معلمان پر استرس بخوانند(1)
كلمه استرس را نویسندگان مختلف به شیوه‌های مختلف استفاده می كنند. بعضی از این نویسندگان از استرس برای مراجعه به خواسته‌ها و فشارهایی استفاده میكنند كه شخص با آن رو به روست و گرفتگی و تنش را واكنش شخصی در برابر آن موقعیت میدانند.
برخی دیگر استرس را سطحی از حالات منفی كه شخص با آن رو به روست میدانند و دسته سوم معتقدند اگر تقاضا از شخص بیش از توان او باشد، شخص دچار استرس می شود. استرس آموزگار را میتوان تجربه آموزگار از احساسات منفی ناخوشایند از قبیل خشم، ناراحتی، اضطراب و افسردگی ناشی از برخی از جنبه‌های كاری وی تعریف كرد.
تدریس حرفه‌ای، پر استرس است و استرس زیاد در تدریس می تواند روحیه آموزگار را تضعیف كند و از شور و اشتیاق وی به تدریس بكاهد. در نتیجه باعث می شود كار تدریس نامطلوب شود و آموزگار زمان و نیروی كمتری را صرف تدریس كند. همچنین می توان گفت استرس روی كیفیت ارتباط آموزگار با دانش‌آموزان تاثیر منفی می گذارد و باعث عدم ارتباط موثر آموزگار با دانش‌آموزان و در نتیجه خراب شدن روحیه معلم در برابر دانش‌آموزان می شود. با توجه به بررسی های به عمل آمده 3 تیپ شخصیتی آموزگاران بیش از بقیه در برابر استرس، آسیب پذیر هستند.
1- تیپ شخصیتی «الف»
اصولا آموزگارانی با تیپ شخصیتی الف برای انجام كارها، ناشكیبا و پرخاشگرند و معمولا سعی می كنند خودشان را با انواع كارها مشغول كنند.
علت مستعد بودن شخصیت تیپ الف برای رو به رو شدن با استرس این است كه پیوسته در تلاشند خود را تحت فشارهای شدید قرار دهند. این اشخاص با افراد تیپ شخصیتی ب تفاوت دارند. تیپ شخصیتی ب در مجموع در برخورد با زندگی نگرش ملایم‌تری دارد.
2- شخصیت‌هایی كه معتقدند كنترل در دست عوامل بیرونی است
آموزگارانی كه معتقدند از آن ها كاری ساخته نیست و همه چیز را عوامل بیرونی كنترل می كنند، معتقدند نمی توانند روی اتفاقات و امور مهم زندگیشان تاثیر بگذارند و تنها عوامل بیرونی است كه همه چیز را كنترل می كند. اشخاصی با این ذهنیت وقتی با مشكلی جدی رو به رو می شوند، احساس یاس و درماندگی كرده و در نتیجه دچار استرس می شوند.
3- شخصیت روان رنجور
اغلب اشخاصی كه دارای شخصیت روان رنجور هستند، انتظار بدترین حوادث را دارند و به بسیاری از حوادث احتمالی و فرضی فكر می كنند. در نتیجه بخش قابل ملاحظه‌ای از استرس آن ها ناشی از فكر كردن به حوادثی است كه ممكن است هیچ‌گاه اتفاق نیفتد و بنابراین آموزگارانی با شخصیت روان رنجور آمادگی زیادی برای استرس دارند.
سوای ویژگی های شخصیتی كه با آسیب‌پذیری در برابر استرس ارتباط دارند، جنبه‌های دیگری نیز در كارند كه می توانند به استرس در محیط كار اضافه شوند. یكی از مهم‌ترین آن ها این است كه آیا شخص (آموزگار) در سایر زمینه‌های زندگی خود نیز استرس را تجربه میكند یا خیر؟
برای مثال دوره‌ای كه به طلاق منجر میشود یا وقتی كه با مسائل جدی مالی رو به رو می شود، این گونه استرس‌ها سبب می شود حساسیت در قبال مسائلی كه در مدرسه شكل میگیرند به مراتب بیشتر شود و امكان این كه استرس محیط كار روی آنان اثر بگذارد افزایش مییابد.
منابع استرس برای آموزگاران در رده‌های مختلف، متفاوت است. برای مثال آموزگارانی كه در مدارسی درس می دهند كه والدین دانش‌آموزان می خواهند فرزندانشان به موفقیت‌های سطح بالا برسند، اغلب تحت فشار شدید والدین هستند یا آموزگاران كودكانی كه با اختلالات رفتاری و عاطفی مواجه هستند، اغلب با رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی رو به رو می گردند.
عوامل كلیدی استرس
با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه استرس آموزگاران 10 منبع مهم برای ایجاد استرس شناسایی شده‌اند كه عبارتند از:
1- تدریس به محصلان بی انگیزه
2- حفظ نظم و ترتیب
3- فشارهای زمانی و زیادی حجم كار
4- رو به رو شدن با تغییر
5- ارزیابی از سوی دیگران
6- رو به رو شدن با همكاران
7- عزت نفس و موقعیت شغلی
8- نقش مدیران و مسئولان مدرسه
9- تعارض‌های نقشی و ابهامات
10- شرایط كاری بد
مرکز یادگیری سایت تبیان - منبع: شهرزاد
تهیه و تنظیم: مریم فروزان کیا
