تبیان، دستیار زندگی
برای اینکه بتوانبم تنها باکتری مورد نظر ما در محیط کشت رشد کند باید با روش های استریل کردن محیط کشت و ظروف مورد استفاده را از عاری از وجود میکروبها کنیم. با روش های مختلف استریل کردن در این جلسه آشنا می شویم....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : زینب باقری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جداسازی باکتری های تولید کننده آنتی بیوتیک از خاک، جلسه دوم

خاک های نرم کوشک

استریل کردن


1- اهداف جلسه


برای اینکه بتوانبم  تنها باکتری مورد نظر ما در محیط کشت رشد کند باید با روش های استریل کردن محیط کشت و ظروف مورد استفاده را از عاری از وجود میکروبها کنیم. با روش های مختلف استریل کردن در این جلسه آشنا می شویم.

2- وسایل مورد نیاز

  • اتوکلاو

هزینه: زیاد

استریلیزاسیون فرآیند شیمیایی یا فیزیکی است که تمام میکروب ها از قبیل باکتری،اسپور ،ویروس ،انگل وقارچ را از بین
می برد. استریل به معنای عاری از میکرو ارگانیسم های زنده می باشد.


روشهای استریلیزاسیون به دو دسته تقسیم میشود:

  1. استریلیزاسیون حرارتی که شامل حرارت خشک و حرارت مرطوب است.
  2. استریلیزاسیون سرد که شامل استفاده از ترکیبات شیمیایی ( مانند گاز اتیلن و فرمالید ) و روش فیزیکی مانند اشعه گاما می باشد.


در روش حرارتی خشک ، دستگاه فور مورد استفاده قرار می گیرد که با تنظیم حرارت خشک ۱۸۰-۱۶۰ درجه سانتی گراد در این دستگاه، پس از ۲ ساعت وسایل استریل می‌شود. فور برای استریل کردن پلیت‌های شیشه‌ای، پیپت‌ها، لوله‌های آزمایش، لوازم دندانپزشکی، سرسوزن، سرنگ شیشه‌ای، ابزارهای جراحی تیز و ظریف کاربرد دارد و سبب خوردگی، زنگ زدگی و کند شدن لبه تیز وسایل نمی ‌شود.


در روش حرارتی مرطوب ، از دستگاه اتوکلاو استفاده می شود. در این روش برای استریلیزاسیون،گرمای مرطوب به شکل بخار اشباع شده تحت فشار پر کاربردترین و قابل اطمینان ترین روش است.استریلیزاسیون با بخار غیر سمی،ارزان قیمت،سریعا میکروب کش و اسپوروسیدال است.و نفوذبسیار خوبی هم دارد.استریلیزاسیون با بخار همانندسایر روش ها محدودیت هایی دارد. اثرات زنگ زدگی و خورندگی بر روی ابزار فلزی ،خمیر شدن پودر ها و تخریب برخی ژلها وروغن ها از جمله اثراتی است که کاربرد بخار آب را برای استریلیزاسیون محدود می نماید.


اتوکلاو یکی از دستگاه هایی است که برای استریل کردن وسایل آزمایشگاه استفاده می شود. اساس کار این دستگاه بر مبنای ایجاد بخار آب گرم در فشار بالاست. اتوکلاو وسایل ما را در دمای 121 درجه سانتی گراد و فشار 1.5 اتمسفر در مدت 15 دقیقه استریل می کند.


این دستگاه به شکل استوانه است و دهانه آن به وسیله سرپوش مخصوصی که در اطراف آن گیره هایی وجود دارد محکم بسته می شود. روی این سرپوش درجه فشار هوا و سوپاپ بخار  قرار دارد. درون این استوانه صفحه ای مشبک وجود دارد که زیر آن از آب پر می شود و روی آن وسایلی که باید استریل شوند قرار می گیرد.


این روش قدیمی ترین و کم هزینه ترین روش استریلیزاسیون برای اشیائی که به رطوبت و گرما حساس نیستند می باشد در این روش تخریب میکروارگانیسم ها توسط گرما و بخار آب در حضور فشار بالا انجام می گردد. حضور بخارباعث تسریع روند
استریل شده ونسبت به گرمای خشک دمای کمتری می طلبد .
فواید استریلیزاسیون بخار در سیکل کوتاه استریل، غیر سمی بودن روش، غیرآلایندگی، ایمن بودن روش برای محیط زیست، مقرون به صرفه بودن و مناسب برای ابزارهای مقاوم در برابر بخار گرما می باشد.

روش کار:

برای به کار انداختن اتوکلاو به ترتیب زیر عمل می کنیم:

  1. ابتدا اتوکلاو را تا قسمت مخصوص خود آب می کنیم. (منظور تا زیر صفحه مشبک است که در همه اتوکلاوها علامت گذاری نیز شده است)
  2. وسایلی که می خواهیم استریل شوند را درون اتوکلاو قرار می دهیم. و درب آن را می بندیم. دقت شود که گیره ها محکم بسته شوند.
  3. چند دقیقه ای صبر کنیم تا دمای اتوکلاو به 100 برسد در این زمان شیر بخار را باز می کنیم تا هوای اشباع به همراه کمی بخار آب از آن خارج شود. زمانی که بخار اصطلاحا به شکل دم روباه از آن خارج شد شیر را می بندیم.
  4. از این زمان به بعد کم کم عقربه فشار سنج بالا رفته تا به 1/5 اتمسفر برسد و دما نیز در این حین به 121 می رسد. از این زمان به بعد زمان سنج اتوکلاو های دیجیتال به کار افتاده تا 15 دقیقه کامل شود و به صورت اتومات خاموش می شود. اگر دستگاه زمان سنج نداشت خودمان بعد از رسیدن دمای دستگاه به 121 درجه 15 دقیقه زمان می گیریم و بعد دستگاه را خاموش می کنیم.
  5. دستگاه را به طور کامل خاموش می کنیم (از برق در می آوریم) شیر بخار آن را باز می کنیم و صبر می کنیم تا عقربه فشار سنج به صفر برسد. به هیچ عنوان قبل از تخلیه کامل بخار به باز نمودن در اتوکلاو اقدام نکنید.
  6. حالا می توانیم گیره های در اتوکلاو را باز کنیم و وسایل خود را از آن خارج کنیم.

استفاده از فور:

پس از قرار دادن لوازم مصرف شده در محلول وشستشوی مناسب و خشک کردن، لوازم را در سینی آلومینیومی قرارداده ودر طبقه ها چیده می شود. در صورتیکه لوازم بزرگ باشند در فویل آلومینیومی بسته بندی می شوند.در چیدن لوازم حتما فاصله مناسب بین آنها رعایت شود.


مدت زمانی که طول می کشد درجه حرارت داخل دستگاه به حد مورد نیازبرسد بسته به عواملی چون حجم دستگاه و گرم کننده آن متفاوت است که پس از رسیدن درجه حرارت به حد مورد نظر و رویت آن زمان سیکل استریل در نظر گرفته می شود که به طور متوسط برای 180 درجه سانتی گراد 30دقیقه و برای 160 درجه سانتی گراد 120 دقیقه می باشد.

در پایان سیکل تا درجه حرارت داخل دستگاه به زیر 50 درجه سانتی گراد نرسیده نباید درب باز شود .چون به علت اختلاف دما، هوای بیرون و آلودگی ها  به داخل دستگاه هدایت می شود.


در پایان این جلسه شما بعد از استریل کردن محیط کشتی که در جلسه قبل تهیه کرده اید و ریختن آنها در پلیت های استریل برای کشت باکتری آماده هستید.

جداسازی باکتری های تولید کننده آنتی بیوتیک از خاک_ جلسه اول
جداسازی باکتری های تولید کننده آنتی بیوتیک از خاک_ جلسه دوم
جداسازی باکتری های تولید کننده آنتی بیوتیک از خاک_ جلسه سوم
جداسازی باکتری های تولید کننده آنتی بیوتیک از خاک_ جلسه چهارم
جداسازی باکتری های تولید کننده آنتی بیوتیک از خاک_ جلسه پنجم


بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه: حمیده طایفی

تنظیم : علی سرمدی