الکل ها و اترها
چکیده: از آنجا که در فصل اول استوکیومتری، از الکل ها و اترها در مسائل و واکنش های شیمیایی، زیاد استفاده شده است، لازم دانستیم در یک درس به مرور ساختار و ویژگی های این دو گروه بپردازیم.
شرح درس:
الکل ها:
الکل ها دسته ای از ترکیبات آلی هستند که شکل کلی آنها به صورت R-OH می باشد. منظور از R زنجیره کربنی و –OH گروه عاملی الکل هاست که هیدروکسیل نامیده می شود. CH3OH، متانول (متیل الکل)، بر اثر گرم کردن چوب در غیاب اکسیژن تا دمای ٤٠٠ درجه سانتیگراد به حالت بخار بدست می آید. در حالی که CH3CH2OH، اتانول (اتیل الکل)، بر اثر تخمیر قندها و کربوهیدرات های موجود در مواد غذایی و برخی میوه ها توسط آنزیم ها تولید می شود.
• متانول به الکل چوب و اتانول به الکل میوه معروف است.
اگر در ساختار یک الکل، بیش از یک عامل هیدروکسیل وجود داشته باشد به آن الکل چندعاملی می گویند.
اتیلن گلیکول ( 1، 2 – اتان دی ال) و گلیسیرین (1، 2، 3 – پروپان تری ال) از جمله معروف ترین الکل های چند عاملی هستند که به ترتیب دو و سه گروه عاملی هیدروکسیل دارند.
نکته: الکل های راست زنجیر هم کربن را با مشخص کردن شماره اتم کربنی مشخص می کنند که گروه هیدروکسیل به آن متصل شده است. برای مثال 1 – پروپانول الکلی است که دارای سه اتم کربن بوده و گروه هیدروکسیل روی اولین کربن آن قرار دارد. اما 2 – پروپانول الکلی است که همان تعداد اتم کربن را دارد ولی گروه عاملی هیدروکسیل روی کربن شماره دوم آن قرار گرفته است.
• نام معمولی 1- پروپانول، پروپیل الکل می باشد.
• نام معمولی 2- پروپانول، ایزوپروپیل الکل می باشد.
اترها:
اترها به دسته ای از ترکیبات آلی گفته می شود که در ساختار آنها یک اتم اکسیژن به دو اتم کربن متصل شده است. فرم کلی اترها به صورت R-O-R' است که در آن منظور از R و R’ گروه های کربن دار مانند متیل و اتیل است.
نکته: اترها با الکل های هم کربن خود ایزومر هستند. به عنوان مثال دی متیل اتر با اتانول و هم چنین دی اتیل اتر نیز با بوتانول ایزومر می باشد.
شناخته شده ترین اتر دی اتیل اتر است. این مایع فرار و آتش گیر در گذشته به عنوان بی هوش کننده کاربرد وسیعی داشت اما امروزه به دلیل آثار نامطلوب آن روی مجاری تنفسی و احتمال آتش گیری و انفجار، به ندرت از آن استفاده می شود.
