عکس نویسنده

بازدید :

تاریخ : يکشنبه 1393/10/28

تشریح مقایسه‌ای ماهی‌ - جلسه دوم

اهداف جلسه

بررسی نظریات مختلف درباره‌ی تشریح از نظر علوم آموزش زیست شناسی و اخلاق زیستی

در جلسه‌ی قبل با اصول کلی علم تشریح، اصول اولیه اخلاق زیستی و حقوق حیوانات آشنا شدیم. بحث‌های زیادی در جوامع علمی درباره‌ی صحیح بودن یا نبودن تشریح جریان دارد. که در این جلسه سعی می‌کنیم شما را با شمای کلی از آنها آشنا کنیم.

وسایل مورد نیاز:

دسترسی به اینترنت- فضای مناسب برای بحث و تبادل نظر

هزینه

بسیار کم

تحقیقات مختلفی برای بررسی اثر تشریح جانوران مختلف در کلاس درس در جهان انجام شده است. مثلا مشخص شده است فقط در آمریکای شمالی سالانه 10 تا 12 ملیون جانور به علت تشریح در مدارس کشته می‌شوند. بر اساس نتایج این تحقیقات اکثر دانش آموزان به علت‌های مختلفی از جمله مذهبی، احساسی، علمی و... تمایل داشتند برای فهمیدن درس از روش هایی استفاده کنند که برای جانوران آزار دهنده، استرس زا یا کشنده نباشد.

هنگامی که دانش آموزان به علت برنامه‌ی درسی مجبور شدند روش‌هایی مانند تشریح با سایر روش‌های آزار دهنده را به کار گیرند مشاهده شد برخی از آنها دچار مشکلات متنوعی از جمله آسیب‌های روحی روانی شدند. برخی دیگر نیز دچار کاهش توانایی تشخیص شدند و در نتیجه درس را به خوبی یاد نگرفتند. حتی دانش آموزانی نیز که با تشریح مشکلی نداشتند بعضا دچار کاهش حساسیت در یادگیری و نقص در فهم درس شدند.

بنا بر همین تحقیقات علاوه بر دانش آموزان بسیاری از شاغلین در زمینه‌های مختلف علوم که با تشریح و سایر جنبه‌هایی از علم سر و کار داشتند که به حیوانات آزار می‌رساند ترجیح دادند حتی اگر دارای جایگاه و مرتبه‌ی بالایی هستند شغل خود را تغییر دهند.

امروزه با پیشرفت علم روش‌های مختلفی ایجاد شده که می توان از آن‌ها به جای تشریح در کلاس‌های فیزیولوژی و آناتومی استفاده کرد، مانند: نرم افزارها و وب سایت‌های شبیه سازی تشریح که تمام مراحل تشریح را نمایش می‌دهند، مدل‌های سه بعدی، ویدیو‌ها، اسلاید‌ها و جداول و سخنرانی‌های آن- لاین. علاوه بر این در سال 1977روشی به نام پلاستینشن plastination ابداع شده است که در آن آب و چربی در نمونه با پلاستیک جایگزین می‌شوند.

تحقیقات نشان می‌دهند دانش آموزان سطح دانش دوره‌ی اول و دوم دبیرستان که با این روش‌ها فیزیولوژی و آناتومی را آموخته‌اند با دانش آموزانی تشریح را به روش سنتی انجام دادند برابر و در برخی موارد از آن‌ها بیشتر بوده است.

نمونه‌هایی که با استفاده از تکنیک پلاستینشن ایجاد شده‌اند.

نمونه‌ای از مدل سه بعدی آموزش تشریح که بر روی موبایل ریخته می‌شود.

تمرین: در یک مطالعه، محققان با نظرات متفاوتی از سوی دبیران درباره‌ی تشریح مواجه شدند. در اینجا شما با بخشی از این نظریات را می‌خوانید. در کنار هر نظر مشخص کنید آیا شما موافق یا مخالف با این نظر هستید. دلیل خود را توضیح دهید و با سایر دوستانتان به مشورت بگذارید.

تشریح و حقوق دانش آموزی:

مبحث دیگری که در این باره مطرح می‌شود حقوق دانش آموزی است. در برخی از کشورها حتی با وجود اینکه تشریح جزء برنامه‌ی درسی دبیرستان است در صورنی که احساس کنند آن‌ها را با مشکلات روحی و روانی مواجه می‌کند حق دارند از آن سر باز زنند. ضمنا دانش اموزان ممکن است دلایل دیگری از جمله نگرانی های ذکر شده در جدول 2 را داشته باشند.

تصویر یکی از پوسترهای آشنایی دانش آموزان با سایر روش‌های موازی با تشریح

جمع بندی:

نظریات موافق و مخالف تشریح را خواندیم. حتما شما هم با دوستان خود در این باره گفت و گو کرده اید. جالب است بدانید برخی معلمین روش سومی را انتخاب می‌کنند که استفاده از هر دو روش تشریح و روش‌های موازی در کنار هم است. در این روش این افراد سعی می‌کنند حتی الامکان از روش‌های موازی استفاده کنند و تنها موارد محدودی را برای آشنا شدن دانش آموزان به تشریح اختصاص دهند. ضمنا نمونه‌هایی برای تشریح انتخاب می‌کنند که دارای شرایط خاصی باشد، مثلا:

1-در محیط آزمایشگاه قابل پرورش دادن باشد و از محیط طبیعی جانور صید نشده باشد.

2- شرایط ایمنی را با توجه به امکانات موجود بتوان در مورد آن‌ها رعایت کرد.

3-حتی الامکان سیستم عصبی ساده تری داشته باشد تا کمتری را احساس کند.

4- حتی الامکان به تشریح اجزایی از بدن جانوران مثل چشم، شش، قلب و...روی آورده شود تا دانش آموز با تشریح آشنا شود ولی نیازی نباشد برای آموختن علم جانوری را در کلاس درس بکشد.

معرفی منابع بیشتر:

سایت http://www.animal-learn.de/ به معرفی منابع بیشتر در زمینه‌های موازی با تشریح می‌پردازد. در این سایت با وارد کردن پایه‌ی تحصیلی، جانور مورد نظر و نوع منبع مورد نظر می‌توانید موارد بسیاری را مشاهده کنید.

ضمنا این سایت بخش‌های مختلفی برای معلملن دانش آموزان و والدین دارد.

http://www.classzone.com/books/hs/ca/sc/bio_07/virtual_dissection.cfm

در این سایت می‌توانید تشریح جانوران مختلف را به صورت آن-لاین مشاهده کنید.

http://biology.about.com/od/onlinedissections/a/aa112805a.htm

در این سایت نیز می‌توانید چند تشریح آن لاین را مشاهده کنید.

http://www.livebinders.com/play/play?id=275892

این سایت حاوی یک آزمایشگاه مجازی تشریح جانوران و گیاهان است.

http://www.myteachertools.com/dissection.php

این هم یک نمونه سایت دیگر!

محل بازدید:

محل بازدید این جلسه بسیار ساده و دم دست است! آزمایشگاه مدرسه‌ی شما. با هماهنگی دبیرتان سری به آزمایشگاه بزنید و مولاژها و وسایل کمکی که به جای تشریح می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید بررسی کنید.

تکالیف:

1-شما تا به حال از چه تکنیک‌های آموزشی برای یادگیری فیزیولوژی و آناتومی به جز تشریح بهره برده‌اید؟ آنها را به خاطر بیاورید و بنویسید.

2- یک کار گروهی در کلاس خود آمار نظر دانش آموزان راجع به تشریح را بپرسید. دلیل آن‌ها برای علاقه یا امتناع از تشریح را هم جویا شوید. شما می‌توانید فاکتورهای مختلفی به این مطالعه اضافه کنید. مثلا سطح سواد اعضای خانواده، تعداد اعضای خانواده و شغل والدین و شغلی که دانش آموز برای آینده اش در نظر گرفته است. بهتر است برای این مطالعه یک پرسشنامه به شکل زیر فراهم کنید

به نام خدا

پرسشنامه بررسی نظر دانش آموزان دبیرستان هاجر درباره‌ی تشریح

سن: .....................

محل تولد:..................

1-سطح تحصیلات پدر

1- کمتر از دیپلم 2-دیپلم و فوق دیپلم 3- کارشناسی 4- کارشناسی ارشد و بالاتر

2-سطح تحصیلات مادر

1- کمتر از دیپلم 2-دیپلم و فوق دیپلم 3- کارشناسی 4- کارشناسی ارشد و بالاتر

3-شغل پدر:...........................

4-شغل مادر:.............................

5-شغلی که برای آینده تان در نظر گرفته‌اید:.....................................

6- آیا با تشریح موافقید؟

1-بله 2- خیر

اگر با تشریح مخالفید دلیل مخالفت شما بیشتر به کدام جنبه نزدیک است؟

1- مذهبی

2-احساسی

3-عقلی

4-اخلاقی

5- سایر

می‌توانید برای گسترده تر شدن تحقیق پرسشنامه را در سطح مدرسه پخش کنید. سپس نتایج را در جداولی در نرم افزار اکسل یا به صورت دستی ثبت کنید. دقت کنید هر پرسشنامه یک شماره دارد. شما نباید افراد را مجبور به شرکت در این نظر سنجی کنید و نباید از آنها بخواهید اجبارا نام خود را در این پرسش نامه وارد کنند. این موارد باعث می‌شود اطلاعات فرد به صورت شخصی و محرمانه باقی بماند و افراد مایل به شزکت در نظر سنجی شما باشند.

الف) اگر کسی را می شناسید که می تواند با استفاده از نرم افزارهای آماری به شما کمک کند و نیز مراحل کار را به شما توضیح دهد این سوال می تواند پروژه ی درسی شما باشد. با کنار هم قرار دادن اطلاعات پروژه‌ی شما و سایر دوستانتان که از نقاط دیگر این پروژه را انجام می دهند می توانیم بانک اطلاعاتی جالبی بسازیم و پژوهشی در این باره به صورت کلی انجام بدهیم. از کسی که آمار می‌داند و به کار با نرم افزارهای آماری مسلط است بخواهید داده‌هایتان را برای شما تفسیر کند و بین مولفه‌های مختلف ارتباط برقرار کند. سپس معنی دار بودن یا نبودن اختلافات را بررسی کند.

ب) اگر هم کسی را نمی‌شناسید، درصد دانش آموزانی که با تشریح موافق و مخالف هستند را به دست آورید. سپس درصد گزینه های مختلف در هر یک از 2 گروه را مشخص کنید و با نرم افزار اکسل برای آن نمودار رسم کنید.