تهدید حریم خصوصی خانواده ها

سی دی و نوارهای رسوا كننده

صفحات حوادث روزنامه ها را ورق می زنیم و با این خبرها روبرو می شویم: «دختر جوانی به خاطر پخش فیلم خصوصی كه مربوط به جشن تولد یكی از دوستانش بوده و او هم در آن مراسم حضور داشته، دست به خودكشی زد.»«پدری در ورامین دخترش را به اتهام حضور در یك مراسم جشن دانشجویی به قتل رساند؛ اما مدتی پس از این جنایت مشخص شد كه او تحت تأثیر فیلمی بوده كه از همان مراسم در جامعه اشاعه یافته است.»

و اما تازه ترین خبر دراین باره كه در روزهای اخیر تیتر برخی از روزنامه و خبرگزاری های كشورمان را به خود اختصاص داده، این است كه یك دختر جوان  هنرپیشه ایرانی به دلیل اشاعه یك فیلم مستهجن كه گفته می شود تشابه چهره ای با او دارد دست به خودكشی زد كه البته تكذیبیه این خبر توسط فرد مذكور و مسئولین انتظامی سریعاً اعلام شد.

پخش و اشاعه فیلم های خصوصی و عكس های خانوادگی افراد مختلف خصوصاً هنرپیشگان سینما، ورزشكاران و چهره هایی كه به هر دلیلی در میان مردم شهرت پیدا كرده اند و شأن و منزلتی خاص یافته اند، این روزها به معضلی مبدل شده كه متأسفانه از یك طرف جامعه را به طرف هنجارشكنی های اجتماعی و تهدید حریم خصوصی و خانوادگی سوق می دهد، و از طرف دیگر هم موجبات هتك حیثیت افراد و تضعیف شأن و منزلت  اجتماعی  آنها را فراهم می كند.برای یافتن راهكارهای این معضل و آسیب شناسی آن و برای مطلع شدن از نظرات مردم و كارشناسان و همچنین برای اطلاع از آخرین تصمیمات مراجع قضایی و انتظامی، همراه این گزارش باشید.

دست فروشان، اشاعه دهندگان فیلم های خانوادگی

برای تهیه این گزارش از دفتر روزنامه خارج می شوم. ساعت 4 بعدازظهر است.در حوالی میدان امام خمینی كه اغلب مركز فروش لوازم صوتی و تصویری و انواع سی دی های مجاز و غیرمجاز(!) است عبور می كنم. صدایی در میان جمعیت توجه عابران را به خود جلب می كند این صدا رهگذران را برای خرید سی دی های خصوصی خانوادگی برخی از هنرپیشگان و ورزشكاران ایرانی دعوت می كند.

دستفروش جوان حدوداً 20 ساله می نماید با قیافه ای غیرمعمولی. او را به كنار پیاده رو می آورم و می پرسم كه چه نوع سی دی هایی دارد. می گوید: «نپرس كه من چی دارم، فقط بگو چی می خوای.»

سپس لیست بلند بالایی  از فیلم های خصوصی  و خانوادگی برخی از چهره هایی را نشانم می دهد كه اغلب آنها شهرت بسیار زیادی در جامعه دارند. می گوید: «برخی از این سی دی ها فیلمه و برخی فقط عكس، اما عكسهاش دیدن داره ها!»

ادامه می دهد: «فیلم برداری از مراسم عروسی (نام یك ورزشكار معروف را می گوید) كیفیتش آئینه اس، اما عكس های خصوصی... (یك هنرپیشه زن)- با موبایل گرفته شده و چندان كیفیتی نداره؛ ولی به دیدنش می ارزه!...»در صحبت هایم با او درمی یابم كه استقبال از این سی دی ها بسیار زیاد است و امروزه این نوع سی دی ها در میان جوانان بیشتر مورد اقبال واقع می شود. می گوید كه حتی از شهرستان های دور افتاده كشور هم به «توپخانه» تهران جهت تهیه چنین سی دی هایی می آیند!ظاهرا این حكایت غم انگیز در جامعه ما پایانی ندارد؛ مگر آنكه از سوی مسئولان مربوطه و دستگاه قضایی چاره ای اساسی برای رفع آن اندیشیده شود؛ چرا كه اگر درحوالی همین میدان امام خمینی یا ناصرخسرو، میدان ولیعصر، میدان آزادی و... در تهران دقایقی را قدم بزنید، خواهید دید كه افراد زیادی به صورت دستفروشی درگوشه و كنار خیابان به فروش این نوع سی دی ها می پردازند و متاسفانه از بازار پررونقی هم برخوردارند.

«جوادی» یكی از مغازه داران فروشنده سی دی های مجاز در میدان امام خمینی دراین باره می گوید: «متأسفانه تعداد دست فروشانی كه به فروش سی دی های مبتذل و غیراخلاقی و فیلم های خصوصی افراد می پردازند، دراین مكان بسیار زیاد است و همین مسئله سبب گردیده تا شأن و اعتبار این شغل تا حدودی كاسته شود، درحالی كه براساس پرس وجوهای من اشاعه و فروش این نوع سی دی ها نه تنها برخلاف عرف و قانون است، بلكه شرعاً هم مشكل دارد.»

وی نحوه برخورد مأمورین انتظامی با این افراد را مقطعی می داند و می گوید: «گاهی اوقات كه طرح های ضربتی توسط نیروی انتظامی اجرا می شود این افراد ناپدید می شوند و تا چند روز سروكله آنها پیدا نیست؛ اما پس از آنكه مدت اجرای آن طرح به پایان می رسد مجدداً این افراد هم به سركار خود بازمی گردند.» شكسته شدن حریم خصوصی افراد از هر قشر و رده ای قطعاً باعث ناامنی  روانی و اجتماعی افراد می شود و می تواند پیامدهای جبران ناپذیری برای جامعه به همراه داشته باشد.

استفتاء از آیات عظام و مراجع تقلید

در استفتائات گوناگون از آیات عظام و مراجع تقلید از جمله آیت الله العظمی موسوی اردبیلی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، مكارم شیرازی و فاضل لنكرانی، ایشان به اتفاق «تجسس و تفتیش در امور شخصی و حریم خصوصی افراد و همچنین اقدام برخی سایت ها در انتشار مطالبی در حوزه شخصی و حریم خصوصی افراد» را جایز ندانسته و انتشار این مطالب را حرام می دانند.« شهلایی» كارشناس حقوق درباره حفظ حریم خصوصی در قانون اساسی كشورمان می گوید: «هر چند در كشور ما حق حفظ حریم خصوصی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در فصل حقوق ملت مورد تأكید قرار گرفته، اما هیچگونه قانونی با عنوان مجرمانه و یا مجازات خاص به طور تفصیلی برای حفظ حریم خصوصی افراد وجود ندارد؛ با نبود مجازات های مناسب در برابر ارتكاب این گونه جرایم، كه یك بخش آن انتشار مطالب خصوصی افراد در اینترنت است، بازدارندگی لازم نیز در این زمینه موجود نبوده و در نتیجه با ریخته شدن ترس مجرم و تأثیر بر افراد مستعد دیگر در جامعه، زمینه گسترش این جرم در جامعه به شدت فراهم شده است كه نتیجه آن ایجاد محیطی ناامن در جامعه است كه در آن هر روز باید منتظر رسوایی فرد جدیدی، به ویژه اشخاص نامی و مشهور باشیم، گرچه قوانین كیفری ما نیز به شدت در این زمینه دچار نقض و كمبود بوده و نیازمند رسیدگی سریع و ضروری است.»

پیشگیری كنید

این روزها اغلب فیلم ها و عكس های خصوصی كه از برخی چهره های سرشناس در جامعه اشاعه پیدا می كند، از طریق فیلم برداری با گوشی های تلفن همراه صورت گرفته، به گونه ای كه هنگامی افراد برای تعمیر یا اضافه نمودن برنامه ای خاص، گوشی خود را به مغازه داران خدمات كامپیوتری می سپارند، بعضا تصاویر ضبط شده در این قبیل گوشی ها مورد سوءاستفاده برخی از افراد فرصت طلب سودجو در اینگونه مغازه ها كه بعضی از آنها حتی مجوز قانونی آن حرفه را هم ندارند واقع می شود.در همین رابطه «محمود سالاركیا» معاون دادستان تهران با هشدار به اشاعه دهندگان فیلم ها و عكس های خصوصی افراد، می گوید: «افرادی كه اقدام به منتشر كردن تصاویر خصوصی مردم نمایند مطابق قانون مجازات به یك سال حبس محكوم خواهند شد.»وی در ادامه می گوید: «خانواده ها باید در حفاظت از فیلم های خانوادگی خود مراقبت های لازم را انجام دهند و چنانچه فیلم هایی در موبایل یا در سیستم های رایانه ای خود دارند در صورتی كه این وسایل را به تعمیرگاه ها می سپارند حتما فیلم های خانوادگی خود را پاك كنند.»معاون دادستان تهران با بیان اینكه بعضی از این مراكز كه عمدتا غیرمجاز هستند اقدام به انتشار تصاویر فیلم های خانوادگی مردم می كنند، می گوید: «برخی از واحدهای صنفی مانند فیلم بردارهای مراسم عروسی و یا كسانی كه به عنوان امین وارد مجلس می شوند و یا افراد دیگر چنانچه اقدام به انتشار تصاویر فیلم های خانوادگی مردم كنند مطابق فصل 20 قانون مجازات اسلامی به 3 ماه تا یك سال حبس و به یك و نیم تا شش میلیون ریال جریمه نقدی محكوم می شوند.»وی در پاسخ به این سؤال كه آیا این میزان حبس برای افرادی كه با آبروی مردم بازی می كنند كم نیست، می گوید: «دادن حبس های سنگین و میزان بازدارندگی آن جزو مسایل حقوقی است، اما قانون فعلی این میزان مجازات را پیش بینی كرده است.

معاون دادستان تهران از مردم می خواهد تا با اجرای اصل پیشگیری از چنین اتفاقاتی در جامعه جلوگیری كنند و همواره قبل از سپردن گوشی های تلفن همراه و یا رایانه های خود به مراكز تعمیرگاهی حتما از نبودن هیچگونه سند و یا فیلم خصوصی در این وسایل مطمئن شوند.

قرآن و احادیث چه می گویند

حركتی كه در سال های اخیر با پخش سی دی ها و نوارهای مراسم های خصوصی، عروسی ها، تولدها و جشن های مختلف به ویژه از هنرمندان سینما و تلویزیون و ورزشكاران آغاز شده، به علت عدم برخورد لازم دستگاه های مشمول به شدت گسترش یافته و دامنگیر بسیاری از اشخاص حقوقی و حقیقی شده كه ضربات جبران ناپذیری به جامعه وارد آورده است، این درحالی است كه اسلام نیز تأكید خاصی بر تجسس نكردن در امور دیگران و تجاوز به حریم خصوصی افراد دارد.قرآن كریم به عنوان یك راهنمای بزرگ برای بشریت در آیه های مختلف با صراحت این نكات را تذكر داده است، آیه 12 از سوره مباركه «حجرات» را بخوانید: «ای كسانی كه ایمان آورده اید! از بسیاری گمان ها بپرهیزید، چرا كه بعضی از گمان ها گناه است؛ و هرگز در كار دیگران تجسس نكنید، و هیچ یك از شما دیگری را غیبت نكند، آیا كسی از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ به یقین همه شما از این امر كراهت دارید، تقوای الهی پیشه كنید كه خداوند توبه پذیر و مهربان است.»آیه های 27 و 28 سوره مباركه «نور» هم در این رابطه بیان شده است.

در روایات و احادیث مختلف نیز به نقل از پیامبر اعظم«ص»، امیرالمؤمنین(ع) و ائمه گرامی، موارد بسیاری راجع به حفظ حریم خصوصی افراد وجود دارد. از پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) نقل است كه: «لغزش های مسلمانان را نجوئید كه هركس لغزش های برادرش را بجوید خداوند لغزش های او را پیگیری می كند و هر كس را كه خدا عیب جویی كند رسوایش سازد، هر چند اندرون خانه خود باشد.»

(میزان الحكمه ج 2 ص 729)

گزارش از ایرج نظافتی- روزنامه کیهان