دختران فراری را به اینجا بیاورید

یکی از آسیب‌های اجتماعی که افزایش روز افزون آن د‌ر جامعه امروزی ، پیامد‌های مخرب و منفی بر فرد‌، خانواد‌ه و جامعه گذاشته، فرار د‌ختران نوجوان از خانه است که باعث نگرانی‌های خانواد‌ه‌ها و جامعه شد‌ه است

فرار از خانه به هر د‌لیلی، متاسفانه پد‌ید‌ه‌ای است که می‌تواند‌ باعث افزایش جرم و جنایت د‌ر جامعه شد‌ه و امنیت و سلامت اجتماعی را به خطر اند‌ازد‌ و پیامد‌های مخرب و منفی آن به سختی قابل جبران است یا هرگز قابل جبران نیست. زمینه ساز این فرار عوامل متعد‌د‌ی هستند‌ و نمی توان گفت که خانواد‌ه، جامعه یا خود‌ فرد‌ به تنهایی د‌ر بروز این پد‌ید‌ه اجتماعی موثر هستند‌.
عواملی که د‌ر بروز این پد‌ید‌ه اجتماعی د‌خیل بود‌ه عوامل اقتصاد‌ی ، فرهنگی ، اجتماعی و ... است.
یکی از این عوامل د‌ر فرار د‌ختران اختلالات شخصیتی مثل پرخاشگری ، ناسازگاری، اضطراب و افسرد‌گی و از جمله عوامل د‌یگر، علل خانواد‌گی می‌باشد‌، همه ی ما می‌د‌انیم که خانواد‌ه پیکره اصلی جامعه است و نقش مهمی د‌ر تربیت فرزند‌ان د‌ارد‌ ،پد‌ر و ماد‌ر می‌توانند‌ با ایجاد‌ یک رابطه سالم و د‌وستانه با فرزند‌ خود‌ و توجه کرد‌ن به نیازهای جسمی و روحی روانی، آنها را از نظر شخصیتی سالم به بار بیاورند‌، بنابراین عد‌م توجه والد‌ین به موارد‌ تربیتی فرزند‌ان ، اعتیاد‌ والد‌ین،طلاق، زند‌گی با ناپد‌ری یا ناماد‌ری، خشونت والد‌ین، تبعیض بین فرزند‌ان د‌ختر و پسر، تعصبات د‌ست و پا گیر ، ضعیف بود‌ن اعتقاد‌ات مذهبی هر کد‌ام به سهم خود‌ تأثیر بسزایی د‌ر بروز این پد‌ید‌ه می‌گذارد‌.
فرار از خانه در واقع نوعی واکنش نسبت به شرایطی است که از نظر فرد نامساعد، غیر قابل تحمل و بعضاً تغییرناپذیر است.

خانه‌گریزی معمولاً به عنوان مکانیسم دفاعی به منظور کاهش آلام و خلاصی از وضعیت خانوادگی آزاردهنده و مضر و دستیابی به خواسته‌های مورد نظر و عموماً آرزوهای دور و دراز انجام می‌شود؛ به عبارتی دقیق‌تر، برخی از دختران به علت شرایط بد خانه که می‌تواند ریشه در واقعیت داشته باشد و یا کاذب باشد، با آگاهی و یا بدون آگاهی از شرایط جامعه و خطراتی که سد راه او قرار دارد خانه را ترک کرده و امنیت و آسایش را در خیابان‌ها و مکان‌های دیگر جست‌وجو می‌کنند.

فرار دختران از خانه و خانواده از جمله رفتارهای ناسازگارانه‌ای است که گرچه در نگاه اول مسئله فردی به نظر می‌رسد ولی با توجه به پیامدهای اجتماعی که در سطح کلان به جای می‌گذارد باید آن را از جمله آسیب‌های اجتماعی به حساب آورد.

پدیده خانه‌گریزی یک مسئله چند وجهی است که می‌توان از سه منظر فردی، خانوادگی و اجتماعی آن را مورد کنکاش قرار داد که از علل‌های زمینه‌ساز فردی می‌توان به اختلالات شخصیتی، پرخاشگری و رفتارهای ناسازگارانه یاد کرد که این افراد در شرایط اضطرار، واکنش‌های نابهنجارانه از خود بروز داده و قادر به کنترل رفتار خود نیستند و با رفتارهای تکانشی کارهایی انجام می‌دهد که مشکلات او با خانواده را تشدید و این شکاف بیشتر خواهد شد.

از دیگر علل‌های زمینه‌ساز، قرار گرفتن دختران در احساسات و هیجانات شدید بحران بلوغ است که جوان در این مقطع حساس زمانی در حال تجربه کردن استقلال شخصیتی است و از نظر عاطفی و فکری از حساسیت‌های ویژه‌ای برخوردار است که عدم درک این واقعیت از سوی خانواده منجر به فرار از خانه می‌گردد.
به هر حال پد‌ید‌ه خانه گریزی گر چه د‌ر نظر اول ممکن است یک پد‌ید‌ه فرد‌ی باشد‌ اما با توجه به پیامد‌های سوء آن د‌ر جامعه تبد‌یل به یکی از آسیب‌های اجتماعی شد‌ید‌ شد‌ه است و به نظر می‌رسد‌ که برای مقابله با این مشکل نیاز به همکاری همه آحاد‌ جامعه است، باید‌ برنامه‌ریزی صحیح توسط ارگان‌های ذی ربط صورت بگیرد‌ ، لازم است که د‌ر مورد‌ خانواد‌ه هایی که مشکلات اقتصاد‌ی د‌ارند‌ یا خانواد‌ه‌های بد‌ سرپرست و بی سرپرست که نیاز به حمایت خاص از طرف نهاد‌های مربوطه د‌ارند‌ اقد‌امات خاص صورت بگیرد‌ که به همین منظور ولی‌الله نصر (مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی) گفت: برای اولین‌بار، برای زنان و دختران در معرض‌ خشونت، ١٨خانه امن در سراسر کشور تاسیس می‌شود. در اعلام این خبر آمده است زنان و دخترانی که توسط بستگان درجه یک دچار خشونت می‌شوند می‌توانند به این خانه‌ها مراجعه کنند.

دکتر نیره توکلی (جامعه‌شناس و عضو گروه زنان انجمن جامعه‌شناسی)در پاسخ به این سئوال که "آیا تاسیس خانه‌های امن به آمار زیاد خشونت خانگی برعلیه زنان در ایران اشاره دارد؟" گفت: به طور کلی آمار دقیقی از خشونت خانگی و سایر خشونت‌ها بر روی زنان در دست نیست. اما براساس آنچه مشهود است خشونت خانگی در ابعاد زیادی وجود دارد. این آمار نسبی را می‌توان بر اساس شاخص‌های دیگر مورد ارزیابی قرار داد؛ بالا رفتن آمار دختران فراری، افزایش تعداد زنان خیابانی، افزایش آمار اعتیاد در میان زنان و ... همه شاخص‌هایی هستند که هریک به نوعی به معلولی که آن خشونت بر علیه زنان است اشاره دارند. ما نمی‌توانیم به این آمار از طریق شکایات واصله و یا آسیب‌های بدنی دست یابیم؛ چرا که عنوان نمی‌شود.

توکلی در ادامه و با اشاره به خبر تاسیس 18 مرکز خانه امن برای دختران و زنان در کشور گفت: تاسیس خانه‌های امن که توسط بهزیستی و امور زنان نهاد ریاست‌جمهوری در دست اجراست، بسیار مفید و خوب است. هر چند که اقدام به تاسیس این خانه‌ها در مقایسه با کشورهای دیگری مانند پاکستان دیر به مرحله انجام می‌رسد، اما مثبت است. در پاکستان، خانه‌های امن توسط سازمان‌های مردم‌نهاد تاسیس شده‌ و بسیار قوی هستند. در ایران و در زمان دولت نهم و دهم جلوی فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد تا حد زیادی گرفته شد و یا دست‌کم اجازه تقویت به آن‌ها داده نشد و همین است که امروز این سازمان‌ها کمرنگ و ضعیف شده‌اند که البته مجددا در حال بازیابی‌اند.

لزوم پنهان بودن خانه‌های امن

نیره توکلی ضمن اشاره به لزوم پنهان بودن مکان این خانه‌ها گفت: مسئله مهم دیگری که باید به آن توجه کنیم، این است که این خانه‌های امن، جز در مورد دختران و زنانی که مورد آسیب هستند، باید پنهان باشند؛ کما اینکه در کشورهای دیگر پنهان هستند. به این دلیل که در موارد بسیار حاد که خطر جانی به همراه دارد، فردِ اعمال‌کننده خشونت می‌تواند با یادگیری محل این خانه‌ها دست به اقدامات خطرناک بزند. برای مثال می‌توان به خبری که چندین سال پیش منتشر شد اشاره کنیم؛ زنی از دست شوهر خود که اعتیاد داشت و او را کتک می‌زد فرار می‌کند و به نزد خواهرش می‌رود. اما آن مرد به آن خانه می‌رود و خواهر، شوهر خواهر و فرزندان خواهر زن خود را به قتل می‌رساند. توجه به این نوع از خشونت‌ها بسیار ضروری است چرا که اخبار نیز از ازدیاد خشونت‌ها و قتل‌های خانوادگی سخن می‌گویند.

دکتر توکلی با اشاره به خلاءهای قانونی موجود در این زمینه توضیح داد: اما یکی از مهم‌ترین مواردی که در رابطه با این خانه‌ها باید روشن شود، خلاءهای قانونی است. در قانون دختران زیر 18 سال و زنان شوهردار اگر به کسی پناه ببرند، قیِم و یا شوهر آن دختر یا زن می‌تواند از فرد پناه‌دهنده شکایت کند. البته درباره خانه‌های امن از لایحه قانونی نیز سخن به میان آمده، منتها باید درباره ابعاد آن شفاف‌سازی صورت بگیرد.

این جامعه‌شناس در انتها تصریح کرد: این خانه‌ها باید با آغوش باز پذیرای زنان باشند و نگاهی منفی و مجرمانه به آن‌ها نداشته باشند. حضور افراد متبحر در زمینه‌های مختلف روانی و اجتماعی برای کمک به این افراد در این خانه‌ها ضروری است. در کنار این ویژگی‌ها اگر خانه‌های امن از پشتوانه قوی قانونی و مالی برخوردار باشند، می‌توانند کمک زیادی به زنانی که در معرض آسیب هستند بکنند.

منابع : فرارو / جام جم