موسسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان

قربان در لغت، مصدر از ماده قرب، به معناى نزديك شدن و قربانى آنچه را كه به آن تقرّب مى جويند، گفته مى شود که قرآن مجيد در دو جا از اين واژه براى تقرّب به خدا استفاده نموده است؛ مباحثی پیش رو شناختنامه ایست پیرامون این روز بزرگ.

امیر پارسایان، امیرالمومنین (علیه السلام) در ضمن خطبه‌ای ماندگار، ارزش‌ها و ویژگی‌های قرآن کریم را به زیبایی و در عین حال با جامعیتی وصف‌ناپذیر بیان فرموده‌اند که در ذیل مورد توجّه و تعمّق قرار می‌گیرد.

یاری رساندن به نیازمندان واجب است و این مهم تنها به مسلمانان یا مؤمنانِ نیازمند اختصاصی ندارد. در مدینه شیعیان، اهل تسنّن، یهودیان و مسیحیان زندگی می‌کردند که گروهی از آنان نیازمند و فقیر بودند. دین مبین اسلام نیز مسلمانان را به یاری رسانیدن به نیازمندان سفارش کرده است.

افرادی که در اثر تصادف می میرند زمانی است که در جاده در حال حرکت هستند در یک لحظه می میرند و در همان لحظه می بینند که وارد محیط دیگری شده اند . زمان کوتاهی می گذرد تا بفهمند که وارد برزخ شده اند.

هيچ شريعت و دينى، از نماز جدا نبوده، گرچه صورت ظاهرى آن، تفاوت داشته است. زرتشتيان، پنج نماز دارند كه در هنگام طلوع آفتاب و ظهر و عصر و اوّل شب و هنگام خواب، بپا مى‌دارند.

توبه ‏ى گناه كتمان، تنها استغفار و گریه نیست، بلكه بیان حقایق است. البتّه در مواردى كه جان كسى در خطر است و یا فساد و خطرى مطرح است، كتمان مانعى ندارد.

استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 174 سوره بقره پرداخته است.

مشهور است که از طرف دربار صفویه برای میرداماد حوزه درس برپا شده بود و معمولاً مأموران حکومتی هم در این درس شرکت می کردند. یک روز ساعت درس به سؤال و جواب گذشت و میرداماد در پاسخ بیشتر سؤالات گفت: «نمی دانم» تا آن جا که یکی مأموران متعرض شد که ...

آیه ۱۷۷ سوره بقره، جامع‏ترین آیه قرآن است؛ زیرا اصول مهم اعتقادى، عملى و اخلاقى در آن مطرح گردیده است.

همانا خداوند مردار و خون و گوشت خوك و آنچه را كه (هنگام ذبح) نام غیر خدا بر آن برده شده، حرام كرده است، (ولى) آن كس كه ناچار شد (به خوردن اینها) در صورتى كه زیاده طلبى نكند و از حدّ احتیاج نگذراند، گناهى بر او نیست، همانا خداوند بخشنده و مهربان است.

يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ كُلُواْ مِنْ طَيِّبَتِ مَا رَزَقْنَكُمْ وَاشْكُرُواْ لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ‏؛ اى كسانى كه ایمان آورده ‏اید! از نعمت‏هاى پاكیزه‏اى كه به شما روزى داده‏ ایم بخورید و شكر خدا را به جاى آورید؛ اگر فقط او را پرستش مى ‏كنید.

«نماز» از واجباتى كه در قرآن كريم و روايات اسلامى بيشترين تأكيد و سفارش بر آن شده و تنها واجبى است كه مكلف ـ حتى در حال احتضار ـ بايد آن را به جا بياورد و تحت هيچ شرايطى نبايد ترك شود و توصيه تمام انبياى الهى به امت‌هايشان بوده و در روز حساب‌رسى نيز اگر اين عمل (نماز) مورد قبول واقع شود، ساير اعمال نيز مقبول مى‌افتد.

منظرهای مختلف فقه از هم جدا نیست، جداسازی، فوایدی دارد، ظرفیت ‌سازی می‌کند. اما همه الگوها با یکدیگر مندمج است.

روح حاکم بر عمل، اصل است و خود عمل و فیزیکال آن، روش است. برای خودسازی، مراقبه و محاسبه و داشتن آرامش و طمأنینه به عنوان اصل مطرح است.

برای متدیّنان به دین، اخلاق از آن حیث اعتبار دارد که مبدل گزاره ‌های اخلاقی به گزاره ‌های فقهی است. اخلاق هم مانند فقه دستور ترجیحی، مرجوحی یا دستور به اباحه می ‌دهد.

اخلاق بنابر برخی نظریات دانشی است که موضوع و محمول خود را دارد و جزیی از فقه است اما ما معتقدیم که اخلاق در مقام داوری، داوری آن باید به یکی از قواعد و ادله معتبر باشد.

حکم فقهی قطعاً با حکم اخلاقی متفاوت است. حسن و قبح را اعتباری می ‌دانیم. اگر حکم عقل یا حکم معتبر عقلاء باشد، اتوماتیک ‌وار، فقه می ‌آید. فقه بلافاصله بعد از داوری عقل یا عقلا وارد میدان می ‌شود اما نوع حکم جای دقت دارد.

صاحب جواهر بر خلاف امام خمینی(ره) و صاحب ریاض و شهید ثانی معتقدند اصل شرکت با فسخ طبیعی با عروض مرگ و اغماء و ورشکستگی و جنون و سفه، فسخ نمی شود.

احکام شرعی از قبیل قضایای خارجیه نمی باشد که آینده را شامل نشود و بگوییم چون در گذشته عقد شرکت وجود نداشت، پس باطل می باشد؛ بلکه قضایای حقیقیه می باشند که حکم روی طبیعت می رود و بناءاً علی ذلک ما چه سابقه ای برای این قائل بشویم یا نشویم این عقد شرکت صحیح می باشد.

موضوع فقه در همه ‌جا و همیشه خاص است، مراد طرح کنندگان از تعبیر «فقه مضاف»، فقه نو است، موضوعاتی چون پزشکی، بانک، بیمه و ... این موضوعات همانند اجارۀ، صلاۀ و ... معیّن و محدود هستند.