"نتیکت" یا آداب معاشرت شبکه ای

بیش از یکسال است که حضور در گروههای مجازی اجتماعی گوناگونی را در وایبر، لاین، واتس اپ، ویچت، تانگو و... تجربه کرده ایم، اما تا چه حد با "اصول و آداب معاشرت شبکه ای" یا " نتیکت " آشنا شده و آنها را بکار گرفته ایم؟
نتیکت (netiquette) از ترکیب دو واژه شبکه (network) و آداب معاشرت (etiquette) به دست آمده است. نتیکت، آداب و تشریفات و مجموعه بایدها و نبایدهایی است که در شبکه های اجتماعی و ارتباطات آنلاین وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند.
هر فعالیتی در شبکه، نتیکت و آداب مخصوص به خود را دارد:
ایجاد گروه، دعوت از دوستان، ارسال مطلب، کامنت گذاری، ارتباط با دیگران و حتی ترک گروه.
اگر این آداب و تشریفات رعایت نشوند روز به روز به نارضایتی ها افزوده شده، عده ای گوشه گیر و عده ای هم صحنه را ترک می کنند و نهایتاً گروه از هدف اصلی دور خواهد شد. قانون طلاییِ آداب معاشرت اینترنتی هم مثل زندگی اجتماعی‌ است. یعنی آن‌که باید مراقب گفتار خود باشیم تا کسی را آزار ندهیم.
وقتی روبروی مانتیور نشسته‌ایم و انگشتانمان بر روی کیبورد است، خیلی طبیعی ا‌ست که داشتنِ هوای آن‌ هایی را که آن طرف هستند و آن‌ها را نمی‌بینیم کمی سخت‌تر می‌شود. تا به حال شده که از فردی که می‌شناخته‌اید، رفتاری در فضای مجازی دیدید که شما را شوکه کرده و آزرده؟
این یک مساله مهم در زندگی آن‌لاین است که چطور می‌توانیم آزردگی را در فضای مجازی به حداقل ممکن برسانیم:
* نخستین قانون، همان‌قدر که مورد تازه‌ای نیست، مهم است؛ احترام به دیگران و دغدغه‌هایشان.
این احترام معادل ساکت بودن شما نیست. بلکه به این معناست که می‌بایست به شخصیت آن‌لاین هر کاربری احترام گذاشت. هر کس به واسطه کاربر بودنش، شایسته احترام است. پس در سخن گفتن با او و برخوردهایی که در پست الکترونیک، شبکه‌های اجتماعی، سرویس‌های پیام رسانی و امثال آن داریم بهتر است حواسمان به «حق آزادی عمل، حق رفتار آزادانه در چارچوب حقوق دیگران و گفتار» او باشد.

* تا جایی که می‌توانید و خطری شما را تهدید نمی‌کند. از نام حقیقی خود استفاده کنید. با این‌کار، مسوولیت حرف‌هایی که می‌زنید را بر عهده بگیرید. این موجب می‌شود کسی به هویت شما شک نکند و احترام شما هم بیشتر حفظ شود.
* اگر می‌خواهیم یک کاربر معتبر باشیم و البته خودمان هم مرعوب اعتبار سایت‌ها و فضاهای مختلف آن‌لاین نشویم، لازم است در هر محیطی که وارد می‌شویم، نخست «قوانین» آن را بخوانیم. این قوانین که ویژه آن محیط خاص است، ‌ به طور معمول با عنوان «Policy» مشخص شده‌اند. هر‌گاه ایمیلی باز می‌کنیم، از سرویس تازه‌ای استفاده می‌کنیم یا عضو شبکه‌ای اجتماعی می‌شویم، فرض بر این است که ما این قوانین را پذیرفته‌ایم. آگاهی نداشتن ما از سازو کار‌ها و هنجار‌ها و آداب این سایت‌ها می‌تواند برای خودمان بسیار گران تمام شود. اگر ناخوانده امضا شوند، حکم چک‌های سفید-امضایی را دارند که هر لحظه می‌توانند ما را به خاک سیاه بنشانند. خاکی سیاهی شاید به قیمت از دست دادن آدرس اینترنتی‌ که سال‌ها از آن استفاده می‌کنیم یا زیر سوال رفتن هویت آن‌لاین ما در شبکه‌هایی مانند فیس بوک.
* شوخی خوب است، اما گاهی شوخی‌ها به طعنه می‌ماند. از این نوع شوخی‌ها حذر کنیم. ممکن است وقتی با یک نفر شوخی می‌کنید، مشکلی به وجود نیاید اما گاهی که در فیس بوک، ‌ مشغول شوخی کردن با دیگران هستیم، این از سوی خواننده‌های آن صفحه، می‌تواند به عنوان طعنه تلقی شده و او را آزار دهد. بهتر است از شوخی‌هایی که حالت متلک می‌گیرند، تا حد امکان پرهیز کرد.

* راز مگو، گفتن ندارد. خیلی از ما در فضای مجازی از راز و رمز همدیگر خبر داریم.اما دلیل نمی‌شود تا آن‌ها را در محیطی که دیگران در آن وجود دارد افشا کنیم. از این گذشته باید از اشاره به آن‌ها طوری که تنها خود فرد آن را بفهمد هم خودداری کنیم. رازدار باشیم. چرا که ممکن است هرگونه اشاره‌ای برای طرف مقابل تبعاتی داشته باشد که ما از آن بی‌خبر باشیم.
* در شبکه‌های اجتماعی، هر کامنت جایی و هر لایک، زمانی دارد. افرادی که به صفحه‌ای می‌آیند تا چیزی بخوانند، توقع ندارند کامنت شما درباره مورد دیگری باشد. دقت کنید که درست‌‌ همان چیزی که سوال شده را جواب می‌دهید یا پرسش خود را جایی مطرح می‌کنید که مخصوص‌‌ همان بحث‌ است. لایک‌های خود را هم نخوانده پای چیزی نگذارید. مطالب را به دقت بخوانید. اگر فردی درباره دوستی پیام اندوهناکی گذاشته و عکس او را هم گذاشته، شاید او در کما باشد و این به صراحت نوشته نشده باشد، دلیلی ندارد پای این عکس درباره تکنیک عکاسی صحبت شود و نیازی نیست درباره کچلی سرِ فردی که نمی‌شناسیم نظر بدهیم.
* اختیار صفحات شخصی شما با خودتان است. می‌توانید هرچقدر می‌خواهید در آن محتوای تجاری بگذارید. اما از صفحات دیگران به عنوان فرصتی برای کسب درآمد استفاده نکنید. این روز‌ها خیلی پیش می‌آید که ‌موسسات و کمپانی‌های کوچک یا خسیس، زمانی که می‌‌خواهند بر روی شبکه‌های اجتماعی تبلیغات کنند آن‌ها را به افرادی می‌سپارند که در کامنت های دیگران پیام تبلیغاتی مشخصی را منتشر کنند. چنین نقشی را هیچ‌وقت بر عهده نگیرید. چنین کاری نه به نفع شماست و نه به نفع شرکت تبلیغ کننده. ضد تبلیغ، گاهی به همین سادگی اتفاق می‌افتد و اعتبار تبلیغ کننده را هم زیر سوال می‌برد.
* اگر توییتر موفق است به خاطر ۱۴۰ کاراکتری بودن پیام‌هایی ست که از طریق آن منتشر می‌شود. دیگر دوران طولانی نویسی مطبوعات چاپی و طومار نویسی که هیچ، حالا دیگر کمتر کسی حال و حوصله خواندن وبلاگ‌هایی با نوشته‌هایی حدود ۶۰۰-۷۰۰ کلمه را هم دارد. تا می‌توانید کوتاه و مختصر بنویسید. تا خوانده شوید و واکنش‌های خوبی بگیرید.
و اما نکته مهم: بعد از رعایت این موارد همیشه لازم است که پیش از انتخاب دکمه  «ارسال» یک بار دیگر همه جملاتمان را بخوانیم، شاید چیزی از قلم افتاده باشد و یا منبع قابل قبولی برای پیاممان وجود نداشته باشد. بنابراین سعی کنیم بدون فکر پیامی را ارسال نکنیم.

بخش ارتباطات تبیان