روزنامه های مکتوب فراموش می شوند؟
برغم اینکه این روزها برخی بر این عقیده پافشاری میکنند که عمر روزنامه در عصر اینترنت به پایان رسیده است، اما هنوز هم هستند افرادی که معیار صحت یک خبر را چاپ آن بر روی کاغذ و در حقیقت انتشار خبر در قالب روزنامه میدانند.
از روزگاری که علاقمندان دسترسی به اخبار دست اول، در صفهای طویل روزنامه میایستادند تا بتوانند معدود روزنامههای عصر کشور را در اختیار داشته باشند، کمتر از سه دهه میگذرد و شاید از بین آن افرادی که صفهای خرید روزنامه را بهانهای برای تبادل نظراتشان میدانستند مانند آنچه امروز در شبکههای اجتماعی میبینیم کمتر کسی باور میکرد که در فاصلهی زمانی کوتاهی، مطبوعات کاغذی در بین رسانهها چنین جایگاهی را پیدا کنند.
رسانه های نوشتاری هماهنگ با دنیای امروز
زمانی نه چندان دور در دهه ،۷۰ رویتر، آسوشیتدپرس و فرانس پرس صاحبان بی چون و چرای اخبار بودند، اما در دهه ۸۰ با ورود به دنیای فناوری كامپیوتری، بنگاه های اطلاعاتی محلی تبدیل به غول های عظیمی شدند. CBS، NBC، Euronews، CNN، B.CC و الجزیره از جمله این غول های رسانه ای اند. تمام سیاستمداران، صاحبان صنایع و بنگاه های كوچكی كه می خواستند بزرگ شوند و بنگاه هایی كه می خواستند بزرگ تر شوند، تلاش می كردند تا خود را به كنار این غول های رسانه ای برسانند و در سایه آنها به خواسته هایشان برسند و كمی بیاسایند. دكتر پرویز فزون خواه، متخصص علوم ارتباطات می گوید: در عصر ابررسانه، اطلاعات خانه ندارد. بسته های اطلاعاتی به همه جا سرك می كشند، اطلاعات می گیرند، اطلاعات می دهند و مدام بر حجم خود اضافه می كنند، اما در سال های اخیر یك اتفاق مهم دیگر هم افتاده و آن این كه اینترنت و ماهواره نقش زیادی را در این شاهراه ارتباطی به عهده گرفته اند و حجم عظیم اطلاعات به وسیله متخصصان IT جابه جا می شوند. در نتیجه ارتباطات الكترونیكی هم اخبار و اطلاعات را با سرعت منتقل می كنند و هم بافت و تركیب زندگی انسان ها را تغییر بسیاری می دهند. برای مثال تصویر نلسون ماندلا برای ما شاید از همسایه بغل دستی مان هم آشناتر و نزدیك تر باشد. نلسون ماندلا شهرت جهانی دارد و این شهرت را مدیون فناوری ارتباطی جدید است.
واقعیت این است كه در این شاهراه اطلاعاتی، رسانه های نوشتاری یا مجبورند خود را با جهان امروز هماهنگ كنند یا باید از گردونه رقابت كنار روند، آرام و بی صدا و شاید هم بی خاصیت به كار خود ادامه دهند. رسانه های نوشتاری از جمله روزنامه ها همواره خواهان حفظ اقتدار ایام گذشته اند، اما آیا تنوع رسانه ها، سبك نوشته ها و رفتار رسانه های جهانی، دیگر مجالی برای رسانه های نوشتاری با بافت سنتی خواهد گذاشت؟
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دربارهی آینده رسانههای نوشتاری و اینکه آیا رسانههای دیجیتال جایگزین رسانههای نوشتاری خواهند شد؟ اینگونه مطرح کرده است: نمیتوانیم از حالا اعلام کنیم که مرگ رسانههای کاغذی فرا رسیده است؛ در عین حال حتی در محدودترین حالتها روزنامهها و نشریات کاغذی کاملا نمیمیرند. عین اتفاقی که در قبال تلویزیون و رادیو افتاد.
حسین انتظامی همچنین گفته است: رسانههای دیجیتالی هم میتوانند جایگزین رسانههای نوشتاری باشند و هم نه؛ به جهت اینکه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات قدرت پیشبینی 10 ساله حتی توسط کارشناسان آن رسانه وجود ندارد؛ آنقدر در این تحول سرعت وجود دارد که حتی متخصصان نمیتوانند آن را مطرح کنند. این فناوری و بعضی تغییرات جامعهشناختی سبب شده است الگوی مصرف رسانه تغییر کند.
وضعیت روزنامه های مکتوب
محمدعلی وکیلی مدیر مسئول روزنامه «ابتکار» میگوید: در اینکه روزنامههای مکتوب با رقیبان نو، کم هزینه و در دسترس عموم، کار سختی را در پی دارند قطعا شکی نیست و کاملا درست است اما رسانههای مکتوب حتما جای خودشان را دارند و حداقل فعلا هیچ بدیلی نخواهند داشت؛ البته حتما در بسته پیامی خودشان تغییراتی را خواهند داشت؛ چراکه قطعا ساختار ابزارهای نوین، سلیقه مخاطب را تغییر داده و خواهد داد و حتما شکل پیام را دستکاری خواهند کرد که به نظرم حتما باید این مسائل در روزنامههای مکتوب مدنظر قرار بگیرند.
منصور مظفری مدیر مسوول روزنامه «آفتاب یزد» با اعتقاد بر اینکه مطبوعات کاغذی همچنان جایگاه خودشان را حفظ خواهند کرد، می گوید: اقبال مردم از فضاهای مجازی خبری، دلیل بر این نیست که مطبوعات کاغذی نادیده گرفته شده است، مطبوعات کاغذی در هیچ زمانی جایگاه خودشان را از دست نخواهند داد.
کشورهای پیشرفته سابقه فضای مجازی شان خیلی بیشتر از کشور ماست و در عین حال سرعت اینترنت و وسعت و فراگیریشان هم بیشتر است اما همچنان میبینیم که مطبوعات کاغذی جایگاه خاص خودشان را دارند.
این مدیر مسوول روزنامه معتقد است، اگر مطبوعات کاغذی ما مورد اقبال کمتری واقع میشوند، به این دلیل است که ما در راستای تولید آن چه به لحاظ تولید محتوایی و چه به لحاظ توزیع مشکلات و محدودیتهایی داریم که نتوانستهایم وظیفه خودمان را به خوبی انجام دهیم؛ این در حالی است که اگر مشکلات ما در این حوزه برداشته شود و بتوانیم با نرخ نازلتری مطبوعات کاغذی را به دست مردم برسانیم، قطعا جایگاه قبلی مطبوعات کاغذی حفظ خواهد شد.
الیاس حضرتی مدیر مسئول روزنامه اعتماد عنوان میکند: باید اجازه داد خلاقیت رسانهها به مرحلهی ظهور برسد تا همچنان جایگاهشان را در میان مردم حفظ کنند. در اینکه فضای مجازی این روزها دایره خیلی وسیعی پیدا کرده است، شکی نیست. حتی در کشورهای پیشرفته که از پهنای باند اینترنتی بسیار قوی برخوردار هستند و قابل مقایسه با کشور ما نیست و سالهاست که فضای مجازیشان شکل و شمایل قویتری پیدا کرده است، حتی در آنجا هم روزنامههای کاغذی تیراژ فوقالعاده بالایی دارند.
این مدیر مسوول سپس به کشورهایی مثل ژاپن، فرانسه و آمریکا اشاره میکند که سالهای سال است چندین روزنامه پرتیراژ در حال انتشار دارند و علیرغم اینکه دنیای مجازی این روزها خیلی متنوع شده و وسعت زیادی پیدا کرده است، ولی همچنان روزنامههای مکتوب تیراژ خودشان را حفظ کردهاند و در عین حال هویتشان را از دست ندادهاند.
حضرتی میگوید: اگر ما هم کمی با وسعت نظر و سینه فراغ با رسانهها برخورد داشته باشیم و اجازه بدهیم خلاقیتها و ابتکاراتشان به مرحله ظهور برسد، رسانههای مکتوب هیچ وقت جایگاهشان را از دست نمیدهند.
چه رسانه های دولتی و چه خصوصی اگر نتوانند خود را با دنیای امروز منطبق كنند، ناچار به خروج از گردونه ارتباطات و اطلاع رسانی اند. غول های رسانه ای با هم می جنگند تا رساندن اخبار ویژه را در انحصار خود داشته باشد. مكاشفه، جست وجو، تحلیل و تولید گزارش عرصه ای است كه در اختیار همه رسانه هاست.
فرآوری: علی احمدی بخش ارتباطات تبیان
منابع: ایسنا/ ایران
مطالب مرتبط:
رسانه، آنلاین یا مکتوب