مصاحبه با آقای فریدون ناصری (آهنگساز)
نخبه كسی است كه كامل باشد
تبیان : موسیقی ، هنر ِ هماهنگی ، نظم و هارمونی است . این هنر چه تأثیری در زندگی خود شما داشته است ؟
این كاملاً درست است كه موسیقی هنر هماهنگی ، نظم و هارمونی است. ضمناً موسیقی حرفه من است و شاید به همین دلیل باشد كه از سال 1343 كه در رادیو و بعد در رادیو و تلویزیون انواع كارها از قبیل رهبری اركستر ، عضویت شورا، تنظیم كنندگی ، نویسندگی چندین برنامه ، عضویت در شورای موسیقی و بسیاری كارهای جنبی دیگر را - چه در محل كار و چه در محیط خصوصی خود - به عهده داشتم ، همه را با نظم و ترتیب انجام دادم و هرگز هیچ نقصی در هیچ نقطه از كارم نبود.
تبیان : موسیقی از جهتی فنی است و به جهتی دیگر هنری ، شما كدام وجه را غالب می دانید ؟
برای من در روزگار آموزش ، جنبه فنی مطرح بود ؛ ولی پس از پایان تحصیلات و از روزی كه مستقلاً كار كردم جنبه هنری موسیقی برایم مطرح بوده و بعد از این هم جز این نخواهد بود.
تبیان : وجود سازهای سنتی در یك اركستری كه اصطلاحاً مدرن شناخته می شود پذیرفتنی است یا نه ؟ به عبارت دیگر سنتی یا مدرن بودن یك قطعه موسیقی به نوع سازها بستگی دارد یا نوع حس یا فن ؟
هر سازی در هر نقطه ای از عالم و در هر اركستری ، اگر استعداد و توانایی پاسخگویی به آنچه كه از او می خواهند داشته باشد ، پذیرفتنی است و در داخل اركستر می تواند جا داشته باشد. اما مدرن بودن یا نبودن قطعه ، هیچ ربط مستقیمی با ساز ندارد كما این كه می توان با قدیمی ترین و بدوی ترین سازها نغمه های حقیقتاً زیبا و به قول شما مدرنی آفرید . این بستگی به دانش آهنگساز و نحوه كاربرد ساز دارد. بسیاری از سازهای مدرن امروزی سابقه شان به قبل از قرن سیزدهم بر می گردد.
تبیان : اگر قرار بود شما نتی را به مجموعه نت های موسیقی اضافه كنید كدام نت و اگر می خواستید كم كنید كدام نت را انتخاب می كردید ؟
از مجموعه هفت نت موسیقی به طور معمول نه چیزی را كم می كنیم و نه اضافه . اما این باز بستگی به سلیقه آهنگساز دارد كه با چند نت یا با چه فاصله ها و یا چه تركیباتی می خواهد كار كند. از این جهت دست هر آهنگسازی باز است . حال با این آزادی ، یا چیز جالبی خلق می كند و یا قطعه ی بدی به وجود می آورد .
تبیان : مفهوم یك قطعه موسیقی جهانی چیست ؟ و آیا تا به حال آرزو داشته اید كه قطعه ای بسازید كه جهانی شود؟
یك قطعه جهانی آن است كه در هر كجای دنیا اجرا شود ، اكثریت مردم بدان اقبال نشان دهند و آن را بپسندند و بخواهند و بخوانند. بله من هم چنین آرزویی داشته ام ولی هرگز موفق به خلق چنین اثری نشدم.
تبیان : می گویند موسیقی زبان بین المللی است . آیا شما این تعریف را می پذیرید ؟ چرا؟
بله موسیقی به راستی زبان بین المللی است ؛ زیرا موسیقی در جان و روح و فطرت مردم به فرموده ( حضرت امام رحمت الله ) جا دارد. پس موسیقی زبانی است كه ترك و تاجیك همگی آن را درك می كنند و با آن رابطه برقرار می نمایند . منتهی هر كسی به قدر فهمش .
تبیان : نقش رهبر اركستر در ایجاد هارمونی و هماهنگی لازم میان سازها و نوازندگان بیشتر حسی است یا فنی ؟
نقش رهبر اركستر در مرحله اول یك هماهنگی روحی و جسمی میان نوازندگان و قطعه است . بعد از این مرحله مسائل تكنیكی هر ساز مطرح است كه رهبر باید در نهایت دقت یك یك آنها را زیر نظر داشته باشد و كوچكترین ایراد را نیز رفع نماید كه این هر دو ، كار مشكلی است و به همین جهت تعداد رهبران خوب و برجسته در جهان زیاد نیست .
تبیان : یك اركستر بدون رهبر را به چه چیزی تشبیه می كنید و فكر می كنید نقش رهبری در اركستر چند درصد كل كار است ؟
یك اركستر بدون رهبر ، مانند یتیمی است كه سرپرست و رهبر نداشته باشد، البته هستند گروه ها و قطعاتی كه بدون رهبر اجرا می شوند . به خصوص قطعات قبل از دوره ( باروك) و دوره ( پاروك ) .
تبیان : تعریف شما از نخبه چیست ؟ و نظرتان را در مورد سایت تبیان بفرمائید؟
من تعریف خاصی برای نخبه ندارم جز این كه بگویم نخبه به كسی یا چیزی گفته می شود كه در داخل خود كامل و از جمیع جهات قابل محاسبه و ایستادگی باشد. چون سایت تبیان را به خوبی نمی شناسم فعلاً حرفی ندارم كه بگویم ولی باید عرض كنم هر مؤسسه و جمعیتی كه اطلاعات كلی یك سرزمین را از جمیع جهات جمع آوری می كند مهم و قابل تحسین است.
