عفونت واژن در زنان؛ علل و علائم

دو نوع میکروب به‌طور طبیعی در واژن زنان همواره وجود دارد. یک دسته از این میکروب‌های دفاعی (غیر بیماری زا) از دستگاه تناسلی در برابر عفونت‌های بیماری‌زا هستند و دسته دیگر میکروب‌هایی‌ که در حالت عادی در بدن زندگی می‌کنند و در صورتی که میکروب‌های دفاعی کار خود را درست انجام دهند، موجب بیماری نمی‌شوند. اما همین میکروب‌ها در صورت ضعیف یا کم شدن میکروب‌های دفاعی، ایجاد بیماری می‌کنند.

مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک توسط خانم‌هایی که مبتلا به یک بیماری عفونی ساده مثل سرماخوردگی هستند باعث می‌شود میکروب‌های غیر بیماری‌زای بدن‌شان از بین ‌برود و زمینه ابتلا به عفونت واژن (واژینیت) فراهم شود.

دسته‌ای از میکروب‌های بیماری‌زا هم در بدن همسر بیماران وجود دارند و با وجود اینکه در بدن مرد، تولید بیماری یا علامت خاصی نمی‌کنند، ولی پس از انتقال به بدن زن بیماری‌زا می‌شوند، به همین دلیل در بعضی از انواع عفونت‌ها، برای زوجین به طور همزمان دارو داده می‌شوند.

نشانه‌های کلی عفونت واژن
طیف علائم عفونت‌های زنانه از خارش و سوزش و ترشحات شدید تا یک عفونت کاملا بی‌علامت و بی‌سروصدا متغیر است.

در صورتی که عفونت محدود به واژن باشد، علائم شامل ترشحات بدبو، سوزش و خارش واژن و پوست ناحیه تناسلی، التهاب و ورم ناحیه و حتی علائم ادراری مثل سوزش هنگام دفع ادرار می‌شود. البته گاهی سایر علائم عفونت ادراری مثل تکرر ادرار را هم باید به نشانه‌های فوق افزود که در این صورت، فقط معاینه داخلی و انجام آزمایش ادرار به تشخیص درست عفونت کمک می‌کند.

در صورت درگیری مناطق بالاتر، مثل گردن رحم و خود رحم علائمی مثل درد هنگام نزدیکی، درد زیاد زمان پریود، افزایش خونریزی پریود یا خونریزی غیرطبیعی و لکه بینی بعد از نزدیکی دیده می‌شود.

البته متاسفانه عفونت رحم و دهانه رحم گاهی کاملا بدون علامت است، بویژه وقتی شدید باشد و لوله‌های رحمی را درگیر کند، یا در فضای شکم پخش شود و نیز زمانی که عفونت مزمن گردن رحم منجر به زخم دهانه رحم شود. به همین دلیل توصیه می‌شود خانم‌ها به‌طور مرتب به پزشک متخصص زنان مراجعه کنند.

انواع عفونت واژن
سه نوع عفونت واژن وجود دارد: عفونت قارچی، عفونت باکتریایی و عفونت انگلی. ولی باید گفت از آنجا که محیط مجاری تناسلی به‌طور طبیعی دارای شرایطی خاص می‌باشد، عوامل عفونی زیر در حالت عادی، قادر به رشد و تکثیر در این محیط نیستند، مگر اینکه مشکلی وجود داشته باشد.

در اینجا هر یک از این عفونت ها را برایتان شرح می دهیم.

عفونت قارچی واژن
منشأ عفونت‌های قارچی اندام تناسلی زنان، عمدتا نوعی قارچ به نام کاندیدا آلبیکنس است. این قارچ معمولا به طور طبیعی در محیط واژن وجود دارد و تنها زمانی که بیش از حد معمول رشد کند، می‌تواند بیماری‌زا شود.

البته به روشنی نمی‌توان علت عفونت قارچی را توضیح داد، اما آ‌نچه مسلم است قارچ‌ها در بدن ما حیات داشته و با ما هم‌زیست‌اند. قارچ ها در محل زیست ما، در غذاها و خوراکی‌ها وجود دارند و به نوعی می‌توان گفت ما را احاطه کرده‌اند، ولی اکثر ما گرفتار عفونت ناشی از قارچ‌ها نمی‌شویم.

علایم اصلی واژینیت قارچی عبارت از خارش و ترشحات واژینال می‌باشد. خارش معمولا شدید است و ممکن است باعث التهاب نواحی مربوطه گردد. ترشحات به صورت سفید رنگ و غلیظ است که در عین حال دارای چسبندگی کمی بوده و سست می‌باشد. این ترشحات معمولا فاقد بو و یا دارای بوی کپک بوده، ولی به هیچ‌وجه متعفن نیست، مگر آنکه سایر عوامل عفونت‌زا همراه قارچ باعث بروز واژینیت شده باشند.

عفوت باکتریایی واژن

عفونت‌های باکتریایی دستگاه تناسلی بیشتر توسط باکتری به نام گاردنلا واژینالیس ایجاد می‌شود. این میکروب به‌طور طبیعی در محیط دستگاه تناسلی موجود است، ولی در شرایط خاص ممکن است رشد کرده و باعث بروز بیماری شود.

این بیماری می‌تواند از طریق تماس جنسی نیز منتقل شود. در واژینیت میکروبی، ترشحات واژینال موجود است، ولی خارش و التهاب یا اصلا موجود نیست و یا بسیار خفیف‌تر از عفونت قارچی می‌باشد.

ترشح ایجاد شده در این بیماری به رنگ سفید مایل به خاکستری و یا زرد رنگ بوده و حالت آبکی دارد. خصوصیت بارز این ترشح، بوی مخصوص آن است که شبیه بوی ماهی و ناخوشایند می‌باشد.

تشخیص این بیماری ممکن است با توجه به علایم حاصل از آن و یا انجام نمونه‌برداری از ترشحات اندام تناسلی توسط پزشک و انجام آزمایش روی نمونه به دست آمده صورت گیرد.

عفونت انگلی واژن
عفونت‌های انگلی مجاری تناسلی در بیشتر اوقات به واسطه نوعی انگل تک‌سلولی ایجاد می‌شود. این انگل به طور طبیعی در مجاری تناسلی زندگی نمی‌کند و ابتلا به آن ممکن است از طریق استخر یا حوله آلوده و نیز تماس با فرد آلوده حاصل گردد.

این بیماری از طریق تماس جنسی و یا برخی لوازم و محیط‌های آلوده وارد مجرای تناسلی شده و ایجاد عفونت می‌کند. در بسیاری از موارد ممکن است این عفونت فاقد علایم و یا توأم با علایم خفیفی باشد.

از بارزترین خصوصیت آن وجود ترشح واژینال بیش از حد است. این ترشح دارای رنگ خاکستری یا سبز رنگ بوده و بوی آن زننده می‌باشد. روی آن حباب‌های هوا مشاهده می‌شود که باعث ایجاد ظاهری کف مانند می‌گردد.

هر ترشحی، عفونی نیست

خوب است بدانید دستگاه تناسلی خانم‌ها در  حالت طبیعی نیز ترشحاتی دارد که باعث مرطوب ماندن این ناحیه می‌شود و به‌طور دوره‌ای کم و زیاد می‌شود. البته ترشحات طبیعی، هیچ رنگ و بویی ندارد و اگرچه غلیظ است، ولی بدبو نیست و سبب خارش و سوزش هم نمی‌شود.

ترشحات طبیعی اگر در لباس باقی بماند، می‌تواند تغییر رنگ بدهد و بدبو شود، ولی این ترشحات با شست‌وشوی صحیح دستگاه تناسلی ازبین می‌رود، در حالی که ترشحات عفونی به جز با درمان از بین نخواهد رفت.

فراموش نکنید که استفاده از دوش واژینال و بتادین برای شستشوی ناحیه تناسلی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و بهترین ماده برای تمیز کردن ناحیه تناسلی، استفاده از آب معمولی یا ژل‌های مخصوص شستشوی واژن (در صورت لزوم)است که در همه داروخانه‌ها موجود بوده و باعث می‌شود محیط واژن برای رشد میکروب‌های غیر بیماری‌زا مناسب و برای رشد میکروب‌های بیماری‌زا نامناسب باشد.

عفونت زنانه طی بارداری
در دوران بارداری هم ممکن است عفونت‌ها رخ دهد و از آنجا که در این زمان محدودیت مصرف دارویی وجود دارد و محیط واژن نیز تغییر می‌کند، درمان عفونت مشکل‌تر می‌شود.
این عفونت‌ها ممکن است سبب سقط جنین یا زایمان زودرس شود، ولی به‌طور معمول عارضه‌ای برای جنین ندارد.

در مطلب بعدی راه های درمان و پیشگیری از عفونت واژن را برایتان خواهیم گفت.

منابع:
جام جم - دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و نازایی
سلامتیران

مطالب مرتبط:
ترشحات زنانه طبیعی است یا نه؟
علل بوی غیرطبیعی زنانه
استخر باعث عفونت قارچی زنان می‌شود؟
18 علت ترشحات غیرطبیعی زنان
حقایقی درباره عفونت قارچی زنانه
عفونت قارچی زنان باردار
کدام ترشحات زنانه خطرناک است؟
9 روش برای کاهش بوی نامطبوع ناحیه تناسلی
12 توصیه برای بهداشت قاعدگی