اطلاعات اردوی نیم روزه باغ موزه مینیاتور تهران6

قسمت ششم

10- کلیساهای ارامنه آذربایجان

ارامنه در ایران از سابقه بسیار زیادی برخوردارند. معمولا نخستین سال های سده هفتم میلادی را تاریخ ورود ارامنه به ایران می دانند. این زمان مصادف با دوران صفویه و کوچاندن ارامنه به مرکز ایران توسط شاه عباس صفوی است.

به هر حال در زمان امپراطوری بزرگ ایران در دوره هخامنشیان، ارمنستان جزئی از خاک ایران بوده است و همه ارمنیان ساکن در این کشور ایرانی به حساب می آمده اند. حتی پس از این جدایی، منطقه شمال غرب ایران و آذربایجان به دلیل نزدیکی به این مناطق همیشه دارای جمعیتی از ارامنه بوده است.

صرف نظر از اختلافاتی که در این زمینه وجود دارد کلیساهای ارامنه آذربایجان از مفاخر معماری و فرهنگ مذهبی در ایران به شمار می روند.  تعداد این کلیساها در آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل بسیار زیاد است. اما از این تعداد سه کلیسای مهم ایران به نام های “قره کلیسا”، “سنت استپانوس” و“مریم مقدس” در استان های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی به عنوان نهمین اثر ایران در سال ۲۰۰۸ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند. این کلیساها نمونه های برجسته ای از معماری و تزئینات سنتی ارمنی می باشند که ارزش جهانی دارند.

قدمت این کلیساها به قرن ۷ الی ۱۴ می رسد که چندین بار به دلیل بلایای طبیعی و انسانی آسیب دیده و بازسازی و مرمت شده اند.

8- بازار تبریز

بازار سرپوشیده تبریز در مرکز بافت قدیم شهر تبریز واقع است. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، یکی از بزرگترین و مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده در سطح ایران و جهان به‌شمار می‌رود. بازار تبریز در مرداد ماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی به عنوان نخستین بازار جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بازار در گذشته به دلیل قرار گرفتن شهر تبریز بر سر چهار راه جاده ابریشم و گذر روزانه هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است.

بازار تبریز حدود ۵٬۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۲۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان و ۹ باب مدرسه دینی، داشته و همچنان مرکز داد و ستد مردم تبریز شناخته می‌شود. اغلب تیمچه‌ها و سرا‌های بازار دارای سه طبقه‌ می باشند که طبقه زیرین مخصوص انبار کالا، طبقه دوم تجارت خانه و محل کار و طبقه سوم جهت استراحت و آسایش طراحی شده است.

این بازار یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است. بنای اولیه بازار حدود 250 سال پیش بر اثر زلزله به کلی ویران شد اما معماران زبردست ایرانی به سرعت دست به کار شدند و بازار کنونی را در اواخر دوران زندیه و عصر قاجار بازسازی نمودند.

طاق‌ها و گنبدهای مقرنس بلند آن، سازه‌های آجری به هم پیوسته، آرایش مغازه‌ها، کثرت تیمچه‌ها، وجود انواع مشاغل و تعداد زیادی مدرسه و مسجد که در کنار سراهای بازرگانی قرار گرفته‌اند، این بازار را نمونه‌ای عالی از محیط تجارت و زندگی اسلامی و شرقی ساخته ‌است. سبک معماری، کثرت سراها و تیمچه‌ها و وجود تعدادی مدرسه و مسجد نیز به این مجموعه اهمیت و امتیازی خاص داده‌اند.

9- مجموعه تاریخی شیخ صفی الدین اردبیلی

شیخ صفی الدین اردبیلی به عنوان یکی از مؤثرترین عارفان قرن هشتم هجری در تاریخ ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است، ظهور شیخ صفی در حقیقت زمینه تشکیل حکومت ملی ایران در قالب مذهب تشیع به دست فرزندانش شد.

مجموعه خانقاهی و آرامگاهی شیخ صفی الدین اردبیلی در مرکز شهر اردبیل قرار دارد. در این محوطه علاوه بر مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مقبره‌های شاه اسماعیل اول نخستین پادشاه صفویه و همسر شاه اسماعیل،  مادر شاه طهماسب و نیز کشه‌شدگان جنگ چالدران قرار دارد. منزل و خانقاه شیخ صفی نیز در همین مکان قرار دارد. بر طبق وصیّت شیخ جنازه اش را در اتاقی جنب خلوتخانه و باغچه و حوضخانه دفن کردند و بر قبر او بنایی ایجاد کردند.

بعدها به ویژه در دوره شاه عباس اول و از آن جا که وی ارادت فراوانی به شیخ صفی الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره وی می‌رفت، برای تکمیل و تزیین این اثر، کارهای فراوانی صورت گرفت. در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که هم چنان پس از گذشت چندین قرن به عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌آید.