نظر طب سنتی درباره ماست و دوغ

جغرات (ماست)
در منابع طب سنتی ایران با نام لبن الحامض آمده است.

ماهیت آن: شیر منجمد است و بهترین آن ماست شیر گاو تازه خوب انجماد یافته‌ی اندک ترش است.

طبیعت آن: در دوم سرد و تر هرچه ترش تر و رقیق تر باشد سردی و تری آن زیاتر است.

افعال و خواص آن
* مرطب بدن و چاق کننده (مسمن) است. ماست با افزایش رطوبت در اندام ها، زمینه افزایش حجم را فراهم می‌کند. این خاصیت در افراد لاغری که دارای مزاج گرم و خشک هستند بیشتر و سریع تر به ظهور می‌رسد؛ زیرا سردی ماست باعث تعدیل گرمی مزاج شده و تری ماست از سرعت تحلیل رطوبات آن می‌کاهد. رفته رفته با تجمع و تعدیل رطوبت در بدن افزایش حجم پدیدار می‌شود.
با توجه به آنچه بیان شد مصرف ماست برای افراد لاغر با مزاج گرم و خشک مناسب و اثر دارویی دارد ولی در افراد با مزاج سرد و تر ممکن است باعث بروز علامات نامطلوبی شود.
* مسکن تشنگی و عطش
* مقوی قوای جنسی در گرم مزاجان (محرورین)
* غذاییت آن نسبت به دوغ که مخیض نامند به سبب زیاد بودن بخش چربی (دهنیت)، بیشتر است در سایر افعال نزدیک به دوغ است.
* بر سر مالیدن چربی بالای ماست رطوبت بخش (مرطب) مغز و اعصاب (دماغ) و خواب آور است و قایم مقام روغن تخم کدو می باشد.
* افرادی که به علت خشکی غالب در روده ها دچار یبوست هستند اگر هر شب وقت خواب 200 گرم ماست را با یکی دو قاشق شکر مخلوط و میل کنند در کاهش یبوست کمک کننده است.

المضار:
* مضر سرد مزاجان (مبرودین) و معده سرد و کثیف و دیر هضم و مسدد و تولد کننده خلط خام است.
* مضر تب‌های عفونی است.

مصلح آن: معاجین حاره و زنجبیل مربی است.

ماست دارای طبیعت سرد و تر است که حاوی مخمرهای زنده لاکتوباسیلوس بوده که در دستگاه گوارش جایگزین شده و از رشد میکروب‌های بیماری‌زا جلوگیری می‌کند. وجود این باکتری‌ها و بودن آن در دستگاه گوارش خود سلامتی و طول عمر به ارمغان می‌آورد ولی در مصرف ماست باید نکاتی را رعایت کرد.

چه کسانی بهتر است تا مدتی از مصرف ماست و دوغ پرهیز کنند؟
1. کسانی که حافظه‌شان کاهش یافته است.
2. افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی از جمله بازگشت اسید معده به مری مدتی از مصرف ماست و دوغ پرهیز کنند.
3. افرادی که هنگام خواب آب دهانشان روی متکا می‌ریزد.
4. بیماران دچار درد و ورم مفاصل
5. افرادی که باد کولر آن ها را اذیت می‌کند و درد مفاصل‌شان تشدید می‌شود.

نکته: افرادی که با خوردن ماست دچار مشکل می‌شوند بهتر است که ماست را حتماً با رازیان‌های آویشن، زنیان و نعناع مخلوط کنند و ماست را قبل از غذا مصرف کنند و از مصرف آن با غذا خودداری کنند.

ماست برای چه کسانی خوب است؟
1. ماست از غذاهایی است که برای افراد گرم مزاج و صفرای مفید است و اگر این افراد دوغ بدون چربی را مصرف کنند برایشان بهتر است.
2. افرادی که دچار خشکی و تلخی دهان هستند نیز ماست برایشان مفید است.

دوغ (مخیض)
و اما دوغ هم که از ماست درست می‌شود در طبع و مزاج مانند ماست است.

مانند ماست تسکین دهنده تشنگی، افزایش دهنده میل جنسی و چاق کننده است؛ البته دوغ گاو شیرین.

جوشش خون و حرارت معده و جگر را تسکین می‌دهد.

در مبتلایان به سوء مزاج سرد معده باعث سرگیجه و ضعف می‌شود.

مصلح آن غذاهای فلفل‌دار است.

بهترین غذا برای مبتلایان به اسهال گرم
اگر دوغ را با برنج و آردجوی بوداده بپزید بهترین غذا برای مبتلایان به اسهال گرم است و چاق کننده هم هست. ( بروز در فصل گرما، زردی و سوزانندگی مدفوع، خشکی و تلخی دهان، زردی چهره، حرارت بدن و … برخی از نشانه‌های اسهال گرم هستند)

منابع:
تسنیم - محسن ناصری، متخصص طب سنتی
تندرستان
مخزن الادویه

مطالب مرتبط:
خواص معجزه آسای «به» در طب سنتی
ارزش غذایی کدو در طب سنتی
تخم مرغ در آینه طب سنتی
فواید انواع گوشت زیر ذره بین طب سنتی (1)
فواید انواع گوشت زیر ذره بین طب سنتی (2)
از مغز تا پاچه گوسفند با طب سنتی
توصیه طب سنتی درباره مصرف شلغم 
انجیر از نگاه طب سنتی
خواص نخود از منظر طب سنتی