راههای ساده پیشگیری از سرطان
برای پیشگیری از سرطان، راهکارهایی ارائه شده است که از جمله آنها میتوان به پرهیز از استعمال سیگار و مواد مخدر، کنترل وزن و پرهیز از چاق شدن، ورزش منظم حداقل ۳۰ دقیقه در روز، پرهیز از نگرانی و استرس و ... اشاره کرد.
بیماریهای واگیردار که روزگاری بهعنوان اولین عامل مرگومیر بهحساب میآمدند، امروزه بهطور نسبی تحت کنترل درآمدهاند، درحالیکه بر اساس آخرین بررسیهای آماری، در حال حاضر، تقریباً ۲۰ میلیون نفر در دنیا با سرطان زندگی میکنند. سرطان عامل ۱۲ درصد تمامی مرگها در سرتاسر جهان است.
در ایران، بعد از بیماریهای قلبی عروقی و حوادث، سرطان، سومین عامل مرگومیر بهحساب میآید. سالانه در کشور بیش از ۷۰ هزار مورد جدید ابتلا به سرطان اتفاق میافتد و بیش از ۳۰ هزار نفر در اثر سرطان، جان خود را از دست میدهند. با افزایش امید به زندگی و افزایش درصد سالمندی در جمعیت کشور، طبیعی است که موارد بروز سرطان در دهه آینده افزایش یابد. کلمه سرطان برای بیش از ۱۰۰ بیماری مختلف در قسمتهای مختلف بدن بهکار میرود. آنچه در همه این بیماریها مشترک است، اختلال در رشد طبیعی، تکثیر و مرگ سلول است. سلولهای سرطانی، قابلیت تهاجم به بافتهای مجاور و درنهایت گسترش به مناطق دیگر بدن را دارند.
افزودنیهای خوراکی، عامل بروز سرطان
عوامل خطر سرطان را میتوان افزایش سن، که بهعنوان مهمترین عامل شناخته میشود و بعد از آن نور خورشید، سابقه فامیلی و ژنتیک، مصرف دخانیات، چاقی و کمتحرکی، نوشیدن مشروبات الکلی، ایدز و هپاتیت، برخی از رنگها و حشرهکشها و سموم ناشی از کپکها مثل افلاتوکسین، کمبود ویتامینهای C,B,A، مصرف غذاهای دودزده نظیر ماهیدودی، غذاهای نمکسود (قرمه کردن) و مصرف غذاهای کنسرو شده، برخی افزودنیهای خوراکی مانند مواد شیمیایی خاص برای ایجاد رنگ و طعم غذا، برخی عوامل ویروسی و عفونتها و قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد اشعه رادیولوژی اعلام کرد.
گرفتگی و خشونت صدا بیش از سه هفته، کاهش قابلتوجه و بدون دلیل وزن، وجود زخمی که حداکثر تا سه ماه بهبود نیابد، بروز تغییرات واضح در خال مانند بزرگ، زخم و نامنظم شدن لبههای آن، تغییر در اجابت مزاج یعنی بروز یبوست یا اسهال به مدت طولانی یا دفع خون همراه مدفوع، دلدرد و سنگینی سردل همراه با کاهش وزن یا اشکال در بلعیدن غذا، وجود توده یا سفتی در هر جای بدن، بهخصوص در پستانها یا فرورفتگی نوک پستان، بروز خونریزی غیرطبیعی از پوست و مخاط یا وجود خون در ترشحات بدن مثل خلط، ادرار و ... از نشانههای خطر ابتلا به سرطان هستند.
برای تشخیص زودرس این بیماری غیرواگیر، راههایی معرفی شده است؛ برای مثال گفته میشود که همه افراد بالای ۵۰ سال باید یکی از این مواردی را که در پی میآید، انجام دهند:
- انجام سالیانه آزمایش خون مخفی در مدفوع.
- بررسی آندوسکوپی انتهای روده بزرگ، هر پنج سال یکبار یا تمام روده بزرگ، هر ۱۰ سال یکبار.
- انجام سالیانه ماموگرافی در زنان بالای ۴۰ سال (در موارد داشتن سابقه فامیلی سرطان پستان، از ۲۵ سالگی آغاز شود).
- شروع انجام سالیانه تست پاپ اسمیر سه سال بعد از ازدواج.
- معاینه ماهیانه پستانها توسط زنان از ۲۰ سالگی به بعد و معاینه توسط پزشک، هر سه سال یکبار.
چگونه از سرطان پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از سرطان، راهکارهایی ارائه شده است که از جمله آنها میتوان به پرهیز از استعمال سیگار و مواد مخدر، کنترل وزن و پرهیز از چاق شدن، ورزش منظم حداقل ۳۰ دقیقه در روز، پرهیز از نگرانی و استرس، دوری از نور شدید آفتاب و استفاده از کرمهای ضد آفتاب مناسب، خودداری از مصرف مشروبات الکلی، پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی، داشتن رژیم غذایی متنوع شامل همه گروههای مواد غذایی اشاره کرد.
همچنین رعایت نکات زیر نیز برای پیشگیری از بروز سرطان موثر است:
* پرهیز از مصرف زیاد شوریجات و ترشیجات.
* مصرف حبوبات و خوردن روزانه سبزیجات تازه بهخصوص سبزیهای برگی شکل سبز تیره و سبزیجات خانواده کلم.
* مصرف بیشتر میوه، بهویژه مرکبات.
* افزایش مصرف ماهی به روش پخت صحیح.
* جایگزینی گوشت سفید بهجای گوشت قرمز.
* دوری از مصرف تنقلات سرخشده و پرچرب مثل چیپس و پفک.
* مصرف کردن آردهای سبوسدار.
* مصرف کردن محصولات لبنی کمچرب بهجای مواد لبنی پرچرب (خامه، سرشیر و ...).
* استفاده از روشهای بهتر پخت غذا مثل بخارپز کردن و آبپز کردن بهجای سرخ کردن و کباب کردن.
درمان سرطان، آری یا خیر؟!
بسیاری از سرطانها در صورت تشخیص زودرس، قابلدرمان قطعی هستند. جراحی که به معنی برداشتن بافتهای سرطانی در حدی که به بافتهای سالم اطراف آسیبی وارد نشود، شایعترین روش درمانی است. از دیگر روشهای درمان سرطان میتوان موارد زیر را برشمرد:
شیمیدرمانی که به معنی استفاده از داروهای خاص، جهت کشت سلولهای سرطانی است، رادیوتراپی یا پرتودرمانی، یعنی استفاده از اشعههای با انرژی ایکس برای تخریب سلولهای سرطانی و توقف رشد آنها، و هورمون درمانی که کنترل کردن رشد سرطان با تغییر دادن در هورمونهای بدن است.