قیمت گذاری برق- جلسه پنجم

اهداف

آشنایی بیشتر دانش اموزان با بازار انحصاری و مقایسه ی اجمالی آن با بازار رقابتی است.

زمان عملیاتی

وسایل لازم

روند کار

بازار انحصار كامل فروش به بازاری گفته می شود كه در آن تنها یك عرضه كننده وجود داشته باشد و برای كالای تولیدی بنگاه نیز جانشین نزدیكی وجود نداشته باشد.

فعالیت كلاسی:

1- دانش آموزان را در چندین گروه مساوی تقسیم بندی نمایید.

2- با یادآوری از مثال جلسه پیش در مورد پیتزا فروشی كلاس را آغاز كنید. جدول و نمودار مربوط به منحنی تقاضای پیتزا (نمودار 4) را مجددا بر روی تخته رسم كنید.

3- سپس جدول زیر را روی تخته رسم كنید. (البته جای عددها را خالی بگذارید تا بعد به كمك بچه ها آنها را پر نمایید.) از دانش آموزان بپرسید ارزش اولین پیتزا برای افراد شهر چقدر است؟ (با توجه به اینكه اگر قیمت پیتزا 9 جیرینگ باشد، مردم حاضرند یك پیتزا بخرند، ارزش اولین پیتزا برای آنها 9 جیرینگ است.) عدد 9 را در جدول وارد كنید و به همین ترتیب با بحث كلاسی ارزش پیتزاهای بعدی را هم در جدول مشخص كنید تا به جدول پر شده زیر برسید.

4- از گروه ها بخواهید فرض كنند تنها پیتزا فروشی شهر برای تهیه هر پیتزا 3 جیرینگ هزینه می كند و قیمت هر پیتزا را 6 جیرینگ اعلام نموده است. از آنها بخواهید روی منحنی تقاضا این هزینه و قیمت را نشان دهند و به سوالات زیر پاسخ دهند:

در این حالت چند پیتزا توسط هر فرد خریداری می شود؟ (4 پیتزا)

هر فرد چقدر برای این پیتزاها پرداخت می كند؟(24=4*6)

با توجه به جدول مربوط به ارزش هر یك از پیتزاها، كل پیتزاهای خریداری شده توسط یك فرد چقدر برای او ارزش دارد؟ (30=6+7+8+9)

پیتزا فروشی از فروش پیتزا به هر فرد، چقدر درآمد كسب كرده است؟(24=4*6)

فروشنده برای تهیه كل پیتزاهای خریداری شده توسط یك فرد چقدر هزینه كرده است؟(12=4*3)

پیتزا فروشی از فروش پیتزا به هر فرد چقدر سود كسب كرده است؟ (توجه داشته باشید كه سود فروشنده برابر است با كل درآمد وی منهای مجموع هزینه هایش. به همین دلیل به سود، مازاد فروشنده نیز گفته می شود. سود یا مازاد فروشنده در این مثال برابر است با: 12=12-24)

5- پس از بحث درباره سوالات بالا و پاسخ دادن به آنها در كلاس برای دانش آموزان توضیح دهید كه به 6+7+8+9 یعنی مجموع ارزش 4 پیتزای خریداری شده توسط هر فرد اصطلاحا مطلوبیت حاصل از خرید 4 پیتزا گفته می شود. لذا خرید پیتزای بعدی 5 واحد دیگر به این مطلوبیت می افزاید.

6- از گروه ها بخواهید مطلوبیت حاصل از خرید 4 پیتزا را روی منحنی تقاضا هاشور بزنند. (بهتر است یك كپی از منحنی تقاضا در اختیار دانش آموزان قرار دهید و آنها را راهنمایی كنید تا به نموداری مانند نمودار 5 برسند.)

7- از دانش آموزان بپرسید هر فرد برای كسب مطلوبیتی برابر 30=6+7+8+9 چقدر پرداخت كرده است؟ (طبیعی است كه دانش آموزان پاسخ 24=4*6 را خواهند داد.) برای آنها توضیح دهید كه وقتی با پرداخت 24 جیرینگ، 30 واحد مطلوبیت حاصل شده است، هر مصرف كننده 6=24-30 واحد مازاد بدست آورده است كه در اقتصاد اصطلاحا آن را مازاد مصرف كننده یا رفاه می نامند.

8- از دانش آموزان بخواهید مازاد مصرف كننده را روی نمودار هاشور بزنند. (بهتر است یك كپی از منحنی تقاضا در اختیار دانش آموزان قرار دهید و آنها را راهنمایی كنید تا به نموداری مانند نمودار 6 برسند.)

9- از بچه ها بپرسید فكر می كنند رفاه تولید كننده چیست؟ (سودی كه از فروش حاصل می شود، یعنی درآمد منهای هزینه).

10- از گروه ها بخواهید با توجه به مثال فوق وقتی قیمت پیتزا 6 جیرینگ تعیین شده است و تقاضای آن توسط هر فرد برابر 4 است، رفاه تولید كننده را محاسبه كنند و آن را روی منحنی تقاضا هاشور بزنند. (بهتر است یك كپی از منحنی تقاضا در اختیار دانش آموزان قرار دهید و آنها را راهنمایی كنید تا به نموداری مانند نمودار 7 برسند.)

11- با یك سوال كلاس را ادامه دهید. از گروه ها بپرسید رفاه جامعه در این مثال به چه معناست؟ (رفاه جامعه برابر مجموع مازاد مصرف كننده و تولید كننده است.)

12- از گروه ها بخواهید در منحنی تقاضا رفاه جامعه را مشخص كنند و هاشور بزنند. (بهتر است یك كپی از منحنی تقاضا در اختیار دانش آموزان قرار دهید و آنها را راهنمایی كنید تا به نموداری مانند نمودار 8 برسند.)

13- حال از گروه ها بخواهید با تغییر قیمت پیتزا، مثلا از 6 جیرینگ به 8 جیرینگ و یا از 6 جیرینگ به 4 جیرینگ، مجددا رفاه مصرف كننده و تولید كننده را مشخص نموده و روی نمودار هاشور بزنند. (طبیعی است با افزایش قیمت پیتزا رفاه مصرف كننده كاهش می یابد، اما رفاه تولید كننده می تواند كمتر یا بیشتر شود، ولی آنچه برای ما مهم است رفاه كل جامعه، یعنی مجموع رفاه مصرف كننده و تولید كننده است كه در این حالت رفاه كل كم می شود. در حالت كاهش قیمت نیز رفاه مصرف كننده زیاد می شود اما رفاه تولید كننده كم می شود، ولی رفاه كل جامعه زیاد می شود.

بنابر این مشاهده می شود كه كاهش قیمت به نفع كل جامعه است و رفاه كل را افزایش می دهد. با توجه به این موضوع می توانید تفاوت تولید انحصاری و تولید رقابتی را در جامعه برای بچه ها روشن نمایید. بدیهی است در حالت تولید رقابتی با توجه به رقابت بین تولید كنندگان، قیمت كالا نسبت به حالت انحصاری كمتر است و لذا در این حالت رفاه كل جامعه بیشتر خواهد بود.)

14- از بچه ها بخواهید برای جلسه آینده به این موضوع فكر كنند كه اگر رقابت در مقایسه با انحصار، منفعت بیشتری برای جامعه دارد، چرا قیمت بعضی كالاها و خدمات در جامعه به طور انحصاری تعیین می شود؟