١٢) جزء سیزدهم قرآن کریم، آیات ٣١ الی ٥٢ سوره ی ابراهیم
وقت حساب
این جهان هنگام كار است و آخرت، وقتِ حساب. وقتى قیامت بیاید دیگر كسى فرصتى براى انجام كار یا جبران اشتباه ندارد. در آن روز، نه مىتوان خرید و فروش كرد و نه دوستى و علاقه‌ی دیگران به درد كسى مىخورد. خداوند مهربان به پیامبر(ص) مىفرماید كه به مومنان چنین هشدار دهد:
به بندگانم كه ایمان آوردهاند بگو: نماز را برپا دارند و از آنچه به آنان روزى دادهایم پنهان و آشكار انفاق كنند. پیش از آن كه روزى بیاید كه در آن نه خرید و فروشى است و نه دوستى.
آیه‌ی 31
نمىتوانید بشمارید
خالق یگانه هر چه مورد نیاز بشر است آفریده و در اختیار او قرار داده تا از آنها بهرهمند شود و بهتر زندگى كند. این همه نظم و قانون كه در جهان هستى است، به انسان كمك مىكند تا از آنها براى ساخت دستگاهها و لوازم بسیار پیچیده استفاده كند و هر لحظه در مسیر پیشرفت خود، به اختراعات و اكتشافات جدیدى دست یابد. خداوند مهربان، جهان را با این همه عظمت در خدمت انسان قرار داده و فرموده است:
خداست كه آسمانها و زمین را آفرید و از آسمان آبى فرو فرستاد. پس به وسیله‌ی آن از میوهها براى شما روزى بیرون آورد و كشتى را به خدمت شما درآورد تا به فرمان او در دریا حركت كند و رودها را به خدمت شما درآورد. و خورشید و ماه را كه همیشه در حركتند به خدمت شما درآورد و شب و روز را به خدمت شما درآورد. و از هر چه از او خواستید به شما داد و اگر نعمت خدا را بشمارید نمىتوانید آن را به شمارش درآورید. به راستى انسان بسیار ستمكارِ ناسپاس است.
آیات 32 الى 34
دعاهاى حضرت ابراهیم(ع)
حضرت ابراهیم(ع) پیامبرى دلسوز و بسیار مهربان بود. او به فرمان خدا، همسرش هاجر و فرزندش اسماعیل(ع) را به سرزمین مكه برد تا خانه‌ی كعبه را آباد سازند و آن را براى زیارت خداپرستان پاكیزه نگهدارند. حضرت ابراهیم(ع) هاجر(س) و اسماعیل(ع) را تنها و بىپناه در بیابانی خشك و سوزان به خداى یگانه سپرد و رفت. اسماعیل تشنه شد و گریه كرد. به فرمان خدا چشمه‌ی آبى زیر پاهاى كوچك اسماعیل جوشید. این چشمه هنوز هم مىجوشد و تشنگان سرزمین مكه را سیراب مىكند. مرغان هوا و به دنبال آنها، قبیله «جرهم» كه در آن نزدیكى زندگى مىكردند، دور چشمه‌ی آب جمع شدند و اسماعیل(ع) و مادرش از تنهایى نجات یافتند و سرزمین مكه آباد شد. حضرت ابراهیم(ع) گاه به مكه مىرفت و با همسر و فرزندش دیدار تازه مىكرد و سرانجام، هنگامى كه اسماعیل(ع) بزرگ شد، از سوى خدا مأموریت یافت كه خانه‌ی كعبه را با كمك او بازسازى كند. ابراهیم (ع)، پس از انجام این مأموریت مهم، دست به دعا برداشت و براى تمام مومنان دعا كرد. او آنقدر دلسوز بود كه حتى براى كسانى كه ایمان نداشتند و نافرمانى مىكردند مجازات و عذاب درخواست نكرد، بلكه در مورد آنان به خداوند گفت: «تو مهربان و آمرزندهاى.» دعاى حضرت ابراهیم(ع) چنین بود:
و هنگامى كه ابراهیم گفت: پروردگارا! این شهر را امن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستیدن بتها دور بدار. پروردگارا! آنان بسیارى از مردم را گمراه كردند. پس هر كس از من پیروى كند، به راستى او از من است و هر كه از من نافرمانى كند، پس به راستى تو آمرزنده‌ی مهربانى. پروردگارا! من بعضى از فرزندانم را در درّهاى بىكشت، نزد خانه‌ی محترم تو سكونت دادم. پروردگارا! برای آن كه نماز را بهپا دارند. پس دلهاى بعضى از مردم را به سوى آنان مایل كن و از میوهها به آنان روزى بده، شاید شكرگزارى كنند. پروردگارا! به راستى تو آنچه را كه پنهان مىكنیم و آنچه را كه آشكار مىكنیم مىدانى و چیزى در زمین و آسمان بر خدا پوشیده نیست. ستایش مخصوص خدایى است كه در سالخوردگى، اسماعیل و اسحاق را به من بخشید. به راستى پروردگارم شنونده‌ی دعاست. پروردگارا! مرا و بعضى از فرزندانم را برپا دارنده‌ی نماز قرار بده. پروردگارا! و دعاى مرا قبول كن. پروردگارا! روزى كه حساب برپا مىشود، مرا و پدر و مادرم و مومنان را بیامرز.
آیات 35 الى 41
دلهایشان خالى است
خداوند از حال ستمكاران غافل نیست و حتماً آنان را مجازات خواهد كرد. اما عذاب و مجازات واقعى آنان را تا روز قیامت به تأخیر انداخته است؛ روزى كه از هول و هراس آن، دلهایشان خالى مىشود و حتى قدرت پلك زدن ندارند. عادل بىنیاز مىفرماید:
و گمان نكنید خدا از آنچه ستمكاران مىكنند غافل است. جز این نیست كه براى روزى كه چشمها در آن خیره مىشوند، به آنان مهلت داده است. شتابان سر به بالا گرفته پلك بر هم نمىزنند و دلهایشان خالى است.
آیات 42 و 43
مهلت بده
ستمكاران، وقتى عذاب روز قیامت را ببینند، از خدا مهلت مىخواهند و تقاضا مىكنند كه یك بار دیگر به دنیا بازگردانده شوند تا اینبار دعوت پیامبران را قبول كنند و كارهاى شایسته انجام دهند و از مومنان باشند. اما به آنان گفته مىشود: «هرگز فرصت دیگرى ندارید. آیا شما نبودید كه قسم مىخوردید هرگز نابود نمىشوید و قیامت را باور نمىكردید. آن همه معجزات و مجازاتهاى الهى را دیدید و پند نگرفتید. داستان اقوام گذشته را شنیدید و مثالهاى فراوان برایتان آورده شد اما باور نكردید.» این گفتوگو در قرآن چنین آمده است:
و مردم را از روزى بترسان كه عذاب بر آنان مىآید. كسانى كه ستم كردهاند مىگویند: پروردگارا! به ما تا مدتى كوتاه مهلت بده تا دعوتت را قبول كنیم و از پیامبران پیروى كنیم. مگر شماپیش از این قسم نمىخوردید كه هیچگاه نابودى نخواهید داشت. و در خانههاى كسانى كه بر خود ستم كردند سكونت كردید و برایتان روشن شد كه با آنان چگونه رفتار كردیم و برایتان مثالها زده شد.
آیات 44 و 45
نیرنگشان نزد خداست
پیامبران براى هدایت مردم بسیار تلاش كردند؛ اما كافران ستمكار هر چه مىتوانستند حیله و نیرنگ به كار مىبردند تا آنان در انجام مأموریت الهى خود موفق نشوند. اما حیلههاى آنان هر قدر قوى و محكم بود، خدا از آنها آگاه بود و با قدرت خود حیلههایشان را بىاثر مىساخت و پیامبران را یارى مىكرد و از ستمكاران انتقام مىگرفت. خداوند بىنیاز مىفرماید:
و به یقین آنان نیرنگ خود را به كار بردند و نیرنگشان نزد خداست و اگر چه از نیرنگشان كوهها نابود شوند. پس هرگز خدا را خلاف كننده‌ی وعدهاش به پیامبران مپندار؛ به راستى كه خدا شكست ناپذیر انتقامگیر است.
آیات 46 و 47
پیامى براى تمام مردم
همانطور كه گناهكاران در این جهان دست به دست هم مىدهند تا ظلم و فساد كنند، در روز قیامت هم آنان را در زنجیرهایى به هم مىبندند و با هم به پیشگاه خدا حاضر مىكنند تا نتیجه آنچه به دست آوردهاند را ببینند. خداوند جهانیان مىفرماید:
روزى كه زمین به غیر از این زمین تبدیل شود و آسمانها هم. و براى خداى یگانه قهار ظاهر مىشوند و در آن روز گناهكاران را مىبینى كه با هم در زنجیرها بسته شدهاند. لباسهایشان از قطران است و چهرههایشان را آتش مىپوشاند، براى این كه خدا به هر كس هر چه به دست آورده، جزا دهد. به راستى كه خدا زود به حسابها رسیدگى مىكند. این پیامى است براى مردم، براى این كه به وسیله‌ی آن بیم داده شوند و براى این كه بدانند او خداى یكتاست و براى این كه خردمندان پند گیرند.
آیات 48 الى 52
منبع: آشنایی با قرآن کریم برای نوجوانان
جزء سیزدهم قرآن کریم، آیات ١ الی ١٧ سوره ی ابراهیم
