رمز و رازی میان مادر و فرزندی آسمانی
آنچه که از تفکر در برخی از آیات، روایات و تشرفات به دست می آید این است که ارتباطی خیلی نزدیک بین حضرت زهرا (علیهاالسلا‌م) و حضرت مهدی(عج) وجود دارد، گویی رمز و رازی میان این دو بزرگوار می باشد. مهدی باوری، بی شناخت فاطمه (علیهاالسلا‌م) میسور نیست. حضرت فاطمه (علیهاالسلا‌م) به چنین فرزندی می بالد و حضرت مهدی (عج) نیز بر چنین مادری فخر می فروشد. مناسب است به نمونه هایی از این ارتباط و مشابهت‌ها بپردازیم.
راه مهدوی در امتداد راه فاطمی
حضرت مهدی(عج) ادامه ی حضرت زهراست، و آینه‌ی تمام نمای او. اهداف امام مهدی(عج) اهداف حضرت فاطمه(علیهاالسلا‌م)، و راه و سلوک او، راه و سلوک فاطمه (علیهاالسلا‌م) است. در این مورد به چند روایت اشاره می کنیم.
قال رسول اللّه: المهدی من عترتی من وُ‌لد فاطمه یقاتل علی سنتی کما قاتلت علی الوحی.
پیامبر اکرم (صلّی اللّه علیه و آله) فرمودند: مهدی از خانواده من و از فرزندان فاطمه است که بر اساس سنّت من جنگ می کند؛ چنانکه من بر طبق وحی جنگ کردم.
قابل توجه است که پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) در ابتدا به طور کلی می‌فرماید: مهدی از عترت من است؛ سپس با "مِن" دایره را تنگ می‌کند؛ که از فرزندان حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) است.
روایت دیگری که دلالت بر این مطلب می کند، قسمتی از حدیث لوح است؛ که خداوند فرمود:
ای محمد! به تو عطا کردم کسی را (علی) که یازده راهنما از نسل او خارج خواهم کرد؛ که همگی از نسل تو، از زهرای بتول است. آخرین‌آنها مردی‌است که به دست او از هلاکت نجات می بخشم…
امّ سلمه می گوید: از پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) شنیدم که می فرمود: مهدی از خاندان من، از فرزندان فاطمه است.
از این روایات و روایات دیگری که در این زمینه در کتب شیعه و سنی آمده است، روشن می شود که حضرت مهدی (عج) از نسل حضرت زهرای اطهر می باشد.
الگویی آسمانی برای قطب عالم امکان
حضرت مهدی(علیه السّلام) در بخشی از جواب نامه جماعتی از شیعیان چنین فرمودند: " ... و فی ابنة رسول اللّه لی اسوة حسنة ..."
"...سیره و عمل یگانه دختر پاک رسول خدا برای من الگو و اسوه ی نیکو و پسندیده ای است،..."
الگو سازی و شناساندن الگوی مناسب از جمله روشهای اسلام برای ارائه برنامه زندگی و ارشاد به کمالات و مقامات معنوی است، خداوند در قرآن در دو مورد الگو معرفی می‌کند:
یکی در سوره احزاب، آیه ۲۱ : «لقد کان لکم فی رسول اللّه أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ »
و دیگری در سوره ممتحنه، آیه 4 تا ۶ : «قَدْ كانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْراهِیمَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ ...» ؛ «لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِیهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ...».
در آیات بالا حضرت ابراهیم و رسول اسلام و کسانی که با ایشان هستند به عنوان الگو شناسانده شده اند. پس الگو منحصر به شخص پیامبر اسلام و ابراهیم (علیهما السلا‌م) نیست؛ بلکه‌هر کس به تمام معنا در راه اینان باشد می تواند الگو واقع شود.
پس اینکه امام زمان (علیه السّلام) حضرت زهرا(علیهاالسّلام) را الگوی خود قرار می دهد؛ از آن روست که حضرت زهرا(علیهاالسّلام) جزء "و الذین مَعَه" است، و او کسی است که از هر جهت حتی در راه رفتن و سخن گفتن و در سیرت و صورت شبیه پیامبر(صلّی اللّهُ علیه و آله) است.
البته باید این نکته را در نظر گرفت که امام زمان(عج) از آنجا که امام، معصوم و جامع علوم و خصایص و کمالات الهی است نیازی به اسوه و الگو برای خودش در تمام امور ندارد؛ شاید این جمله ناظر به بخشی از زندگانی و وجوه خاصی از وجود حضرت زهرا (علیهاالسّلام) باشد.
بیعت کسی بر آن دو بزرگوار نیست
بیعت، پیمانی است که به موجب آن نتوان با ستمگران به نبرد برخاست و از روی ناچاری و تقیّه باید حکومت آنان را به رسمیّت شناخت. همهِ پیشوایان معصوم، به مقتضای حکمت الهی دچار چنین پیمانی بودند، امّا بعضی از معصومان چنین بیعتی بر گردن نداشتند.
دشمنان، پس از غصب خلافت، سعی کردند از همهِ مردم، به ویژه صحابهِ خاصّ پیامبر اکرم (صلّی اللّهُ علیه و آله) خاصّه خاندان رسالت (حضرت علی و حضرت زهرا (علیهماالسّلام)) برای خود بیعت بگیرند تا افکار عمومی را به خود جلب کنند، ولی حضرت زهرا(علیهاالسّلام)، همهِ مصیبت‌ها را تحمل کرد و تا زنده بود، با غاصبان حکومت بیعت نکرد، بلکه برای بازگرداندن خلافت به مسیر اصلی‌اش، مبارزه نمود و حتی مانع بیعت حضرت علی(علیه السّلام) شد.
در این میان، پیشوایان معصوم ما، اگر با کسی پیمان می‌بستند، (گر چه از روی مصلحت و تقیه)، به آن پای بند بودند. بهترین گواه، این است که امام حسین(علیه السّلام) تا زمانی که معاویه زنده بود، به خاطر احترام به صلح برادرش قیام نکرد. اما حضرت مهدی(عج) به دلیل این که برای ریشه کن کردن ستم و ستمگران آفریده شده است و اگر ظاهر و آشکار بود، سکوتش به معنای رضا به ستمگری ستمگران و ترک نبرد با آنان بود (گرچه از روی تقیّه)، در پس پرده غیبت به سر می‌بَرد تا بیعت کسی بر گردنش نباشد. همین، یکی از علل غیبت آن حضرت شمرده شده است.
حضرت علی(علیه السّلام) می فرماید: …اِن القائم منّا اِذا قام لم یکن لا‌حد فی عنقه بیعة فلذلک تخفی ولادته و تغیب شخصه.
هنگامی که قائم ما قیام کند، بیعت احدی بر گردن او نخواهد بود. از این رو، ولادت او مخفی می‌شود و از دیده‌ها پنهان می‌شود.
حضرت مهدی(عج) فرمود: اِنّه لم یکن لا‌حد من آبائی اِلاّ و قد وقعت فی عنقه بیعة لطاغیة زمانه و اِنّی ا‌خرج حین ا‌خرج و لابیعة لا‌حد من الطواغیت فی عنقی.
بر گردن همهِ پدرانم، بیعت سرکشان زمانه بود، امّا من وقتی خروج کنم، بیعت هیچ سرکشی بر گردنم نیست.
یاد موعود أُمم تسلا‌ی قلب مادر
همزمان با تولد امام‌حسین(علیه‌السّلام) به حضرت زهرا(علیهاالسلا‌م) خبر داده می‌شود که حسینش را شهید خواهند کرد.حضرت‌زهرا(علیهاالسّلام) ناراحت و گریان می شود امّا خبر می آید که مهدی امت از ذریّه او خواهد بود.
در این رابطه، روایاتی است که دو نمونه از آنها ذکر می شود:
عن ابی‌عبدالله (علیه‌السّلام) قال: دَخَلَتْ فَاطِمَةُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَ عَیْنَاهُ تَدْمَعُ فَسَأَلَتْهُ مَا لَكَ- فَقَالَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَخْبَرَنِی أَنَّ أُمَّتِی تَقْتُلُ حُسَیْناً فَجَزِعَتْ وَ شَقَّ عَلَیْهَا فَأَخْبَرَهَا بِمَنْ یَمْلِكُ مِنْ وُلْدِهَا فَطَابَتْ نَفْسُهَا وَ سَكَنَتْ.
امام‌صادق(علیه‌السّلام) فرمود: فاطمه(علیهاالسّلام) وارد بر پیامبر(صلّی اللّهُ علیه و آله) شدند؛ دیدند اشک از چشمان پیامبر(صلّی اللّهُ علیه و آله) جاری است. سو‌ال کردند: علت‌گریه چیست؟ فرمودند: جبرئیل به من خبر داد که امت من، حسین را می کشند. حضرت زهرا (علیهاالسّلام) هم‌شروع به گریه و ناله کرده و این سخن بر او سخت آمد تا اینکه پیامبر(صلّی اللّهُ علیه و آله) به‌او خبر دادند كه یكى از فرزندان این مولود مالك امور گشته و انتقام از قاتلین خواهد گرفت. پس از این خبر حضرت فاطمه سلام اللَّه علیها خشنود گشته و نفس مباركش آرام گشت.
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
جبرئیل بر رسول خدا (صلّی اللّهُ علیه و آله) نازل شد پس عرض كرد: یا محمّد! خداوند سلام مى رساند و بشارت مى دهد شما را به فرزندى كه از فاطمه متولّد شده و امّت پس از شما او را مى كشند.
رسول خدا (صلّی اللّهُ علیه و آله) فرمودند: اى جبرئیل به پروردگارم سلام من را برسان و عرض كن احتیاجى به چنین فرزندى كه از فاطمه متولّد شود و بعد از من امّتم او را بكشند ندارم.
پس جبرئیل به آسمان بالا رفت و سپس به زمین فرود آمد و محضر رسول خدا (صلّی اللّهُ علیه و آله) مشرّف شد و عرض كرد: اى محمّد ! پروردگارت به تو سلام مى رساند و بشارت مى دهد كه امامت و ولایت و وصایت را در نسل این مولود قرار مى دهد.
پیامبر اكرم (صلّی اللّهُ علیه و آله) فرمود: راضى و خشنود شدم.
سپس حضرت براى فاطمه سلام اللَّه علیها خبر فرستاد .. و اظهار نمودند كه:
خداوند به من بشارت داده كه فرزندى از شما متولّد گشته و پس از من امّتم او را مىكشند.
حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) براى پیامبر اكرم (صلّی اللّهُ علیه و آله) خبر فرستاده و اظهار كردند كه: به فرزندى كه امّت بعد از شما او را بكشند نیازى ندارم.
پیامبر اكرم (صلّی اللّهُ علیه و آله) خبر فرستادند كه:
خداوند امامت و ولایت و وصایت را در نسل این فرزند قرار داده.
حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) براى رسول خدا (صلّی اللّهُ علیه و آله) خبر فرستادند كه راضى شدم.
همچون مادر به دنبال هدایت دیگران
آری حضرت مهدی (عج) می آید تا ادامه دهنده راه مادرش حضرت زهرای اطهر(علیهاالسّلام) باشد و همچنانکه آن بزرگوار برای پایداری دین پدر بزرگوارش شبانه به در خانه مهاجر و انصار رفته و آنان را به یاد بیعتشان در غدیر می انداخت، با این هدف که امام زمانشان را به آنان بشناساند و آنان را از گمراهی برهاند، حضرت مهدی (عج) نیز برای تحقق آرمان های والای پیامبر (صلّی اللّهُ علیه و آله) و در ادامه مسیر حرکت حضرت زهرا(علیهاالسّلام) همواره مشغول مجاهدت و سازندگی است.
اعظم کارگرشریف
بخش مهدویت تبیان
منابع:
-مجله تخصصی انتظار شماره7، مقاله علی مصلحی .
- کتاب الغیبه شیخ طوسی.
- کتاب کمال الدین شیخ صدوق.
مطالب مرتبط:
