بحران ساختگی

پورتر در این کتاب به صورت کاملا مستند و مستدل به بررسی مسائلی مختلف از جمله سیاست آمریکا برای محروم سازی ایران از انرژی هسته‌ای در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، علل پنهان‌کاری ایران درباره برنامه هسته ای خود، نیات و اهداف تهران از برنامه هسته‌ای، سیاست تغییر نظام سیاسی ایران توسط دولت آمریکا و ارتباط آن با برنامه هسته‌ای، نقش رژیم صهیونیستی در ایجاد بحران، مسئله اسناد لپ تاپ، مسئله اتاقک تست بمب در پارچین، مسئله پلوتونیوم و... می پردازد.
پورتر یک شخصیت شناخته شده بین المللی در حوزه سیاست خارجی آمریکاست که سال هاست نوشته هایش در نشریاتی چون Foreign Affairs،  Foreign Policy و پایگاه هایی چون Nation، Antiwar، Huffington post، CounterPunch و... منتشر می شود. در رسانه های داخلی نیز مطالب پورتر با اقبال مواجه شده و یکی از نویسندگانی است که اغلب نوشته هایش بلافاصله به زبان فارسی ترجمه می شود. پورتر که تاکنون هفت کتاب در حوزه سیاست خارجی آمریکا منتشر کرده، در سال 2012 نیز موفق به دریافت جایزه «مارتا گلهورن» شده است.
کتاب «بحران ساختگی»‌ حاصل بررسی بالغ بر یک هزار سند مرتبط با برنامه هسته ای ایران توسط نویسنده است و از سوی بسیاری از نخبگان سیاست بین‌الملل و کارشناسان سیاست خارجی آمریکا از جمله سیمور هرش، گراهام فولر، اولیور استون، شیرین هانتر، هان چاس فریمن و دیگران مورد تجلیل قرار گرفته است.
پورتر علاوه بر تجربه هشت سال تحقیق روی پرونده هسته‌ای ایران، برای نگارش کتاب حاضر مستقیما با بسیاری از افراد درگیر در این پرونده اعم از ایرانی، آمریکایی، مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگران مصاحبه‌هایی انجام داده که با توجه به اشراف اطلاعاتی خود پورتر، مطالعه پاسخ هایی که به سوالات وی داده شده، بسیاری از مسائل را درباره پرونده هسته‌ای روشن می‌کند.
پورتر در واقع یک «باز روایت» از پرونده هسته ای ایران ارائه کرده و ضمن زیر سوال بردن «روایت غربی» از این پرونده، نشان می‌دهد تقریبا تمامی ادعاهای مطرح شده علیه ایران از جمله تلاش تهران برای دستیابی به بمب اتم، ادعاهایی دروغ هستند که بر پایه شواهدی جعلی و بی‌پایه طرح شده‌اند. وی به طور مستند جعلی بودن این شواهد ادعایی را نشان داده است.

پورتر ثابت می‌کند هدف غرب تغییر نظام سیاسی ایران است و در برهه‌ای که می‌خواهد از طریق اعمال فشار اقتصادی به این آرزوی دیرین خود برسد، برنامه هسته‌ای ایران را بهانه کرده است. نویسنده اسنادی را ارائه کرده و نشان می دهد یکی از اهداف عمده غرب در ماجرای پرونده هسته ای، جلوگیری از پیشرفت تکنولوژیک ایران است؛ چه، به بهانه احتمال تولید سلاح هسته ای، از طریق تحریم سعی شده است دسترسی ایران به بسیاری از فن آوری های ریز و درشت محدود شود.
این کتاب دو وجه بارز دیگر نیز دارد. نخست اینکه خواننده با مطالعه کتاب کاملا در جریان سیر برنامه هسته ای ایران و دیپلماسی پیرامون آن قرار می گیرد و من بعد می تواند به سهولت روندهای جاری مرتبط از مذاکرات گرفته تا گزارش های آژانس را تحلیل کند. و دوم اینکه، کتاب بحران ساختگی یک منبع کم نظیر در حوزه «روزنامه نگاری تحقیقی» برای خبرنگاران و دانشجویان رشته های مرتبط با رسانه است. مدلی را که پورتر برای کشف، تجزیه و تحلیل و سپس تبیین مسائل استفاده کرده، می توان یک مدل کاملا موفق دانست و در حوزه های تحقیقی به کار بست.
بررسی محتویات کتاب:
این کتاب پیش زمینه جالب و آشکاری پیرامون دپیلماسی جاری مربوط به برنامه هسته ای ایران ارائه می دهد. گرت پورتر روزنامه نگار برجسته نقد مستدلی را در مورد مسئولیت مقامات غربی در قبال اقدامات دولت ایران و دلایل آن مطرح می سازد. این کتاب حاصل سال ها تحقیقات نویسنده در این زمینه (از جمله دیدارهای متخلف و مصاحبه های متعدد با افراد بانفوذ) می باشد. وی این موضوع را اثبات می کند که منشاء "بحران" برنامه هسته ای ایران، تمایل ایرانیان برای دستیابی به تسلیحات هسته ای نیست. از دید پورتر این بحران در نتیجه اقدامات گسترده ایالات متحده و متحدانش برای وادار کردن ایران به چشم پوشی از حق خود و رها کردن برنامه هسته ای خویش بروز یافته است، حقی که طبق پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای
(NPT) در جامعه بین الملل به رسمیت شناخته شده است.
این کتاب ضمن بررسی تاثیر هم پیمانی ایالات متحده و اسرائیل بر روی مناسبات واشنگتن- تهران و به طور کلی کشورهای خاورمیانه، استراتژی ایالات متحده در استفاده ابزاری از "سازمان بین المللی انرژی اتمی" (IAEA) بر ضد ایران را مورد بررسی دقیق قرار می دهد.
هدف اصلی از بازیچه قرار دادن برنامه هسته ای ایران، انحراف افکار عمومی امریکا و نیز تلاش برای تغییر نظام ایران است.

پورتر روشن می سازد که این کنگره و برخی مقامات کاخ سفید هستند که مسئول جنجال سازی در مورد برنامه هسته ای ایران، طرح مسائل غیر واقعی و دامن زدن به آن هستند؛ چراکه این دسته از سیاستمداران اساساً به هیچ یک از واقعیت ها متمایل نیستند. البته در این چنین اوضاعی، نقش رسانه ها و گرایش های جانبدارانه آن ها را نیز نمی توان نادیده گرفت. با بررسی کتاب پورتر درخواهیم یافت که پوشش رسانه ای اخبار فعالیت های هسته ای ایران به شکل گسترده، مغرضانه و اغلب نادرست توسط رسانه های غربی دنبال می شود و حتی روزنامه هایی مانند "نیویورک تایمز، واشنگتن پست و لوسانجلس تایمز" دیدگاه هایی را منعکس می کنند که از واشنگتن و تل آویو نشأت می گیرند، نه واقعیت های موجود. در طول بیش از یک دهه افکار عمومی امریکا تحت بمباران اخبار منفی و تکان دهنده پیرامون برنامه هسته ای ایران قرار گرفته اند و هر از گاهی اتهامات جدیدی علیه ایران مطرح می شوند.

برخی تحلیل گرانی که کتاب پورتر را مطالعه نموده اند، اذعان می دارند که افکار عمومی جهان بیش از یک دهه است که در معرض اخبار تکان دهنده ای از برنامه تسلیحات هسته ای ایران قرار دارد. هر چند این قبیل تبلیغات منفی به مرور زمان رنگ باخته و تازگی ندارد، اما به مرور جای خود را به اتهامات جدید و تعجب برانگیز داده است. این دسته از تحلیلگران طرفدار پورتر معتقدند که اعتماد کمی به گزارشات رسانه ها وجود دارد و از سوی دیگر گزارشات دوره ای سازمان بین المللی انرژی اتمی نیز در مورد برنامه هسته ای مغرضانه است و این سازمان ضدیت با ایران را در دستور خود قرار داده است
در این کتاب به سیاست های گذشته ایالات متحده در قبال فعالیت های هسته ای ایران در قبل از انقلاب سال ۱۹۷۹ و حمایت امریکا برای برنامه ساخت نیروگاه های هسته ای متعدد در ایران و فراهم ساختن راکتور تحقیقاتی تهران در سال ۱۹۶۷ توسط دولت وقت ایالات متحده اشاره می شود. نویسنده پیشینه برنامه ها، فعالیت ها، قراردادها و به عبارت دیگر، تاریخچه همکاری کشورهای مختلف از جمله امریکا، آلمان و فرانسه در زمینه برنامه هسته ای ایران را مورد بررسی قرار می دهد و عدم اجرای تعهدات آن ها پس از وقوع انقلاب در ایران را به دلیل فشارهای دولت امریکا متذکر می شود. پورتر خاطر نشان می سازد که در نتیجه همین فشارها، ایران (برخلاف قوانین بین المللی) حتی از کمک های سازمان بین المللی انرژی اتمی نیز بی بهره می ماند. اقدامات ایالات متحده نقض آشکار مفاد پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای است. همان طور که پورتر اظهار داشته، "دیوان سالاران امنیت ملی ایالات متحده به راحتی سیاست های یک جانبه خود را جایگزین تعهدات قانونی آن ساخته اند." با بررسی وقایعی که پورتر پیرامون
نویسنده در بخش هایی از کتاب به بررسی تاریخچه روابط امریکا و ایران می پردازد و به فرصت های از دست رفته برای نزدیکی روابط در نتیجه سیاست های نادرست، اقدامات خصمانه و اتهام زنی های متعدد در دوره های مختلف توسط دولت های وقت امریکا و بعضاً دلایل آن ها اشاره می کند. از جمله این که با فروپاشی اتجاد جماهیر شوروی و لزوم دشمن سازی در جهان برای توجیه بودجه های کلان نهادها و سازمان هایی مثل سیا و وزارت دفاع، ایران وارد لیست دشمنان مهم امریکا گردید و سیاست تقابل با ایران بیش از پیش دنبال شد.
پورتر در راستای تشریح وقایع مختلف در کتاب خود اقدامات، سیاست ها و مواضع کشورها، نهادها، سازمان ها و افراد متعددی را در برهه های مختلف در خصوص ایران و همچنین مسائل منطقه خاورمیانه برمی شمارد که از جمله آن ها عبارتند از امریکا، اسرائیل، ... و نهادها و سازمان هایی نظیر کنگره امریکا، سیا، حماس، .... و افرادی نظیر رابین، نتانیاهو، گیتس، رامسفلد و هیلاری مک لورت (کارشناس مسائل ا یران)، نئومحافظه کاران امریکا و ... . برای مثال، پورتر به تهدیدات نظامی نتانیاهو علیه ایران اشاره می کند و آن را اساساً توخالی محسوب می کند و معتقد است که کارشناسان نظامی اسرائیل و امریکا به خوبی می دانند که تهدید به انجام یک حمله تمام عیار علیه ایران توسط اسرائیل غیرعملی است،
کتاب «بحران ساختگی» انتشارات خبرگزاری فارس ترجمه و منتشر شده است.

فرآوری :باباپور

بخش سیاست تبیان

منابع:فارس/ موسسه مطالعات آمریکا