رنگ آمیزی سلول های اپیدرم پیاز با رنگ های طبیعی - جلسه دوم

مقایسه رنگ آمیزی سلول های اپیدرم پیاز با رنگ های گیاهی

اهداف جلسه

در این جلسه می خواهیم یک اسلاید میکروسکوپی از اپیدرم پیاز تهیه کنیم و با رنگ هایی که در جلسه قبل درست کردیم ، رنگ آمیزی کرده و زیر میکروسکوپ مشاهده کنیم.

 هزینه
کم

وسایل مورد نیاز

لام، لامل ، قطره چکان، میکروسکوپ، پیاز.

روش کار
برای مشاهده اپیدرم پیاز ، یک لایه از گیاه پیاز را جدا کرده و لایه بسیار نازکی را که روی آن قرار گرفته را جدا می کنیم. این لایه بسیار نازک و شفاف است. تکه ای از آن را روی لام قرار دهید و یک قطره کوچک آب روی آن بریزید و بعد لامل را با زاویه به آرامی روی این بخش قرار دهید به طوریکه حباب هوا در زیر آن ایجاد نشود.
این لام را در زیر میکروسکوپ قرار دهید و با عدسی 4 یا 10 مشاهده کنید.
بعد از تنظیم میکروسکوپ شما می توانید با دقت زیاد سلول های بزرگ و چندوجهی پیاز را مشاهده کنید.
 اپیدرم پیاز با میکروسکوپ به صورت سلولهای چند وجهی کشیده ای است که به طور منظم درکنار هم قرار داشته و فاقد فضای بین سلولی هستند. علاوه بر هسته در داخل  سلولها  واکوئل نیز وجود دارد.در سلولهای مسن که واکوئلها قسمت اعظم فضای درون آنها را می گیرند هسته به گوشه ای رانده شده و سایر محتویات سلول به صورت ورقه نازک در اطراف واکوئل مرکزی و چسبیده به غشا می مانند.

- سلول های اپیدرم پیاز با بزرگنمایی 10 برابر

دوباره یک تکه از اپیدرم پیاز را جدا کرده و روی لام بگذارید، حالا به جای یک قطره آب ، یک قطره از رنگ گیاهی که خود ساخته اید روی آن ریخته و بعد از قرار دادن لامل، زیر میکروسکوپ با همان عدسی 10 یا 4 مشاهده کنید.
                                                                                                            لامل             لام

                                                                                                     قطره آب یا رنگ
استفاده از رنگ باعث می شود سلول های اپیدرم پیاز ودیواره آن در زیر میکروسکوپ مشخص تر شوند.
اگر رنگی که تهیه کرده اید کمرنگ و رقیق است می توانید با جوشاندن آن را غلیظ کنید.
اگر این رنگ غلیظ است می توانید آن را رقیق کنید. برای رقیق کردن از نسبت های مشخص استفاده کنید. برای این کار یک حجم از رنگ گیاهی خود را با یک حجم از آب مخلوط کنید. به این صورت رنگ را به نسبت 1 به 1 رقیق کرده اید.

آشنایی با میکروسکوپ:

متداول ترین دستگاهی که برای مشاهده انواع سلول ها به کار می رود میکروسکوپ نوری است که در آن جسم به وسیله نور مرئی روشن می شود.

تا به امروز میکروسکوپ تغییرات فراوانی کرده است. میکروسکوپ نوری که آن را برای اولین بار هوک اختراع و استفاده کرد، فقط یک عدسی بزرگ کننده بود و آن را میکروسکوپ ساده نامیدند.

میکروسکوپ مرکب، از یک لوله تشکیل شده که در دو انتهای آن دو عدسی شئی نزدیک به شی مورد مطالعه و عدسی چشمی قرار دارد. تصویری که توسط عدسی شئی بوجود می‌آید، به وسیله عدسی چشمی بزرگ تر می‌شود. به این جهت بزرگنمایی آن بیش از قدرت یک عدسی است.

در میکروسکوپ های پیشرفته، دستگاه نوری پیچیده تر است. به این صورت که در آنها علاوه بر لامپ، یک کندانسور ( مجموعه عدسی های متمرکز کننده نور) و یک دیافراگم که شدت نور را کنترل می کند، قرار داده شده است.
اکثر میکروسکوپ ها دارای عدسی هاس شیئی متعددی هستند و می توان نمونه را با بزرگنمایی های مختلف مشاهده کرد.

اصول كلی در تمامی انواع میكروسكوپ ها براساس عبور نور با طول موج های متفاوت از چندین عدسی  می باشد. با پژوهش های بیشتر پیشرفت های قابل توجهی در شیوه ساختن عدسی شیئی حاصل شد.
مفید بودن یک میکروسکوپ فقط به درجه بزرگنمایی آن مربوط نیست بلکه به قدرت تفکیک آن نیز بستگی دارد. قدرت تفکیک یک میکروسکوپ، توانایی آن در متمایز ساختن دو نقطه نزدیک به هم است و نشان می دهد که عدسی تا چه حد می تواند جزئیات نمونه را آشکار سازد.

قدرت تفکیک عدسی به کیفیت عدسی، بزرگنمایی، روش تهیه نمونه بستگی دارد. از آنجایی که قدرت تفکیک به طول موج نوری که برای روشن کردن میکروسکوپ به کار می رود هم وابسته است، تحت شرایط معمول از 0/2 میکرومتر بیشتر نمی شود. در واقع میزان قدرت  میکروسکوپ نوری بدلیل وجود محدودیت های ساختاری آن از حد معینی تجاوز نمی کند.

برای بررسی بسیاری از پدیده هایی که احتیاج به بزرگنمایی خیلی بیشتر دارند این نوع میکروسکوپ پاسخگو نیست. تحقیقات بسیاری صورت گرفت تا وسیله دقیق تری با بزرگنمایی بیشتر ساخته شود. نتیجه این پژوهش ها منجر به ساختن میکروسکوپ الکترونی شد. از آنجایی که در میکروسکوپ الکترونی به جای نور مرئی از پرتو الکترون ها استفاده می شود، قدرت تفکیک عدسی افزایش می یابد.
برای مشاهده نمونه آماده شده در زیر میکروسکوپ، لازم است که اجزای آن را بشناسیم و بتوانیم تنظیمات لازم را برای مشاهده نمونه انجام دهیم. در شکل زیر اجزای مختلف میکروسکوپ مشخص شده اند. کارکرد هر کدام را به طور خلاصه توضیح می دهیم.

a) منبع نوری: معمولا در قسمت پایه قرار می گیرد. گاهی منبع نوری جداست و به وسیله آینه بر روی کندانسور متمرکز می شود. در میکروسکوپ های جدید از یک لامپ با وات کم استفاده می شود.
b) کندانسور: سیستمی شامل چند عدسی است که که نور را روی نمونه متمرکز می کند.
c) دیافراگم: برای تنظیم میزان نور تابیده شده بر نمونه استفاده می شود. با استفاده از دسته کوچکی که بر روی دیافراگم تعبیه شده است ، میتوان آنرا برا ی میزان نوری که عبور می دهد تنظیم کرد.
d) عدسی شیئی
e) گرداننده عدسی : در میکروسکوپ هایی که چند عدسی شیئی دارند کاربرد دارد.
f) عدسی چشمی
g) گرداننده عدسی چشمی
h) صفحه نگه دارنده نمونه
I,j) دو پیچ تنظیم کننده: با حرکت دادن  صفحه نگهدارنده نمونه، به مشاهده واضح نمونه در زیر میکروسکوپ کمک می کنند. این پیچ ها در مدل های مختلف میکروسکوپ می توانند در جاهای متفاوتی قرار بگیرند.
K) گیره های نگه دارنده اسلاید
L,m) پایه و بازوی میکروسکوپ: در هنگام جابه جا کردن میکروسکوپ باید این دو قسمت را در دست گرفت.
- برای مشاهده نمونه های گیاهی ، همیشه برای تنظیم از عدسی با کمترین بزرگنمایی شروع کنید.
- هنگام تنظیم میکروسکوپ دقت کنید که عدسی شیئی با سطح نمونه ( یا لامل) برخورد نکند.
- در صورت نیاز میزان نور تابیده به نمونه را با کمک دیافراگم تنظیم کنید.
برای مطالعه بیشتر درباره رنگ آمیزی سلول های گیاهی می توانید به کتاب راهنمای تشریحی آزمایشگاهی اندام های رویشی نهاندانگان نوشته مرجان عرب مراجعه کنید.

تکلیف
از اسلایدهایی که از اپیدرم پیاز تهیه و رنگ آمیزی کرده اید ، عکس تهیه کنید.

بخش پژوهش های دانش آموزی
تهیه: حمیده طایفی

رنگ آمیزی سلول های اپیدرم پیاز با رنگ های طبیعی - جلسه اول
رنگ آمیزی سلول های اپیدرم پیاز با رنگ های طبیعی - جلسه دوم