٣) جزء یازدهم قرآن کریم، آیات 113 الی 121 سوره ی توبه
آمرزش نخواهید
پیامبران و مومنان اجازه ندارند براى مشركان طلب آمرزش كنند؛ حتى اگر از نزدیكانشان باشند. خداوند مهربان در اینباره فرموده است:
سزاوار نیست پیامبر و كسانى كه ایمان آوردهاند براى مشركین، پس از آن كه برایشان معلوم شد كه آنان اهل دوزخند، آمرزش بخواهند؛ هر چند از نزدیكان باشند. و آمرزش خواستن ابراهیم براى پدرش جز به خاطر انجام وعدهاش به او نبود. پس، هنگامى كه برایش آشكار شد كه او دشمن خداست، از او بیزارى جست؛ به راستى كه ابراهیم، دلسوزى بردبار بود.
آیات 113 و 114
فرمانروایى آسمانها و زمین مخصوص خداست
بعضى از مسلمانان نگران كسانى بودند كه پیش از نزول دستورات نماز و روزه و سایر واجبات، از دنیا رفته بودند و در مورد سرنوشت آنان سوال مىكردند. بعضى از مسلمانان نیز براى خویشان یا پدر و مادر مشركشان، طلب آمرزش مىكردند، اما وقتى فهمیدند ك نباید این كار را مىكردند، نگران شدند و از پیامبر(ص) پرسیدند تكلیفشان چیست؟ خداوند مهربان به آنان چنین پاسخ مىدهد:
چنین نبوده كه خداوند گروهى را پس از آن كه هدایتشان كرد، گمراه كند؛ مگر آن كه چیزهایى را كه باید از آن پرهیز كنند، برایشان بیان كرده باشد. به راستى خدا بر همه چیز آگاه است. به راستى كه فرمانروایى آسمانها و زمین مخصوص خداست. زنده مىكند و مىمیراند و براى شما جز خدا یار و یاورى نیست.
آیات 115 و 116
او مهربان و بخشنده است
هنگامى كه پیامبر(ص) به مسلمانان دستور داد كه براى جنگ تبوك آماده شوند، هوا بسیار گرم بود و هنگام برداشت محصول كشاورزان بود. شرایط سختى بود. به همین دلیل بعضى از مسلمانان سستى كردند و همراه پیامبر(ص) حركت نكردند. چند روز بعد از رفتن سپاه اسلام، روزى «ابو حیثمه» كه از یاران پیامبر(ص) بود، در سایبانى استراحت مىكرد. كنارش آب خنك وخوردنىهاى خوشمزه گذاشته بودند.
ناگهان به یاد پیامبر(ص) و سپاه اسلام افتاد كه در بیابان سوزان به سوى دشمن در حركت بودند. از جا برخاست، توشهاى فراهم كرد، سوار شترش شد و با سرعت به سوى سپاه حركت كرد. وقتى به سپاه نزدیك شد، مسلمانان گفتند: «سوارى نزدیك مىشود.» پیامبر(ص) فرمود: «اى سوار! ابو حیثمه باشى بهتر است.» ابو حیثمه به سپاه نزدیك شد. نزد پیامبر(ص) رفت. شترش را بر زمین خواباند. سلام كرد و از پیامبر(ص) خواست كه او را ببخشد. پیامبر(ص) به او خوشآمد گفت و برایش دعا كرد. خداوند مهربان مىفرماید:
به یقین خدا توبه‌ی پیامبر و مهاجران و انصار را پذیرفت. همانان كه در آن وقت دشوار از او پیروى كردند. بعد از آن كه نزدیك بود دلهاى بعضى از آنان منحرف شود. سپس آنان را بخشید. به راستى كه او به آنان مهربانِ بخشنده است.
آیه 117
زمین برایشان تنگ شد
سه نفر از مسلمانان به نامهاى «كعب بن مالك» و «مرارﺓ بن ربیع» و «هلال بن امیه» هنگام اعلام جنگ تبوك سستى كردند و همراه پیامبر(ص) نرفتند؛ اما چیزی نگذشت كه پشیمان شدند. وقتی پیامبر(ص) به مدینه بازگشت، نزد او رفتند و عذرخواهى و توبه كردند. اما پیامبر(ص) با آنان صحبت نكرد و به مسلمانان هم دستور داد كه با آنان صحبت نكنند. شرایط سختى بود. حتى همسران و فرزندانشان با آنان حرف نمىزدند.
آن سه تن تصمیم گرفتند از شهر خارج شوند و به كوهها بروند. خانوادههایشان برایشان غذا مىبردند و بدون این كه با هم حرفى بزنند برمىگشتند. روزى یكى از آنان گفت: «حال كه پیامبر(ص) دستور داده كسى با ما حرف نزند، بهتر است خودمان هم با هم حرف نزنیم.» پس، از هم جدا شدند و فقط با خدایشان به راز و نیاز پرداختند و از او بخشش مىخواستند. عاقبت خداوند مهربان بر پیامبر اكرم(ص) وحى نازل كرد:
و بر آن سه نفر كه بازمانده بودند، تا آنگاه كه زمین با همه‌ی وسعتش بر آنان تنگ شد، و از خویش دلتنگ شدند و دانستند كه از خدا جز به سوى او پناهى نیست. پس، خدا توبه‌ی آنان را پذیرفت تا برگردند. راستى خداوند توبهپذیر مهربان است.
آیه‌ی 118
تبوك
تبوك نام قلعهاى محكم و بلند بود كه در مرز حجاز و شام قرار داشت و به همین دلیل، آن سرزمین، تبوك نامیده مىشد. شام در دست رومیان بود و آنان با مسلمانان در حجاز، هم مرز بودند. امپراتور روم براى حمله به مسلمانان حدود چهل هزار سپاه مجهز در مرز آماده كرده بود كه خبر به پیامبر(ص) رسید. پیامبر(ص) براى این كه درس عبرتى به همه دشمنان و همسایگان بدهد، فرمان جهاد داد و به سرعت سى هزار نفر براى جنگ با رومیان آماده شدند. هوا به شدت گرم و شرایط بسیار دشوار بود. اما خداوند مهربان به مومنان وعدة پاداش داد و فرمود:
اى كسانى كه ایمان آوردهاید از خدا بترسید و همراه راستگویان باشید. سزاوار نیست مردم مدینه و اعرابى كه اطراف آن هستند، از پیامبر خدا سرپیچى كنند و جان خود را از جان او عزیزتر بدانند؛ به این خاطر كه در راه خدا هیچ تشنگى و رنج و گرسنگى به آنان نمىرسد و در هیچ مكانى كه كافران را به خشم آورد قدم نمىگذارند و غنیمتى از دشمن به دست نمىآورند، مگر آن كه براى آن، عمل صالحى براى آنان نوشته مىشود. به راستى كه خدا پاداش نیكوكاران را تباه نمىكند. و هیچ مالى، كم یا زیاد، انفاق نمىكنند و هیچ راهى نمىپیمایند، مگر این كه براى آنان نوشته مىشود تا خدا بهتر از آنچه عمل كردهاند، به آنان پاداش بدهد.
آیات 119 الى 121
فرزانه زنبقی
نشر لک لک
منبع: آشنایی با قرآن کریم برای نوجوانان
جزء یازدهم قرآن کریم، آیات 94 الی 129 سوره ی توبه
سوره ی توبه آیات 194 الی 104 سوره ی توبه آیات 90 الی 93
