تبیان، دستیار زندگی
مومن به چیزی سخت ترازنداشتن سه خصلت امتحان نشود،عرض شد:آن سه کدامند؟ فرمود:کمک مالی(به برادران خود)باهرچه دارد، انصاف داشتن وبه مردم حق دادن ویادخدادرهرحال.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

امتحان مومن با سه خصلت!

مومن


حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله): مومن به چیزی سخت تر از نداشتن سه خصلت امتحان نشود، عرض شد: آن سه کدامند؟فرمود:  کمک مالی(به برادران خود) با هرچه دارد،

انصاف داشتن و به مردم حق دادن و یاد خدا در هرحال.


در ادامه به بیان مصادیق این سه خصلت می پردازیم:

کمک به برادر دینی

هر مسلمانی در برابر برادران دینی خود حقوق و وظایف فراوانی دارد که قابل شمارش نیست و ما نیز در صدد بیان همه‏ی آن حقوق نیستیم؛ تنها یکی از احادیث مربوط به حقوق مسلمانان را نسبت به یکدیگر بیان می‏کنیم. و توجه به همین یک حدیث برای عمل کردن به چنین حقوقی کافی است.
امام صادق علیه‏السلام به معلی بن خنیس می‏ فرماید: «هر مسلمانی بر برادر خود هفت حق [لازم] دارد و آسان ترین آنها این است که آنچه را برای خود دوست داری برای او نیز دوست بداری و آنچه را که برای خود دوست نداری برای او نیز دوست نداشته باشی.

حق دوم این است که از به خشم آوردن او بپرهیزی و آنچه را موجب خشنودی اوست فراهم کنی و امر او را اطاعت نمایی.

حق سوم این که با جان و مال و زبان و دست و پای خود او را یاری نمایی.

حق چهارم این است که چشم او و راهنمای او و آیینه‏ی او باشی.

حق پنجم این که تو سیر نباشی و او گرسنه و تو سیراب نباشی و او تشنه و تو پوشیده نباشی و او برهنه باشد.

حق ششم این که اگر تو خادمی داری و او ندارد، خادم خود را بفرستی تا لباس او را بشوید و غذای او را طبخ کند و بستر او را آماده نماید.

حق هفتم این که به سوگند و قسم او احترام بگذاری و دعوت او را اجابت نمایی اگر مریض بود از او عبادت نمای و اگر از دنیا رفت او را تشییع نمایی و اگر حاجت و نیازی داشت در انجام آن بکوشی و مگذاری که ناچار به سوال و درخواست از تو بشود، اگر این حقوق را نسبت به او رعایت کنی، ولایت و ارتباط برادری خود را با او متصل نموده ای و برادری او را نیز با خود متصل و محکم نموده ای». [وسائل ج 8 / 544]

در حقیقت رعایت این سه خصلت، برای مردم از سخت ترین اعمال است؛ زیرا با شدیدترین غرایز و شهوات نفسانی آنان مانند حب نفس وحب مال و حب شهرت رو به رو می ‏باشد

امام صادق علیه ‏السلام می ‏فرماید: «بنگر خداوند چه نعمت‏هایی به تو داده و [به شکرانه‏ی آنها] برادران دینی خود را از آنها بهره مند گردان.» [وسائل ج 8 / 415] و یا می‏فرماید: «به وسیله‏ی کمک و یاری کردن برادران دینی خود، به خداوند تقرب پیدا کنید.» [خصایل صدوق باب الواحد]
از آن جایی که کمک و یاری به برادران دینی برای مردم، کار سخت و دشواری است امام صادق علیه‏السلام می‏فرماید: «سخت ترین چیزی که خداوند بر بندگان خود واجب نموده سه چیز است 1- انصاف با برادران مومن به گونه ای که برای برادر مومن خود نپسندد، مگر آنچه را برای خود می‏پسندد. 2- کمک و یاری به برادران دینی در مال 3- یاد خدا نمودن در همه‏ی حالات [سپس فرمود:]
در حقیقت رعایت این سه خصلت، برای مردم از سخت ترین اعمال است؛ زیرا با شدیدترین غرایز و شهوات نفسانی آنان مانند حب نفس وحب مال و حب شهرت رو به رو می ‏باشد و چون انصاف و کمک به مردم، کار بزرگ و سختی است، امام صادق علیه السلام بر آنها نام واجب و فریضه نهاده، گرچه از نظر فقهی از واجبات نیستند.

انصاف را فراموش نکنیم

واژه ی «انصاف» از «نَصف» و «نُصف» و «نِصف» به معنای چیزی را نصف کردن یا به نیمه رساندن است، چنان که گویند: «نَصفتُ عمُری»: به نیمه ی عمرم رسیدم، «نَصفَ النَهارُ»: روز به نیمه رسید، «نَصفَ الشَّیءَ بَین الرَّجُلینِ»: آن چیز را میان آن دو مرد به نصف تقسیم کرد و به هر کدام نیمی از آن را داد، «یُنصِفُ انصافاً الشَّیءُ»: آن چیز نصف شد و به نیمه رسید.

«انصاف» در روابط و مناسبات اجتماعی و امور سیاسی و اداری به مفهوم نصف کردن سود و زیان میان خود و دیگران و پاس داشتن داد و حفظ حقوق دیگران همانند حفظ حقوق خود، و در مقام داوری حقوق طرفین را یکسان و برابر رعایت کردن است. انصاف در این وادی، بدین معناست که هر کس حقوق دیگران را رعایت کند و آن را چون حقوق خود بداند و برای دیگران حقوقی برابر خود قائل باشد و آن چه برای خود می خواهد، برای دیگران نیز بخواهد و مزایا و بهره های زندگی را میان خود و مردمان برابر تقسیم نماید.»

امام صادق علیه‏السلام می‏ فرماید: «هر مسلمانی بر برادر خود هفت حق [لازم] دارد و آسان ترین آنها این است که آنچه را برای خود دوست داری برای او نیز دوست بداری و آنچه را که برای خود دوست نداری برای او نیز دوست نداشته باشی

انصاف آن است که اگـر آدمـى بـا كـسى نزاع مى كند، و خود مقصر است ، اعتراف به تقصیر كند و از طرفش عـذر خواهى نماید، اگر حق كسى را خورده ، اعتراف كند و حق را برگرداند، اگر قضاوت بى جایى كرده ، جبران نماید و معذرت خواهى كند و اگر همسرش حق مى گوید، بپذیرد.
اگر فرد كوچكترى موضوع را مطرح كرده و ایراد مى گیرد و ایراد وارد است ، نگوید او كـوچـكـتـر اسـت و بـراى مـن زشـت اسـت كـه سـخـن او را قبول كنم ، بلكه راحت بپذیرد و به اشتباه خود اعتراف نماید.
ریـشـه اخـتـلافـات و جنگ ها و نزاع هاى اجتماعى بى انصافى است و ریشه وحدت و رفع اختلافات همان انصاف و حق را پذیرفتن است.

چنانچه امام على (علیه السلام ) مى فرماید:
الانصاف یرفع الخلاف و یوجب الائتلاف .

و در جایی دیگر حضرت می فرمایند:

«الانِصَافُ افَضلُ الفَضَائِل.»
انصاف برترین فضایل است.

اگر در جامعه و خانواده و هر جاى زندگى انصاف حاكم شود، اختلاف برطرف مى شود و به جاى آن الفت و وحدت پدید مى آید.

یاد خدا فقط گفتن ذکر به زبان نیست!

مقصود از یاد خدا گفتن «سبحان الله و الحمدلله...»نیست؛ بلکه مقصود این است که هنگام برخورد با حرام، خدا را به یاد بیاورد و از حرام دوری نماید.» [وسائل ج 8 / 415]

فرآوری: زهرا اجلال             

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منابع:

افکار نیوز

سایت عاشورا

راسخون

شفقنا

شیخ صدوق- ثواب الأعمال و عقاب الأعمال- صفحه 148
محمدبن علی ابن بابویه- پاداش نیکی ها و کیفر گناهان- صفحه 380

مطالب مرتبط:

آثار روی گردانی  از یاد خدا

یاد خدا در همه حال

علامت هایی که انسان را به یاد خدا می اندازد

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.