سه دوره تحول جامعه انسانی شامل دوره های باستانی، فردگرایی و مصرف و فراوانی را موردبحث وبررسی قرار داده است. وی معتقد است كه در دوره مصرف و فراوانی این رسانه ها هستند كه نقش راهبری و هدایت را برعهده می گیرند.

براساس این نظریه باید گفت كاركرد مطبوعات در ایران بسیار سؤال برانگیز است. به رغم این كه گفته می شود تیراژ و تنوع نشریات رشد چشمگیری داشته است اما هنوز هم در مطبوعات خبر و گزارش و مصاحبه به درستی موردتوجه قرار نمی گیرد. به جای این كه مسائل را تحلیلی بررسی كنیم بیشتر به تیترهای هیجان برانگیز روی آورده ایم.»

اگر مدتی را در كنار یك كیوسك روزنامه فروشی در نقاط پررفت و آمد بگذرانید به خوبی درمی یابید كه برخی از مردم به عنوان تشكیل دهندگان افكار عمومی چندان تمایلی برای خرید نشریه از خود نشان نمی دهند! آنان صرفاً لحظاتی را دربرابر یك ویترین رنگی و متنوع سپری می كنند و به سرعت می گذرند. چرا این چنین است؟!

زهرا مشفقی دراین باره می گوید: «هر روزنامه یا نشریه به هرحال مخاطب خاص خود را دارد. اما به طوركلی كمتر به نیازها، مشكلات مردم می پردازند و در این حالت مردم تمایلی برای خرید و خواندن یك نشریه از خود نشان نمی دهند.»

یك سناریوی خارجی برای مطبوعات ایران

حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن رحیمیان عضو هیئت منصفه مطبوعات از منظر دیگری به سؤالم درباره كاركرد مطبوعات در سال های اخیر پاسخ می دهد: «مطبوعات در نظام اسلامی نقش سازنده ای را برای ارتقای فكری و مذهبی ایفا می كنند. از این رو دشمنان انقلاب و نظام به موازات جنگ نظامی و اقتصادی و همراه ؛شیوه های براندازانه» در عرصه فرهنگی هم سرمایه گذاری زیادی انجام داده اند.»

وی با تأكید بر این باور كه در دایره گسترده تهاجم فرهنگی دشمن، نقش مطبوعات بسیار قابل تأمل بوده است، می گوید: «دشمن در عرصه مطبوعات ایران در دهه اخیر و البته در سال های گذشته با یك سناریوی مشخص و هدفمند وارد عمل شد. البته ابتدا در یك مدت كوتاه به صورت خاموش وارد عرصه مطبوعات ایران شد و به گزینش چهره ها و تكمیل حلقه های یك زنجیره پرداخت. كادرسازی كرد و پس از آمادگی كامل با پشتیبانی مالی وارد عرصه شد.»

حجت الاسلام رحیمیان معتقد است كه دشمن برای اجرای سناریوی خود ابتدا با چند روزنامه قبل از دوم خرداد تمرین خود را شروع كرد و پس از شكل گیری به اصطلاح فضای باز سیاسی پس از دوم خرداد به صورت گسترده ای به میدان وارد شد.

وی با تأكید براین كه در سال های اخیر دشمن با همكاری عوامل خود در داخل كشورمان شگردهای مختلفی را در عرصه مطبوعات به كار گرفته است، می گوید: «دشمن از دو شگرد خاص خود استفاده كرد. نخست این كه گروه های موردنظر دشمن به برخی از چهره های موجه نظام نزدیك شدند و آنان را برای گرفتن مجوز انتشار نشریه ترغیب و تشویق كردند. افراد مذكور هم كه فرصت كافی برای نظارت و پرداختن به امور نشریه را نداشتند، انتشار نشریه را به آن گروه ها سپردند، شگرد دشمن و عوامل دشمن این بود كه نویسندگان سفارش شده نیز سخن و دیدگاه آنان را منتشر كنند. تصور دشمن این بود كه یا نظام به خاطر برخی رودربایستی های سیاسی یا صاحب امتیاز و مدیرمسئول نشریه برخورد نمی كند یا اگر هم برخورد قضایی یا فراسوی موردنظر صورت گرفت او به تدریج به عنصر رودرروی نظام تبدیل می شد. اما شگرد دوم آنان برای حضور در عرصه مطبوعات ذخیره سازی امتیازات نشریات مختلف بود. براین اساس هرگاه با یك روزنامه تحت هدایت و حمایت آنان برخورد قضایی صورت می گرفت بلافاصله روزنامه ای دیگر با همان محتوا منتشر می كردند. در این شگرد هم این گونه پیش بینی شده بود كه اگر با این گروه از روزنامه ها نیز برخورد شد می توان سناریوی پرونده سازی علیه نظام و انقلاب را پیش گرفت و این طور ادعا كرد كه به اصطلاح نظام با آزادی بیان تصریح شده در قانون اساسی هم مخالف است! به طوركلی سناریوی دشمن به گونه ای طراحی شده بود كه نظام ایران را به چالش بكشانند و حكومت دینی اسلامی را منفعل نشان دهند.»

گزارش از محمد كریمی- روزنامه کیهان با تدوین و تلخیص