چرا شک می کنیم؟
چرا شک؟
اصل شک داشتن و شک کردن به مسایل مختلف حتی خدا، پیامبر، قرآن و آموزه های الهی اشکالی ندارد و اگر شخص از طریق معقول و منطقی حرکت کند تا آن شک به یقین تبدیل بشود و راه ومسیرش مشخص بشود بسیار خوب است.
اما باید تامل کند که چرا شک می کند؟ آیا به این دلیل است که اعتقادات و باورهایش خیلی عمیق و برهانی نشده؟ و اگر با استدلالهای محکم به این مطالب برسد آیا باز هم شک می کند؟ مثلاً شک می کند شاید الان روز نباشد و من اشتباه می کنم؟
باید گفت اینگونه نیست و ایشان حقیقت را باور دارد و چه حقیقتی از خدا بالاتر؟ و چه روزی از خدا روزتر و روشن تر؟ اگر روز هست، جلوه ای از خداست. اگر نور هست نور خود خداست "اللهُ نورُ السَموات و الارض".
بنابراین باید ببیند اعتقاداتش چگونه است؟ اگر اعتقادات محسوس یعنی علوم حسی که ضعیف ترین اعتقادات و متزلزل ترین دانش ها و ادراکات است، در آنها شک می کند یا در ادراکات عقلی که خیلی قوی تر هستند شک می کند و باید ببیند که این ادراکات چطور به وجود آمدند؟
هر کسی باید در باره اعتقاداتش مطالعه و گفتگو کند و زحمت بکشد تا اعتقادات را برهانی و عمیق بکند
راه خروج
توصیه اول صحبت کردن با اهل فن در این زمینه است یعنی با کسانی که مسائل کلامی را تسلط دارند و با خواندن و مطالعه کردن براهین عقلی در مورد اثبات مسائل کلامی مثل خدا، پیغمبر، بهشت، جهنم، قرآن و ... اعتقادات را باید ریشه دار کرد، تا به جایی رسید که همان طور که در روز بودن روز شک نمی کند، در وجود بهشت و جهنم هم شک نکند.
"كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِین . لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ . ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ (5 - 7 سوره تکاثر) اگر انسان به آن مرحله علمی برسد جهنم را مشاهده می کند. واقعاً انسان جهنم را می بیند چنانکه روز را می بیند و حتی جهنم را از روز روشنتر می بینید.
نکته اول حاصلش این شد که هر کسی باید در باره اعتقاداتش مطالعه و گفتگو کند و زحمت بکشد تا اعتقادات را برهانی و عمیق بکند.
نکته دوم اینکه توصیه می شود هرگاه این حالت پیش آمد باید بلافاصله به خدا متوسل شد. فوراً از خدا خواسته شود که انسان را از این حالت بیرون ببرد و این توسل بسیار موثر است خواه در حال نماز و یا غیرنماز باشد. در حال نماز هم اگر انسان بخواهد حالت توجه و حضور قلب داشته باشد می بیند که نمی تواند اما اگر همان لحظه از خدا کمک بخواهد فوراً مشکل حل می شود.
فکر نمی کنید اگر قرآن کلام خدا و معجزه نبود با وجود این همه دشمن می توانستند مثلش را بیاورند؟ دلیل نیاوردن مثل قرآن از سوی دشمن نشانه آن است که کلام خداست
نکته سوم آنکه این حالت گاهی همان حدیث نفس است. اگر حدیث نفس هم باشد با توسل به خدا و با ذکر" لا إله إلا الله " و "لاحول و لاقوة إلا بالله" حل می شود.
آخرین نکته راجع به قرآن است. گاهی بعضی افراد شک می کنند که شاید قرآن از طرف خدا نباشد. در پاسخ به این افراد باید گفت اگر قرآن از طرف خدا نبود با وجود این همه دشمن ، بهترین نکته ضعف بود تا بر علیه آن کار کنند. می توانستند یک سوره مثل آن بیاورند. آیا اینکه دشمنان حاضر شدند بجنگند، خون بریزند، کشته بدهند و بکشند تا بتوانند قرآن را از بین ببرند و موفق نشدند، دلیل بر حقانیت قرآن نیست؟
فکر نمی کنید اگر قرآن کلام خدا و معجزه نبود با وجود این همه دشمن می توانستند مثلش را بیاورند؟ دلیل نیاوردن مثل قرآن از سوی دشمن نشانه آن است که کلام خداست. این را به عنوان نمونه مطرح کردیم. بقیه اعتقادات هم باید به همین شکل نزد اهلش مراجعه و تکمیل شود .همچنین توسل به اهل بیت (علیهم السلام) و توسل به خداوند متعال و به یاد خدا بودن و از خود قرآن کمک خواستن (چون یکی از بهترین شفعاء قرآن است) نیز نباید فراموش شود.
خلاصه سخن
شک در اعتقادات و اعمال دینی خالی از اشکال است به شرط آنکه شخص در شک باقی نمانده و از آن با مطالعه و بررسی عمیق و توسل به یقین برسد.
بازآوری: دکتر جعفری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی، موجود در سایت رادیو معارف
مطالب مرتبط:
