عوامل موثر در کلون های تولید شده

اهداف:

• آشنایی با عوامل موثر دیگر در سرنوشت تولد یک جنین
• آشنایی با رویکرد آینده کلون سازی

همان طور که ذکر شد، به وجود آوردن یک نوزاد شبیه به موجود دیگرى که وجود دارد موضوع مجادلات اخلاقى و حقوقى متعددى است. با وجود این برخى از پزشکان این شیوه را به عنوان آخرین ابزار براى زوج هایى توصیه مى کنند که به هیچ وسیله دیگر نمى توانند صاحب نوزاد شوند. هدف از کلون سازى درمانى ایجاد سلول هاى بنیادى است که مشابه سلول هاى بنیادى خود بیمار است.

این سلول هاى بنیادى مى توانند بعداً جانشین سلول هاى سوماتیکى شده تا بیمارى هاى منجر به تخریب سلولى را معالجه کنند. اعتراضات متعدد علمى و اخلاقى بر هر دو شیوه کلون سازى وجود دارد که موضوع این نوشته است. علاوه بر این اعتراضات اخلاقى و مذهبى دیگرى در مورد کلون سازى وجود دارد.

عواملی كه باعث تفاوت فرد ایجاد شده در اثر كلون كردن با والدش می تواند باشد از این قرارند:

عوامل سیتوپلاسمی:

میتوكندری ها و هسته ها در هر سلول تنها اندامك هایی هستند كه حاوی DNA می باشند. میتوكندری ها حاوی ژنهایی هستند كه معادل آن ها در ژنوم هسته وجود ندارد. نكته ی قابل توجه این است که ژن های پراكنده در DNA میتوكندری ها بر خلاف فرآیندهای شناخته شده ی حاكم بر وراثت، فقط از طریق میتوكندری های موجود در سیتوپلاسم تخمك به جنین منتقل می شود و اسپرم هیچ نقشی در انتقال ژن های موجود بر ژنوم میتوكندری ها ندارد.

نكته ی دیگر این كه هر تخمك و تمامی سلول های بدن نه فقط یك میتوكندری بلكه صدها میتوكندری دارند و هر كدام از آن ها نیز می تواند چند مولكول DNA داشته باشد. با توجه به این نكات به خوبی روشن است كه موجود كلون شده، ژن هایی را به ارث خواهد برد كه از میتوكندری های سیتوپلاسم تخمك بوده و این ژن ها در هسته سلول بالغ وجود ندارد، لذا این موجود كلون شده در آینده دارای خصوصیاتی خواهد بود كه در موجود دهنده ی سلول، اثری از آن ها موجود نیست.

شبیه سازی حیوانات اهلی موقعیت کنونی و روند آینده:

همان طور که ذکر شد، كلون سازی یك جاندار به مفهوم تولید آن جاندار از طریق غیر جنسی است. برای مثال، كلون سازی انسان به مفهوم تولید انسانی بدون لقاح اسپرم و تخمك است. از این رو، كلون با والد خود تفاوت ژنتیكی ندارد، اما انسان های عادی نیمی از ماده ژنتیك خود را از مادر و نیم دیگر را از پدر به ارث می برند. به همین خاطر ما شبیه والدین خود می شویم اما كلون ها شبیه والدی می شوند كه ماده ژنتیك را از او به ارث برده اند. با وجود این، كلون ها عین والد خود نمی شوند و از لحاظ جسمی و روحی تفاوت هایی با او خواهند داشت.

دوقلوهای همسان كه از لحاظ ژنتیكی با هم تفاوت ندارند، اثر انگشت متفاوتی دارند و شخصیت های مجزایی محسوب می شوند. تفاوت كلون با والدش از تفاوت دوقلوهای همسان با یكدیگر بیشتر خواهد بود.

زیرا این دوقلوها در یك رحم و در یك زمان پرورش می یابند حال آن كه كلون و والدش در دو رحم و در دو زمان متفاوت تكوین می یابند. بنابراین، تصوری كه از كلون ها در ذهن بیشتر مردم نقش بسته، یعنی كلون ها كپی برابر اصل والد خود هستند ، نادرست است.

الگویی که در آینده برای فن آوری شبیه سازی می توان متصور شد این است که دو فاکتور اساسی روی آن بسیار موثر است:

۱) میزان گستردگی تکنیک های حاضر (کنونی)
۲) میزان پذیرش چنین تکنیک هایی از سوی مصرف کنندگان همگام با روند پیشرفت شبیه سازی

دانشمندان به منظور بهره وری بیشتر، تغییرات دلخواه (شامل حذف یا اضافه کردن) ژنهای بیماری زا را در ژنوم هسته سلول دهنده ایجاد کردند. این تکنیک که هدف قرار دادن ژنها یا ترانس ژنیک خوانده می شود، خدمات ارزنده ای را در زمینه های پژوهش، تشخیص و درمان بیماری ها ارائه می کند.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی
تنظیم: مریم فروزان کیا