تبیان، دستیار زندگی
گرچه‌ مفهوم‌ «بازی» مدت‌هاست‌ كه‌ استفاده‌ می‌ شود، اما هنوز تعریفی‌ از آن‌ ارائه‌ نشده‌ كه‌ مورد قبول‌ همه‌ باشد. كودكان‌ در بازی‌ نقش‌آفرینی‌ می‌ كنند؛ مثلاً پلیس‌ می‌ شوند و یا مهمان‌ بازی‌ می ‌كنند. به‌ علاوه، آنها از شی...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بازی های كودكانه را بازی نگیرید


گرچه‌ مفهوم‌ «بازی» مدت‌هاست‌ كه‌ استفاده‌ می‌ شود، اما هنوز تعریفی‌ از آن‌ ارائه‌ نشده‌ كه‌ مورد قبول‌ همه‌ باشد. كودكان‌ در بازی‌ نقش‌آفرینی‌ می‌ كنند؛ مثلاً پلیس‌ می‌ شوند و یا مهمان‌ بازی‌ می ‌كنند. به‌ علاوه، آنها از شیوه‌های‌ عمومی‌ بازی‌ پیروی‌ می ‌كنند. به‌ این‌ معنا كه‌ كودك‌ بازی‌ را از دست ‌زدن‌ به‌ وسایل‌ اطراف‌ خود شروع‌ می ‌كند و با رشد سنی، به‌ بازی‌های‌ پیچیده‌تری‌ می ‌پردازد.

همین‌ كه‌ كودك‌ به‌ نحوی‌ بازی‌ با اشیا را شروع‌ كرد، واكنش‌ او نسبت‌ به‌ كودكان‌ دیگر تغییر می ‌كند. گفته‌ می ‌شود بازی‌ رشد هوشی‌ كودك‌ را افزایش‌ می ‌دهد و كودكان‌ فاقد اسباب ‌بازی‌ از لحاظ‌ شناختی‌ از همسالان‌ خود عقب ‌ترند.

شخصیت‌ كودك‌ در ضمن‌ بازی‌ شكل‌ می ‌گیرد، دگرگونی‌های‌ زیادی‌ در روحیات‌ و خلقیات‌ او روی‌ می‌ دهد و همه‌ این‌ها تكامل‌ و پیشرفت‌ را برای‌ كودك‌ مهیا می ‌كند. در میان‌ انواع‌ بازی، بازی‌های‌ ابتكاری‌ كه‌ آفریدهِ خود كودكان‌ هستند، اهمیت‌ ویژه‌ای‌ دارند؛ زیرا به‌ شخصیت‌ كودك‌ شكل‌ می ‌دهند و وسیله‌ خوبی‌ برای‌ تربیت‌ او محسوب‌ می‌ شوند.

بازی‌ راه‌ را برای‌ دوستی‌ و مراوده‌ میان‌ كودكان‌ همسال‌ می‌ گشاید و كودك‌ كم‌كم‌ خود را عضوی‌ از یك‌ جمع‌ احساس‌ می ‌كند و به‌ ارزیابی‌ منصفانه‌ رفتار و كردار خویش‌ و همبازی‌هایش‌ می ‌پردازد. در حین‌ بازی، شخصیت‌ كودك‌ به‌ سوی‌ اتحاد و همكاری‌ با همبازی‌ها شكل‌ می ‌گیرد و شور و شوق‌ و احساس‌ مسئولیت‌ در او به‌ وجود می‌ آید.

در جریان‌ بازی، نیروهای‌ مختلف‌ كودك‌ از قبیل‌ حافظه ، دقت‌ و چالاكی‌ پرورش‌ می‌ یابد. همچنین‌ بازی‌  پرورش‌ عقلی‌ كودك‌ را موجب‌ می ‌شود. به‌ علاوه، كودك‌ به‌ هنگام‌ بازی‌ می ‌آموزد كه‌ چگونه‌ در مقابل‌ ناكامی‌  و شكست‌ ایستادگی‌ و اعتماد به‌ نفس‌  خود را حفظ‌ كند.

بازی‌ می‌ تواند حس‌ احترام‌ به‌ دیگران، مهربانی‌ و خلوص‌ را در كودك‌ پرورش‌ دهد و حس‌ نوآوری‌ را در او شكوفا كند. كودك‌ هر رفتاری‌ كه‌ در بازی‌ در پیش‌ می ‌گیرد، در بزرگسالی‌ نیز از بسیاری‌ جهات‌ همان‌ رفتار را خواهد داشت. به‌علاوه، از طریق‌ بازی‌ اعضای‌ بدن‌ و عضلات‌ كودك‌ سالم‌ و ورزیده‌ می ‌شوند و او از ركود و خمودگی‌ دور می ‌گردد.

محتوای‌ بازی‌ كودكان‌ متفاوت‌ و گوناگون‌ است. زندگی‌ پدر و مادر می ‌تواند برای‌ آنها مهم‌ و جالب‌ باشد؛ به‌ گونه ‌ای‌ كه‌ از رفتار كودك‌ ضمن‌ بازی، می ‌توان‌ به‌ مناسبات‌ بزرگسالان‌ پی‌ برد. مثلاً مشكلات‌ و سوءرفتار پدر و مادر را می‌ توان‌ در بازی‌ كودكان‌ مشاهده‌ كرد. از سوی‌ دیگر، گاهی‌ مشكلات‌ رفتاری‌ و ذهنی‌ كودك‌ را می‌ توان‌ در قالب‌ بازی‌ برطرف‌ ساخت. به‌ طور كلی بازی‌ فرصت‌ مناسبی‌ است‌ برای‌ شناخت‌ رفتارهای‌ ناهنجار كودك. در حین‌ بازی‌ می‌ توان‌ ترس‌ها و آرزوها و همین‌ طور نوع‌ تربیت‌ كودك‌ را شناخت‌ و براساس‌ شناخت‌ به ‌دست ‌آمده، اقدامات‌ لازم‌ و ضروری‌ برای‌ تربیت‌ كودك‌  را انجام‌ داد.

اسباب‌ بازی‌  مناسب‌ به‌ كودكان‌ كمك‌ می ‌كند تا رفتار اجتماعی‌ مطلوب‌ و پذیرفتنی‌ را بیاموزند، بنابراین‌ وظیفه‌ والدین‌ و مربیان‌ كودك‌ است‌ كه‌ چنین‌ امكانی‌ را برای‌ او مهیا كنند.

به‌ طور كلی‌ پیش‌ از مدرسه، بازی‌های‌ انفرادی‌ مورد توجه‌ كودك‌ است‌ و هر چه‌ بزرگتر می ‌شود به‌ سمت‌ بازی‌های‌ اجتماعی‌ گرایش‌ می‌ یابد. از سوی‌ دیگر در اوایل‌ كودكی، پسرها بازی‌های‌ پرجنب‌ و جوش‌ و دخترها بازی‌های‌ ساكت‌ و كم‌ تحرك‌ را انتخاب‌ می ‌كنند و هر چه‌ بر سن‌ آنها افزوده‌ می ‌شود، می ‌توان‌ این‌ تفاوت‌ را واضح ‌تر مشاهده‌ كرد.

تحقیقات‌ دانشمندان‌ نشان‌ داده‌ است‌ كه‌ كودكان‌ باهوش‌ و كندذهن‌ به‌ یك‌ نسبت‌ در بازی‌ شركت‌ می ‌كنند، با این‌ اختلاف‌ كه‌ بازی‌های‌ كودكان‌ باهوش‌ بیشتر متشكل‌ و متغیر است‌ و به‌ بازی‌های‌ انفرادی‌ و فكری‌ گرایش‌ بیشتری‌ دارند.

محیط‌ نیز در شكل‌ و نوع‌ بازی‌ دخالت‌ دارد؛ بازی‌ كودكان‌ متناسب‌ با زمان، مكان، فصل، آداب‌ و سنن، شرایط‌ اجتماعی‌ و... با هم‌ فرق‌ دارد. مثلاً بازی‌ كودكان‌ ساكن‌ كنار دریا با بازی‌ بچه‌های‌ مناطق‌ كوهستانی‌ متفاوت‌ است‌ و همین‌ طور بازی‌ كودكان‌ شهری‌ و روستایی.

ایجاد محیطی‌ مطلوب‌ برای‌ بازی‌ كودكانه‌ از مهمترین‌ وظایف‌ پدر و مادر است. محیط‌ نباید خارج‌ از دنیای‌ واقعی‌ كودكان‌ باشد. گاهی‌ دیدن‌ فیلم‌های‌ خشن‌ و غیر واقعی‌ اثری‌ نامطلوب‌ بر كودكان‌ می ‌گذارد. كودك‌ خود را در دنیای‌ دیگری‌ می ‌بیند و با خیالبافی‌ و تقلید حركات‌ ستارهِ فیلم‌ دست‌ به‌ كارهای‌ نامعقولی‌ می‌ زند.


نكاتی‌ كه‌ در بازی‌ كودكان‌ باید مورد توجه‌ قرار گیرد:

- در بازی، كودكان‌ را غیرمستقیم‌ به‌ رعایت‌ مسائل‌ اخلاقی‌ و توجه‌ به‌ حق‌ و عدالت‌ تشویق‌ كنید.

- بازی‌هایی‌ به‌ كودكان‌ پیشنهاد كنید كه‌ مطابق‌ ذوق‌ و سلیقه‌ آنها باشد.

- بازی‌ باید برای‌ كودك‌ متنوع‌ باشد؛ تكیه‌ بر یك‌ نوع‌ بازی‌ درست‌ نیست.

- هرگز در بازی‌های‌ كودكانه‌ دخالت‌ مستقیم‌ نكنید.

- در بازی‌ از تربیت‌ اجتماعی‌ كودك‌ نباید غفلت‌ كرد.

- باید كاری‌ كنید كه‌ بازی‌ به‌ صورت‌ تجربه ‌ای‌ لذت بخش‌ برای‌ كودك‌ درآید.

- اگر كودك‌ میل‌ به‌ بازی‌ ندارد، باید علت‌ آن‌ را جستجو كرد و در صورت‌ لزوم‌ به‌ رفع‌ آن‌ پرداخت.

- گاهی‌ لازم‌ است‌ والدین‌ نیز همبازی‌ كودكان‌ شوند.

- بگذارید كودك‌ در بازی‌ برای‌ خود فكر كند و هرگز پاسخ‌ را به‌ كودك‌ نگویید، مگر در موارد استثنایی.

- اسباب‌بازی‌ باید متناسب‌ با سن‌ و جنس‌ كودك‌ باشد.

- اسباب‌بازی‌ باید ارزان ‌قیمت‌ باشد تا كودك‌ بتواند آن‌ را دستكاری‌ كند.

- اسباب‌بازی‌ باید برای‌ كودك‌ تازگی‌ داشته‌ باشد.

- وسایل‌ بازی‌ باید متنوع‌ باشند تا كودك‌ را در رشد و تكامل‌ یاری‌ كنند.

- در خرید اسباب‌بازی‌ بایستی‌ به‌ نیاز و سلیقه‌ كودك‌ كاملاً توجه‌ كرد و از هرگونه‌ اجبار و یا القای‌ نظر خودداری‌ نمود.

- اسباب‌بازی‌ باید بی‌خطر باشد.

- از خوردنی‌ها به‌ عنوان‌ اسباب‌بازی‌ نباید استفاده‌ كرد.

مجله سروش


لینک ها

بازی با كودكان

ارزش بازی کودکان

انواع بازی کودکان

بازی، حیات كودك

رابطه بین بازی و بلوغ اجتماعی كودكان

فروش کتاب های « روان شناسی » ، « کودکان »، « خانواده » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.