زندگی افراد مختلف در متن انقلاب اسلامی

4 روایت از 4 کتاب کمتر معرفی شده درباره انقلاب اسلامی

در میان کتاب های زیادی که درباره انقلاب اسلامی به رشته تحریر درآمده است، بخشی کتاب های خاطره نگاری و تاریخ نگاری است. اما آنچه در این گزارش مدنظر است، رمان ها و داستان های ایرانی با موضوع انقلاب است. در این سال ها آثار بسیاری به رشته تحریر درآمد که برخی توانست به واسطه نام نویسنده یا دریافت جوایز یا توزیع خوب، به دست مخاطب برسد و اصطلاحا دیده شود. اما برخی کتاب ها هم بودند که کمتر دیده شدند، در حالی که آثاری است که از پتانسل بالایی برخوردارند. در ادامه به معرفی چهار عنوان از این کتاب ها می پردازیم.

خاطرات زندان ، تدوین کننده: سید سعید غیاثیان
ناشر: سوره مهر
کتاب «خاطرات زندان»، گزیده ای از ناگفته های زندانیان سیاسی رژیم پهلوی است که سید سعید غیاثیان آن را تدوین کرده است. نویسنده خاطرات را به ترتیب زمان و موضوع حادثه انتخاب کرده است. به این شرح که خاطرات قبل از دستگیری، دستگیری و ورود به زندان در ابتدای کار و خاطرات فرار و آزادی از زندان در انتها قرار گرفته است. در بین این دو موضوع نیز کلیه مسائل که هر زندانی سیاسی با آن سر و کار داشته گنجانده شده است. در پایان پس از شش ماه کار، نویسنده 70 خاطره را در ده موضوع اصلی تدوین کرده است. تنوع مطالب کتاب، نسبت مستقیم با رویدادهای زندان دارد. به این ترتیب فراوانی خاطرات مربوط به دستگیری، بازجویی و شکنجه بسیار بیشتر از مساله ای همچون حضور در دادگاه است.
در متن کتاب چهار مورد خاطره قبل از دستگیری، ده مورد دستگیری، 9 مورد بازجویی و شکنجه، شش مورد شرایط زندان، دو مورد دادگاه، پنج مورد اعتصاب و شورش، 11 مورد مسائل داخلی زندان، 9 مورد تفریحات و سرگرمی، هفت مورد ملاقات و مسائل خانوادگی، پنج مورد فرار و آزادی و در پایان دو خاطره از تمامی وقایع زندان گنجانده شده است.
در قسمتی از متن کتاب چنین می خوانیم: اتومبیل با سرعت به جلو می رفت و من با سرعت صفحات ذهنم را به عقب ورق می زدم تا شاید دلیلی برای این دستگیری بیابم. هر چه بیشتر فکر می کردم، کمتر نتیجه می گرفتم. بالاخره به تهران رسیدیم. پس از عبور از در باغ ملی، مأموری که در سمت چپ من نشسته بود با چشم بندی سیاه رنگ چشمان مرا بست. به محض بسته شدن چشم هایم ناخودآگاه به یاد فیلم های خارجی افتادم که در آن زندانیان را چشم بسته به زندان می بردند. پس از این که از چند خیابان کوتاه و بلند عبور کردیم سرانجام وارد زندانی شدیم که بعدها فهمیدیم کمیته مشترک ضد خرابکاری است.

 
میوه های رسیده ، نویسنده: سید مهرداد موسویان
ناشر: سوره مهر
خسرو خرج خانواده سه نفره شان را از جیب بری درمی آورد. اوایل داستان زندگی او ساده بود. مردم تظاهرات می کردند و او یک راه آسان تر برای درآوردن خرج زندگی پیدا می کرد. میان موج جمعیت و هیاهوی شعارهای انقلابی گم می شد و جیب مردم را می زد. اما یک اتفاق، مسیر زندگی او را تغییر داد.
خسرو، شخصیت اصلی رمان «میوه های رسیده» در حین جیب بری در تظاهرات ضد شاه دستگیر می شود و پس از بازجویی در زندان، با گروهی از مبارزان انقلابی همبند می شود. او که به مذهب اعتقادی ندارد، به سمت یکی از مبارزان مارکسیست کشیده می شود و پس از رهایی از زندان به فعالیت سیاسی می پردازد. اما این همه داستان نیست. خسرو نمی تواند عقاید مارکسیست ها را تحمل کند و همین منجر به تغییراتی در روحیه ضد مذهبی او می شود.
میوه های رسیده فقط داستان زندگی خسرو نیست. این رمان روایت ساده و روانی است از زندگی افراد مختلف در متن انقلاب اسلامی. غلام، دوست خسرو یکی از شخصیت های اصلی دیگرِ این رمان است. او و خسرو از کودکی برای هم نامه می نوشتند و حالا که سن و سالی از آنها گذشته است هم دست از نامه نگاری بر نمی دارند. همین نامه ها ابزار مناسبی در اختیار نویسنده بوده است که به کمک آنها دغدغه های شخصیت های اصلی داستان را با خوانندگان در میان گذاشته است.
از امتیازاتی که می توان برای نحوه پردازش رمان میوه های رسیده قائل شد، ذکر وقایع تاریخی مستند در خلال داستان است. مهارت نویسنده در گره زدن رویدادهای تاریخی و اشخاص واقعی به زندگی پر فراز و نشیب خسرو و غلام مثال زدنی است. همین رویدادهای واقعی خواننده را مجاب می کند که خسرو و غلام و هرچه اطراف آنها می گذرد واقعیت است، نه داستانی ساخته و پرداخته مهرداد موسویان.
ناهید ، نویسنده: شهریار زمانی
ناشر: سوره مهر

این رمان روایتگر سفر دختری جوان به نام ناهید به ایران است. او مدت هاست در آمریکا زندگی می کند و حالا در شلوغی های انقلاب اسلامی برای پیدا کردن قاتل پدرش به وطن بازگشته است.
ناهید در روزهای اول ورود به تهران ناخواسته و از سر اتفاق روبه روی دانشگاه تهران و در اوج تظاهرات قرار می گیرد؛ جایی که او برای اولین بار موج اعتراض مردم به رژیم شاهنشاهی را مشاهده می کند. ناهید در اوضاع آشفته مملکت دنبال راهی برای مجازات قاتل پدرش می گردد و در این مسیر به کس و ناکس رو می اندازد.
این دختر جوان در زمان حضور در آمریکا به دکتر روان شناس مراجعه می کرده است و در خلال وقایعی که در ایران برایش رخ می دهد، خاطراتی را به یاد می آورد که گذشته اش را به خواننده بنمایاند. نویسنده ورود به خاطرات ناهید را با چنان مهارتی انجام می دهد که خواننده براحتی به ذهن شخصیت اصلی داستان راه پیدا می کند. این خاطرات همراه خواب هایی که وقت و بی وقت به سراغ ناهید می آیند و گلویش را می فشرند، او را در یافتن حقایقی که خانواده اش از او پنهان کرده اند یاری می رسانند.
به کمک کنار هم گذاشتن این خاطرات و وقایعی که امروز رخ می دهند، خواننده پابه پای ناهید یأس و ناامیدی را تاب می آورد تا روزنه ای از امید به رویش گشوده می شود. این روزنه امید همزمان می شود با تجربه شور و شوق مردم ایران در تب وتاب انقلاب.
در قسمتی از متن رمان چنین می خوانیم: خلوتی کوچه بیشتر دلم را خالی می کند. از بچه های انقلاب هم خبری نیست. به خودشان و بیشتر به صدایشان عادت کرده ام. شب ها پالتویم را روی دوش می اندازم، لیوان لب سوز چای را برمی دارم، توی ایوان می نشینم و تا آخر الله اکبر گفتن ها از جایم تکان نمی خورم. همه جور صدایی به گوش می رسد؛ زن، مرد، حتی بچه که صدایشان سرشار از انرژی است. رد بعضی از صداها را زده ام و اگر یک شب آن صدا را نشنوم، نگران می شوم. با خودم می گویم نکند توی تظاهرات تیر خورده باشد.

افرا ، نویسنده: حسینعلی جعفری
ناشر: سوره مهر

رمان «افرا» حکایت سفر ساسان شخصیت اصلی داستان، به روستایی در مازندران است برای پیدا کردن قاتل پدرش. پدر او یک سرهنگ شاغل در ساواک بوده و به گمان پسرش، یک مبارز انقلابی به نام زکریا او را کشته است.
ساسان در سفر خود به مازندران برای پیدا کردن زکریا، سراغ مردی روستایی به نام رستم علی می رود و خود را یکی از دوستان صمیمی زکریا معرفی می کند تا بتواند اورا پیدا کند. رستم علی که به ساسان مشکوک شده است، او را چند روز معطل می کند و در نهایت زمانی که
از بی خطر بودن ساسان اطمینان حاصل می کند، او را به زکریا می رساند. نثر رمان افرا که از زاویه دید دانای کل نوشته شده، به زبان خودمانی است. نشان دادن لهجه شخصیت های مختلف بخصوص رستم علی به کتاب رنگ و بوی بومی داده است. مواجهه دو شخصیت ساسان و رستم علی سمبلی از تعارض زندگی شهری و روستایی در دوران پیش از انقلاب است. خواننده رمان افرا مدام میان لطف و صفای زندگی روستایی و هرج و مرج زندگی شهری در رفت و آمد است.
جالب است بدانید نویسنده این کتاب درصدد نوشتنِ یک پنج گانه داستانی با موضوع انقلابی است و کتاب افرا اولین کتاب از این مجموعه پنج جلدی است. او در این اولین کتاب خود، از دنیای واقعی پا را فراتر گذاشته و عناصر داستانی را با نیروهای ماوراء الطبیعه پیوند زده است.