مقایسه سختی کانی ها

 در سال 1812 زمین شناس اتریشى به نام فردریش موهس، مقیاسى براى درجه‌ى سختى کانى‌ها وضع کرد. مقیاس او از درجه‌ى یک براى تالک (نرم‌ترین کانى) تا درجه‌ى 10 براى الماس (سخت‌ترین کانى) می باشد. بر اساس این مقیاس، سختى ناخن انسان 2/5، سکه‌ى مسى 3/5 و میخ استیل 5/5 است. با توجه به این که در اثر کشیدن این چیزها بر سطح کانى، در آن خراش ایجاد مى‌شود یا نه، سختى کانى را اندازه مى‌گیرند و با توجه به سختى، کانى را شناسایى مى‌کنند. دانش پژوهان عزیز شما با انجام دادن این آزمایش می توانید با آزمایشی ساده به درجه سختی اجسام پی ببرید.

وسایل آزمایش:

  هشت نمونه معدنی: آمتیست، آزوریت، کلسیت، میکا، کوارتز، تالک، پیریت، آهنربا
  ناخن
  سکه مسی
  میخ استیل
  یک قطعه کوارتز
  مداد
  یک عدد ورق خط دار یا نفاشی

روش کار:

1-در بالای برگه کاغذ، ستون هایی را با نوشتن نام معدنی، ناخن (2/5)، مس (3/5)، استیل (5/5)، کوارتز (7) و سختی بکشید.
2- نام هر ماده معدنی را در پایین لیست سمت چپ صفحه زیر "معدنی" بنویسید.

3- هر نمونه معدنی را بر روی نام خودش بر روی برگه قرار دهید.

4- با اولین ماده معدنی آغاز کنید، اندازه سختی آن را با سعی کردن در خراش دادن آن آغاز کنید. در ابتدا تلاش کنید آن را با ناخن خودتان خراش دهید، سپس با سکه مسی، استیل و سپس با کوارتز امتحان کنید.

مراقب باشید! گاهی اوقات برخی اجسام که نرم تر از جسم دیگری هستند خط پودری به جای می گذارند که نباید با خراش اشتباه گرفته شوند. اگر فکر می کنید که یک خراش دارید، با انگشتت روی آن بمالید. اگر فقط پودر باشد پاک می شود اما اگر خراش باشد باقی می ماند.

5-اگر توانستید توسط ناخن خود سنگ معدنی را خراش دهید در ستون مربوط به ناخن علامت x قرار دهید و اگر که نتوانستید ستون را خالی گزاشته و به ستون بعدی بروید. اگر توانستید توسط سکه مسی سنگ را خراش دهید در ستون x قرار دهید. اگرچیزی سبب خراشیدن نشد، ستون مربوط به آن را خالی بگزارید.

6- مواد مورد آزمایش شما اگر سختی برابر یا بیشتر از نمونه شما داشته باشند، خراش به جای خواهند گذاشت. اگر شما خراش گرفتید، سختی سنگ معدنی شما احتمالاً میان سختی تست شما و نمونه قبلی می باشد. برای مثال، اگر کوارتز و میخ بر روی نمونه ای خراش وارد کنند ولی سکه خراش ایجاد نکند، سختی نمونه میان  سختی مس یعنی 3.5 و سختی استیل یعنی 5/5 می باشد. بنابراین تفاوت را به دست آورده و بر دو تقسیم می کنیم و عدد 4 را  در مقیاس موهس به آن نسبت می دهیم و این عدد را در ستون سختی می نویسیم.

7- اگر نمونه توسط کوارتز هم خراشیده نشد سختی آن بزرگ تر از 7 است و در ستون سختی >7 را می نویسیم. اگر تمامی آزمایش ها خراش بر روی نمونه ایجاد کرد نمونه شما از ناخن هم نرم تر بوده و عدد<2/5 را بنویسید.

8- این کار را برای تمامی نمونه ها انجام دهید.

9- زمانی که این کار را انجام دادید، می توانید سنگ ها را به ترتیب سختی نوشته و مرتب کنید.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تهیه: نفیسه مدانلو