اطلاعات اردوی یک روزه پارک ملی کویر و کاروانسرای قصربهرام 2

قسمت دوم

جذابیت های مورد بازدید در پارک ملی کویر:
1- کاوانسرای سنگی قصربهرام:
کاوانسراها معمولا ساختمان های مستطیل شکلی هستند با چهار ایوان و تعدادی اتاق در دورتا دور حیاطی مرکزی. می گویند شاه عباس در عصر صفوی برای امنیت کاروانیان و مسافران در مسیرهای مختلف کشور از جمله در مسیر جاده ابریشم در فواصل مشخص کاروانسراهایی را بنا کرده است. تعداد کاروانسراهای عباسی در کشور 999 باب هستند.

اما گفته می شود کاروانسرای شاه عباسی قصربهرام همانگونه که از نامش مشخص است تنها یک کاروانسرای معمولی نبوده است و شاه عباس این مکان را به عنوان قصری شکارگاهی در دل کویر بنا کرده است تا هم فضایی باشد برای اقامت او و اطرافیانش در سفرهایی که با هدف طبیعت گردی و شکار صورت می گرفته است و هم مکان استراحت بین راهی باشد برای مواقعی که از پایتخت(اصفهان) قصد عزیمت به فرح آباد ساری در شمال کشور را داشته است. همچنین در مواقع عادی مسافرین و کاروانیان این مسیر از آن به عنوان کاروانسرا استفاده نمایند.

این کاروانسرا در ابتدای پارک ملی کویر و در منطقه سیاه کوه واقع است. در این منطقه سه کاروانسرا وجود دارد که کاروانسرای شاه عباسی یا قصر بهرام از همه آن ها بزرگتر است. پلان های بیرونی این کاروانسرا چهار گوش و دارای شش برج با دو دروازه شمالی و جنوبی است. روکار آن از سنگ های بزرگ آهکی صیقل داده شده سفید رنگ می باشد که از کوه های نزدیک آورده شده است. آب مصرفی این کاروانسرا از چشمه سیاه در 7 کیلومتری قصر توسط آبراهه سفیدرنگی که از سنگ تراشیده شده منتقل می شده است.

2- کاروانسرای عین الرشید:

کاروانسرای عین الرشید یکی دیگر از سه کاروانسرای منطقه سیاه کوه می باشد که در چند کیلومتری شمال قصر شاه عباسی واقع شده است. این کاروانسرا از نظر اندازه کوچکتر از کاروانسرای قصر بهرام بوده و مصالح به کار رفته در آن را سنگ برای پی ها و سکوها و آجر برای سقف ها و دیوارها تشکیل می دهد که با دقت فوق العاده در کنار هم چیده شده اند.

این بنا دارای دو حیاط بزرگ است و ورودی آن به شکل ایوانی در جبهه جنوبی حیاط اصلی بنا شده است. در دو طرف ایوان ورودی دو تالار ساخته شده که هر کدام پنج در به حیاط بنا دارند.

این كاروانسرا نیز مربوط به دوران صفویه است. در كنار این كاروانسرا یك آب‌انبار بزرگ قرار دارد که مخروبه است و نیاز به بازسازی دارد. در تپه مجاور این كاروانسرا چشمه عین الرشید قراردارد که هم اکنون آبشخور حیات وحش منطقه است.

3- بنای حرمسرا:

این بنا در یک کیلومتری جنوب شرقی قصر بهرام واقع است که ظاهرا در هنگام مسافرت خاندان سلطنتی به عنوان حرمسرا و در سایر مواقع به عنوان محل سکونت شکارچیان بوده است. این بنا نیز دارای حیاط مربع شکل با تالارهایی در سه طرف آن بوده است.

4- جاده سنگفرش:

این جاده نیز با دستور و همت شاه عباس صفوی در مسیری سخت و بسیار طولانی با زحمات فراوان گروه سازنده ساخته شده است. در آن زمان مسیر کاروانیانی که از اصفهان و کاشان قصد عزیمت به سمنان و شمال کشور را داشتند از کنار کاروانسرای مرنجاب، کاوانسرای عین الرشید و قصربهرام می گذشت و از آنجا به سمت سمنان و فیروز کوه سپس شمال و شهر ساری ادامه می یافت. این مسیر کویری بسیار پرخطر بود و کاروانیان بعد از کذر از قصربهرام به باتلاق ها و نمکزارهای جنوب گرمسار برمی خوردند.

بعدها با احداث این جاده به طول 35 کیلومتر کاروان ها با امنیت، سهولت و سرعت بیشتری خود را به مقصد می رساندند. این راه مبتکرانه با فنون خاصی در مسیری نمک زار و سست با مهارت خاصی ایجاد شده است.

عرض آن سه متر است که بخش میانی آن برجسته و طرفین آن شیب دار است و آثار فشار و ساییدگی چرخ ها و تردد کاروانیان بر روی سطوح آن دیده می شود. برای زیرسازی این جاده از خرده ذغال استفاده کرده اند و در لایه بالاتر به قطر نسبتا زیادی قلوه سنگ های قهوه ایی مایل به سیاه که از سیاه کوه استخراج شده اند را با ملات ساروج کار کرده و در نهایت روی جاده را با همین سنگ ها مفروش کرده اند.

در مناطقی نیز که دسترسی به سنک مقدور نبوده از خرده آجر استفاده شده است. در مسیر این جاده شگفت انگیز ده پل کوچک و یك پل بزرگ نیز ساخته شده است كه دهنه یك مورد سالم و در بقیه موارد تنها پایه‌های آن باقی مانده است.