چند اشتباه رایج پیرامون آموزش توالت رفتن به کودکان

به طور کلی مطالعات نشان می دهند کودکان از شش ماهگی می توانند ادرار و مدفوع خود را خبر دهند یا آن را برای مدت کوتاهی نگه دارند ولی این مساله اصلا به معنای توالت رفتن ارادی و مستقل محسوب نمی شود.

پسری دو سال و نیمه دارم دو ماه است که تلاش میکنم از پوشک بگیرمش ولی اصلا همکاری نمیکنه تشویقش کردم، پیشنهاد هدیه دادم، ناراحت شدم، هر روشی که به نظرم میرسید انجام دادم ولی هنوز موفق به گرفتن پوشک از او نشدم. لطفا راهنماییم کنید.

پاسخ: اولا خیلی عجله نکنید. پسر بچه ها دیرتر به این دست موقعیتها تن می دهند.
ضمنا به هیچ عنوان وعده هدیه ندهید چون کل جریان تربیت کودکتان را زیر سوال می برد و یاد می گیرد که همیشه می تواند باج بگیرد.
فعلا سعی کنید در حمام و یا در هر زمانی که خودتان یا همسرتان به توالت می روید فرزندتان را با خودتان ببرید تا صرفا در توالت یا حمام ادرار کند.
این تمرین برای این است که کودک تان کنترل ادرار و دفع آن در هر زمان را بیاموزد.

به طور کلی مطالعات نشان می دهند کودکان از شش ماهگی می توانند ادرار و مدفوع خود را خبر دهند یا آن را برای مدت کوتاهی نگه دارند ولی این مساله اصلا به معنای توالت رفتن ارادی و مستقل محسوب نمی شود.

ولی در کل در نظر گرفتن ملاکهای زیر برای شروع آموزش توالت رفتن توصیه می شود:
١. کنترل مثانه (کودک بتواند مثانه اش را تخلیه کند و چند ساعت خودش را خیس نکند)
٢. آمادگی جسمی (کودک بتواند اشیا را به راحتی بلند کند و بدون کمک راه برود)
٣. آمادگی تعلیمی (کودک بتواند دستورات یک یا دو مرحله ای را بفهمد و اجرا کند)

یک برنامه آموزشی فوری که به عوامل مهم توالت رفتن کودک تاثیردارند عبارتند از:
١. محیط بی محرک (یعنی کودک به توالت برده شود)
٢. الگو برداری (از یک عروسک یا حتی والدین خصوصا برای فرزند شما که پسر است پدرشان می تواند کمک کننده جدی باشد)
٣. کوشش مکرر (مثلا به کودک مایعات داده شود و مکرر به توالت برده شود)
٤. توجه به پاسخهای مولفه ای  (مثل مولفه لباس درآوردن، نشستن و غیره..)
٥. تقویت فوری پاسخهای درست
6. پیدا کردن فوری پاسخهای نادرست (اشتباهات)
٧. تنبیه خفیف در برابر اشتباهات
8. کنترل محرک (متداعی کردن مثانه پر با توالت)

عمدتا این تمرین تاثیر بسیار خوبی دارد و مطالعات نشان می دهد که آموزش توالت رفتن به کودکان 24ماهه و بزرگتر نهایتا دو تا چهار هفته طول می کشد ولی فراموش نکنید که عمدتا این آموزشها باید تا چهار ماه پیگیری شود.

در این میان کثیف کردنهای هر از گاهی و نجس شدن خانه خیلی طبیعی است. پس کودک را شماتت نکنید چون او در حال یادگیری است و نمی توان توقع یک تغییر ناگهانی را از آنها داشت. آموزش موفقیت آمیز توالت رفتن اگر با آرامش و به درستی صورت گیرد به کودک احساس تسلط و اعتماد به نفس می دهد.

چند اشتباه رایج پیرامون آموزش توالت رفتن به کودکان

- خیلی از والدین تصور می کنند با ابزارهای جانبی  می توانند مانع از کثیف کاری در منزل شوند. مثلا شورتهای آموزشی ابزاری است که در سالهای اخیر زیاد مورد استفاده والدین قرار می گیرد ولی بسیاری از کودکان شورت آموزشی را با پوشک اشتباه می گیرند و به محض پوشیدن این دست شورتها خود را خیس می کنند. پس اگر کودک شما هم این گونه است عصبانی نشوید. کودکتان را غیر طبیعی قلمداد نکنید. بهتر است که در این دست کودکان از شورت آموزشی استفاده نکنید هر چند که این دست شورتها برای خیلی از کودکان مفید است.

- تا مدتهای طولانی والدین باید مساله توالت رفتن را به کودک گوشزد کنند چون عمده کودکان توجهی به این مساله نداشته و لذا موجبات خیس شدن لباس را فراهم می کنند. در کودکانی که توانایی بیشتری در نگه داشتن ادرار دارند گاه شاهد عفونت و سوزش ادراری هستیم لذا والدین باید مساله ادرارکردن کودک را با فواصل منظم به او گوشزد کنند.

- اگر توانستید برای تشویق کودکتان به ادرار کردن از لگنچه استفاده کنید اما کلا در فرهنگ ما ایرانی ها چون کودکان عمدتا با شکل توالت فرنگی آشنایی لازم را ندارند لذا نباید توقع داشته باشید که کودکتان از لگنچه های کودک خوب استفاده کند. برخی از کودکان هرگز از این لگنچه ها استفاده نکرده و فقط آن را ابزار سرگرمی قرار می دهند. اگر کودک شما هم دارای چنین روحیه ای است اصرار بر استفاده از این ابزار نداشته باشید و کودکتان را به روشی که در خانواده تان عرف است به توالت ببرید. البته در سالهای نخست کودکان از شکل توالت هراس داشته و می ترسند که داخل آن سقوط کنند پس اصلا اصرار برای این امر نداشته باشید و فرزندتان را برای ادرار کردن کنار توالت بنشانید.

نکته آخر اینکه در جریان آموزش توالت رفتن به کودکان، خود را درگیر نجس و پاکی منزل نکنید. اجازه دهید هم کودک راحت باشد هم خودتان چون در غیر این صورت این آموزش هم برای شما و هم کودکتان توام با استرس زیاد خواهد بود. در صورت امکان سعی کنید بخشی از خانه یا یک اتاق را پاک و مطهر نگه دارید تا در آن موقعیت به راحتی و با آرامش آداب دینی تان را انجام دهید یا حتی با آرامش در آن مکان استراحت کنید. پاک نگه داشتن یک بخش  از خانه بسیار راحت تر از پاک نگه داشتن همه زوایای خانه است. پس اول شرایط روحی خود را آماده کنید و سپس تربیت توالت را در فرزندتان شروع کنید.

مشاور: عطاریان
منبع: پرسش و پاسخ های عمومی مشاوره شیوه های تربیتی کودکان
جهت دریافت مشاوره از بخش شیوه های تربیتی اینجا کلیک کنید.