صابون
چکیده: صابون نمک یک اسید چرب است. در این درس به ساختار صابون و نقش امولسیون کنندگی آن خواهیم پرداخت.
شرح درس:
هنگامی که دست های خود را با صابون می شوییم در واقع یک امولسیون از قطره های روغن پخش شده در آب ایجاد می کنیم که این امولسیون به کمک صابون پایدار می شود. به عبارت دیگر صابون نقش امولسیون کننده را دارد. چرک لباس و پوست بدن بیشتر از جنس چربی است. چربی و آب در حالت عادی در یکدیگر حل نمی شوند. از این رو آب نمی تواند همه چرک ها را جدا کند و برای این کار از پاک کننده های صابونی استفاده می شود.
به کمک صابون امولسیون پایداری از چرک ها در آب ایجاد می گردد. مولکول های صابون از بخش آب گریز خود به مولکول های چربی چسبیده و از سر آب دوست به مولکول های آب متصل می شوند و به عنوان پلی میان چربی و آب عمل می کنند.
نکته: به هنگام شست و شوی دست با صابون، کلویید گاز در مایع یعنی کف صابون تشکیل می شود.
صابون جامد نمک سدیم اسید چرب دراز زنجیر و صابون مایع نمک پتاسیم یا آمونیوم اسید چرب دراز زنجیر است. به عبارتی هرگاه در ساختار اسیدهای چرب، به جای هیدروژن اسیدی، کاتیون Na+ ،K+ و NH4+ قرار دهیم صابون بدست می آید. بنابراین هر مولکول صابون دارای یک جزء کاتیون و یک جزء آنیون است. جزء آنیونی صابون دو بخش دارد. بخش زنجیر هیدروکربنی که آب گریز بوده و سر ناقطبی صابون را تشکیل می دهد و در حلال های ناقطبی حل می شود. بخش دیگر صابون سر قطبی و آب دوست آن بوده که در حلال های قطبی مانند آب حل می شود.
نکته: اسیدهای چرب دراز زنجیر دسته ای از اسیدهای آلی هستند که در روغن های گیاهی یا در چربی جانوران یافت می شوند. این ترکیب ها دارای یک زنجیر هیدروکربنی سیرشده یا سیرنشده بزرگ با 16 تا 22 اتم کربن بوده و گروه عاملی کربوکسیل را دارند. استئاریک اسید و اولئیک اسید دو نمونه از اسیدهای چرب معروف هستند که به ترتیب دارای زنجیر هیدروکربنی سیرشده و سیرنشده می باشند.
