طب سنتی علیه یبوست
یبوست از دیدگاه طب سنتی «ام الامراض» یا «مادر بیماری‌ها» است. به همین دلیل است که در مراجعه به مطب‌های متخصصان طب سنتی، یکی از اولین پرسش‌ها این است که «آیا شکمتان خوب کار می‌کند یا نه؟»
حتی گفته می‌شود بسیاری از بیماری‌های روانی، کج‌خلقی‌ها، عصبانیت‌ها و... نیز ریشه در یبوست دارند، بنابراین برای داشتن زندگی سالم، لازم است حتماً به درمان و پیشگیری از این بیماری بپردازیم، اما گاهی یبوست نسبت به درمان‌های معمول مقاوم است و حتی با مصرف ملین هم برطرف نمی‌شود. در این صورت چاره کار چیست؟ دراین مطلب پاسخ این پرسش را خواهید گرفت.
راهکار درمانی شماره 1: ورزش
با پیاده‌روی به جنگ یبوست بروید! یکی از دلایل اصلی ابتلا به یبوست، کم‌تحرکی و ورزش نکردن است. به گفته بوعلی سینا، اگر مداوم ورزش کنید، هیچ‌گاه دچار یبوست نخواهید شد. البته منظور ورزش‌های سنگین نیست چراکه برخی از ورزش‌ها می‌توانند باعث یبوست شوند. بهترین فعالیت‌های فیزیکی برای رفع یبوست، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و حرکت‌های تقویت‌کننده عضلات شکم هستند. درواقع ورزش کردن و قرار گرفتن در هوای آزاد، نوعی ملین طبیعی محسوب می‌شود.
راهکار درمانی شماره 2: توجه به مصلحات
هر غذایی را به جایش بخورید! تغذیه نامناسب، مصرف غذاهای خشک و خوراکی‌های ناسازگار با مزاج از دیگر دلایل بروز یبوست هستند. علاوه بر این‌ها باید به مصلحات و تدابیر تعیین‌شده برای مصرف خوراکی‌ها در هر منطقه از کشور توجه کرد. مثلاً اگر مازندرانی‌ها برنج مصرف نکنند، دچار یبوست می‌شوند درحالی‌که ساکنان تهران ممکن است با خوردن برنج یبوست بگیرند یا اگر ماهی در مازندران خورده شود، مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر در یزد مصرف شود، ممکن است یبوست و نفخ را به دنبال داشته باشد.
راهکار درمانی شماره 3: اصلاح عادت‌های غذایی
هر لقمه را 30 بار بجوید! تند غذا خوردن باعث ایجاد تشنگی و یبوست می‌شود و آهسته جویدن و صرف غذا با آرامش خاطر به پیشگیری از یبوست، چاقی و کبد چرب کمک می‌کند، بنابراین بهتر است هر لقمه غذا را 30 تا 40 بار بجوید و بعد قورت دهید. این کار باعث سیری زودرس، کم شدن حجم غذای مصرفی و هضم بهتر مواد غذایی نیز می‌شود. علاوه بر این‌ها، توصیه می‌شود تا وقتی گرسنه نشده‌اید، غذا نخورید. روی هم خوردن مواد غذایی مختلف نیز باعث سوءهاضمه می‌شود.
راهکار درمانی شماره 4: دفع منظم و نوشیدن آب کافی
اجابت مزاج را به تعویق نیندازید! برای جلوگیری از بروز یبوست باید عمل تخلیه را در ساعت‌های معینی انجام دهید. خیلی از افراد این توصیه را برای کودکانشان به کار می‌برند و به آن‌ها می‌گویند صبح‌ها بعد از بیدار شدن از خواب و شب‌ها قبل از خوابیدن دستشویی بروند اما خودشان به آن عمل نمی‌کنند درحالی‌که به تعویق انداختن عمل دفع و نگه‌داشتن فضولات در بدن می‌تواند باعث یبوست و مشکل‌های متعدد شود. نوشیدن مایعات به‌اندازه کافی نیز می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. در فصل‌های سرد هم که بلغم در بدن رسوب می‌کند، توصیه می‌شود صبح‌ها ناشتا یک استکان آب جوش بنوشید. این عمل باعث لینت مزاج می‌شود.
راهکار درمانی شماره 5: اصلاح تغذیه
در طب سنتی، اعتقاد بر این است که مصرف بعضی خوراکی‌ها مثل بادمجان، عدس، گوشت‌های نمک‌سود شده، ماهی‌های شور، شیرینی، قهوه، شکلات، چای پررنگ، سبزی‌های تند، خوراکی‌های ترش و قابض مثل آبغوره، فست‌فودها و غذاهای آماده و همچنین آب یخ می‌تواند باعث یبوست شود. در مقابل، غذاهایی مثل اسفیدباج (آبگوشت جوجه یا بزغاله و گوشت‌های راحت‌هضم همراه با سبزی‌هایی مثل اسفناج و کدو و...) طبیعت گرم و تر دارند و روده‌ها را مرطوب می‌کنند. گوشت مرغ چاق و بال جوجه یا مرغ نیز باعث لعاب‌دار شدن خوراک و نرم شدن مدفوع می‌شود؛ به‌خصوص در کسانی که سوداوی مزاج هستند. از طرفی، مصرف مرغ همراه دارچین، بادام، زیتون و کرفس، شکم پر کردن آن با سبزی‌ها و همچنین آبگوشت خروس با روغن بادام شیرین به رفع یبوست کمک می‌کند. در واقع دارچین لطیف‌کننده و مقوی معده است و نفخ را از بین می‌برد. تخم کرفس نیز جاذب از معده و دافع از روده است؛ یعنی مواد زائد را از معده به سمت روده‌ها جذب و از روده‌ها به خارج از بدن دفع می‌کند. روغن‌زیتون هم ملین است و دل‌درد را برطرف می‌کند البته به‌شرط اینکه غذا با شعله زیاد طبخ نشود و خوراک به‌خوبی جا بیفتد.
درمان یبوست با نسخه طب سنتی
* در طب سنتی خوردن یک لیوان خاکشیر هنگام صبح، مصرف یک لیوان آب کرفس با آب هویج و همچنین مصرف عرق کاسنی با عسل برای رفع یبوست توصیه می‌شود.
* همچنین مخلوطی از پودر گل سرخ با ماست بدون چربی، مصرف زیتون همراه با غذا و خوردن روزانه سبزی شوید و جعفری مفید است.
* مصرف صبحانه و شام سبک نیز به رفع یبوست کمک می‌کند.
* همچنین خوردن گیاه آلوئه ورا توصیه می‌شود چون این گیاه تقویت‌کننده معده و روده و سرشار از ویتامین A، B1، B2، B6، است. آلوئه ورا تنظیم‌کننده هضم غذا است و دفع مواد زائد از روده را آسان می‌کند.
* گشنیز نیز در رفع یبوست موثر است. این سبزی تقویت‌کننده معده و ضد باکتری معده و روده است.
* بادرنجبویه نیز از خانواده نعناع است و ویتامین‌های A، B و C دارد و تقویت‌کننده معده و روده بوده و صفرا را از بین می‌برد.
* مصرف کاهو نیز به دلیل داشتن مواد معدنی، ید و کلسیم برای رفع یبوست مفید است.
* مصرف روزانه زیتون و انجیر خشک هم توصیه می‌شود.
چرا به یبوست دچار می‌شویم؟
طب سنتی معتقد است بعد از خوردن هر وعده غذایی، باید فضولات حاصل از آن دفع شود. البته در این زمینه استثناء هم وجود دارد؛ افراد سالخورده به‌طور طبیعی فضولات دفعی‌شان کمتر است. علاوه بر دفعات اجابت مزاج، قوام مدفوع هم اهمیت دارد. مثلاً ممکن است فرد روزی 4 بار دفع داشته باشد اما اجابت مزاجش همراه با یبوست باشد و با اتمام دفع احساس سبکی نکند.
یبوست علل بسیار متعددی دارد؛ مثلاً حرارت و خشکی روده‌ها می‌تواند باعث سفت شدن مدفوع شود. بعضی افراد هم به دنبال اسهال مزمن دچار یبوست می‌شوند. مصرف داروهای مخدر، شقاق و بواسیر، انسداد در روده‌ها یا مسیر ریزش صفرا به روده، تنگی‌ها و چسبندگی‌ها، کرم‌ها و انگل‌های روده، بیماری‌های عصبی، عضلانی و روانی، تندخویی و عصبانیت، بی‌خوابی، تغذیه نامناسب و سرطان‌ها می‌توانند باعث یبوست شوند. توجه داشته باشید که اگر یبوست به روش‌های ساده درمان نشود، حتماً باید اقدام‌های تشخیصی انجام بگیرد.
منابع:
فارس – حمید افراسیابی، متخصص طب سنتی
هفته نامه سلامت - دکتر غلامرضا کردافشاری، استاد دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران
مطالب مرتبط:
توصیه های طب سنتی در زخم معده
تسکین دردهای مفصلی و سیاتیک با طب سنتی
نسخه ی طب سنتی برای پوکی استخوان
درمان کم خونی با طب سنتی
رفع خشکی و خارش پوست با طب سنتی
درمان نفخ و ترش کردن معده با طب سنتی
درمان درد کلیه با طب سنتی
درمان یائسگی زودرس و درد قاعدگی با طب سنتی
حساسیت و آلرژی از دیدگاه طب سنتی
نسخه سنتی برای سلامت کبد
درمان بیماری‌های ام‌اس، آرتروز و رماتیسم با طب سنتی
درمان صدای شکم با طب سنتی
