درد دیسک کمر چطوری است؟

علامت ایجاد دیسک کمر، در واقع همان درد معروف سیاتیک است. البته سیاتیک بر خلاف تصوری که از آن وجود دارد، یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است و به دردی گفته می‌شود که از کمر شروع شده و مانند یک نوار به پشت یک یا هر دو پا ادامه می‌یابد.

دکتر آرش طبیب خویی، جراح مغز و اعصاب درباره درد ناشی از بیرون زدن دیسک کمر می گوید:

شیوه نادرست زندگی و البته افزایش سن به بالای 40 سال، مهم‌ترین عامل از دست رفتن مایع داخل دیسک کمر است.

در واقع، دیسکی که خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد، به دنبال حرکتی نامناسب یا فعالیتی سنگین و در برخی موارد به صورت خودبه‌خود بیرون می‌زند و درد ایجاد می‌کند.

چرا دیسک کمر بیرون می‌زند؟
مبتلایان به دیسک کمر معمولا با ایستادن یا راه رفتن دچار درد می‌شوند و با استراحت، درد شان تخفیف پیدا می‌کند. امروزه ثابت شده است که بسیاری از بیماران، دارای زمینه ارثی این بیماری در خانواده خود هستند.

البته سبک زندگی امروزه، همه ما را در معرض آسیب‌های ستون فقرات قرار می‌دهد. به بیان دیگر، نشستن‌های طولانی و بویژه به شیوه نامناسب، رانندگی طولانی، فقدان فعالیت ورزشی صحیح و محیط کار نامناسب و غیراستاندارد ما را در معرض صدمه به ستون فقرات قرار می‌دهد.

دردهایی که نباید با دیسک کمر اشتباه بگیرید
خیلی‌ها دردهای آرتروزی را با دیسک کمر اشتباه می‌گیرند. در حالی که آرتروز در واقع به معنی پیر شدن بافت‌های استخوانی و مفصلی است.

البته پیری بافت‌های استخوانی و مفصلی ناشی از آرتروز شامل از دست رفتن خاصیت ارتجاعی دیسک‌ها نیز می‌شود. در واقع با از دست رفتن این خاصیت، دیسک‌ها به تدریج به خارج از فضای خود برجسته می‌شوند یا حتی بیرون می‌زنند.

درد‌های کمر و بیماری بیرون زدگی دیسک کمر در خانم‌ها شایع‌تر است. البته بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری دچار درد‌های کمر می‌شوند که معمولا با اتمام دوران بارداری بهبود می‌یابند. جدا از افزایش وزن خانم‌ها در این دوره، تغییرات هورمونی نیز در بروز این درد‌ها نقش زیادی دارند.

البته این دردها معمولا موقتی است و رعایت برخی موارد در سبک زندگی از جمله نحوه نشستن و برخاستن، استفاده از دارو و انجام حرکات ورزشی توصیه شده از سوی پزشک به رفع آن کمک می‌کند.

به چه پزشک متخصصی مراجعه کنیم؟
گرچه به نظر می‌رسد که ریشه‌یابی درد کمر و ستون فقرات باید از سوی پزشک متخصص ارتوپد صورت بگیرد، اما باید بدانید که در کنار متخصصان ارتوپد، جراحان مغز و اعصاب نیز در زمینه مشکلات ستون فقرات فعالیت می‌کنند.

البته ارتوپدها بیشتر به تشخیص و درمان انحرافات ستون فقرات و متخصصان مغز و اعصاب به درمان بیماری‌های دیسک و تومورهای ناحیه کمر و ستون فقرات می‌پردازند.

چه درمانی لازم است؟
اولین و مهم‌ترین گام در درمان مبتلایان به دیسک کمر، استراحت است که در روزهای اول به صورت مطلق بوده و بهتر است بیمار هیچ نوع حرکتی نداشته باشد. اما در روزهای بعدی به صورت نسبی به معنی حرکات محدود در منزل است.

دارو درمانی جزء مهمی از درمان این بیماران است. برخلاف آنچه تصور می‌شود تجویز دارو فقط برای کنترل درد نیست گرچه کنترل درد هم از اهمیت زیادی برخوردار است، ولی داروهای مورد استفاده در واقع، کاهش التهاب موضعی در ناحیه دیسک و عصب مجاور آن را هدف قرار می‌دهد و به دنبال آن درد بیمار هم کاهش می‌یابد.

بعد از درمان اولیه و بهبود نسبی علائم، از روش های فیزیوتراپی، آب درمانی و ورزش برای تکمیل درمان و جلوگیری از بازگشت درد استفاده می‌شود.

جراحی، آخرین اقدام برای درمان دیسک کمر
خوشبختانه اکثر بیماران مبتلا به دیسک کمر نیاز به جراحی پیدا نمی‌کنند، ولی انجام جراحی در سه حالت به بیمار توصیه می‌شود.

اول این ‌که درد بیمار بسیار شدید باشد و به درمان‌های طبی و ورزشی جواب نداده باشد.
دوم وقتی که فشار زیاد روی عصب، باعث ضعف در پاها و کاهش قدرت پاها شده باشد.
سوم در مواردی که بیمار دچار بی اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع شده باشد که در دو مورد آخر، عمل جراحی در واقع اورژانسی محسوب می‌شود.

در درمان دیسک کمر در مواردی که میزان بیرون‌زدگی دیسک، خفیف باشد، به‌کارگیری روش‌های جراحی بسته مانند لیزر، کاربردی و کمک‌کننده است.

تزریق‌های داخل فضای نخاعی نیز روش درمانی دیگری است که گرچه گاهی لازم است به فواصل چند ماهه تکرار شود، ولی معمولا برای بیمارانی به کار گرفته می‌شود که جراحی با توجه به شرایط جسمانی برایشان سنگین و خطرناک است.

دکتر«کاظم عباسیون»، جراح و متخصص مغز و اعصاب نیز به سوالات زیر در مورد مشکلات دیسک کمر پاسخ می دهند.

چه عاملی باعث پارگی دیسک کمر می‌شود؟
سن که بالا می‌رود، دیسک بین مهرهای ستون فقرات هم مثل نقاط دیگر بدن دچار تغییرات تحلیل رونده «پیر شدن» می شود که به آن «دژنراتیو» می‌گویند.

دیسکی که دژنره می‌شود، ممکن است در اثر فشار یک جسم سنگین، خم و راست شدن زیاد و یا تصادف ناگهانی پاره شود. این پارگی ممکن است به طرف پشت شکم در برود و یک درد نامشخص بوجود بیاورد که به مرور زمان خوب می‌شود.
وقتی دیسک پاره می‌شود، اگر «تکه» بزرگی در برود ممکن است تمام رشته‌های عصبی و هرچه عصب آنجا هست، تحت فشار قرار بگیرند.

در نتیجه ‌دو پا ممکن است حالت فلج پیدا کند و یا ممکن است اختلال، مثانه مریض را از نظر کنترل به هم بزند (بی اختیاری ادرار)، چون آنها هم به‌وسیله همین عصب‌ها کنترل می‌شود، ولی این خیلی نادر است.
اگر چنین اتفاقی بیفتد، باید در اسرع وقت این دیسک را درآورد و فشار را از عصب برداشت.

فتق دیسک چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
فتق یعنی بیرون زدن دیسک بین مهرهای ستون فقرات از جای خود. در نتیجه فشار آن به داخل کانال نخاعی می‌آید و برجسته می‌شود.

گاهی «تکه‌ای» از دیسک به علت فشار زیاد کنده می‌شود و این تکه که آزاد است به کانال می‌آید. این افراد، جراحی شان باید سریع تر از کسی که یک برجستگی دیسک یا فتق دیسک به طرف کانال پیدا کرده انجام شود.

چه موقع بیمار نیاز به جراحی دارد؟
اگر دیسک فقط درد داشته باشد، ابتدا باید درمان طبی شود.

اگر بیمار درد کمر و درد سیاتیکی دارد، ولی نقص عصبی به‌وجود نیامده است، باز هم باید درمان طبی شود.
درمان طبی هم شامل استراحت، مصرف داروی ضد التهاب، ضد درد و همچنین صبر کردن است.

ممکن است فرد یک هفته بخوابد و ببیند 80 درصد دردش از بین رفته، بعد از آن باید احتیاط کند که خم نشود و وسیله سنگین بلند نکند تا درد دوباره تشدید نشود.

سپس با ورزشی مثل شنا باید عضلات را تقویت کنند تا ستون فقرات را محکم نگه دارد.

اما زمانی که پارگی دیسک کمر باعث شود که در اندام‌های تحتانی، گزگز و کرختی و بعد بی‌حسی ایجاد گردد و قدرت عضله کاهش پیدا کند، بیمار باید سریعا تحت عمل جراحی قرار بگیرد و تکه دیسک را دربیاورند.

خوشبختانه سلول‌های دیسکی که باقی می‌مانند قدرت بازسازی دارند، در نتیجه اگر دیسک تخلیه شود و مقداری سلول باقی بماند، مقداری از دیسک را باز‌سازی می‌کند، ولی ارتفاع دیسک بازسازی شده کمتر از دیسک‌های بالا و پایین خواهد شد.

عمل جراحی دیسک چه زمانی باز و چه موقع بسته انجام می‌شود؟
ما یک سری دیسک‌ داریم که اینها به دلیل تحلیل رفتگی، درد کمر ایجاد می‌کنند. این دیسک‌ها را که در آن نسوج تحلیل رفته و تخریب شده وجود دارد، می‌توان با لیزر تبخیر کرد.

در خیلی از موارد این عمل موثر است، ولی اینکه می‌گویند دیسک را با استفاده از لیزر درمی‌آورند، ادعایی دروغ است.

منابع:
جام جم - پونه شیرازی
شفا آنلاین

مطالب مرتبط:
دیسک های معیوب!
فتق دیسک کمر
دیسک کمر و علائم آن
درمان دیسک کمر
پارگی دیسک کمر
حرکاتی برای کاهش بیرون زدگی دیسک
تخریب دیسک مهره‌های ستون فقرات
چه کنیم در خانه‌تکانی دیسک کمر نگیریم؟
توصیه‌ های بعد از بهبود دیسک حاد
اگر کمردردتان خوب نشد، نزد پزشک بروید