فضای شهری را چگونه طراحی کنیم؟
یازدهمین چراغ را با کتاب " طراحی فضای شهری نگرشی بر فرآیندی اجتماعی و مکانی " تالیف : علی مدنی پور به ترجمه : فرهاد مرتضایی از انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری ( وابسته به شهرداری تهران) چاپ سوم سال 1387 روشن می کنیم . این کتاب شامل 330 صفحه که در 2000نسخه و به قیمت 38000 ریال به چاپ رسیده است.
ساختار کتاب در فهرست مطالب خود از مقدمه ناشر ، درباره نویسنده ، مقدمه مولف بر ترجمه فارسی و مقدمه به بخش اول می رسد . در فصل اول با عنوان درک فضای شهری به سردرگمی های فضا ، فضای مطلق و نسبی ، فضا و توده ، فضای فیزیکی و اجتماعی ، فضای ذهنی و واقعی ، فضای انتزاعی و دارای تفاوت ، فضا و زمان ، فضا و مکان ، فضا و تخصصی شدن ، نتیجه گیری خود را اذعان می دارد و با بیان و تشریح انواع معانی فضا به تدوین چارچوب های ساختاری فضای شهری دست می یازد. در فصل دوم هندسه ی اجتماعی – مکانی فضای شهری ، فضای طبیعی ، فضای خلق شده ، شکل شهر و فرآیند های تاریخی ، شهر به مثابه اثری هنری ، شهر به مثابه مظهر کارکردها ، اکولوژی ساختار شهری ، ساختار درونی شهر ، مورفولوژی شهری و اقتصاد سیاسی ساختار شهری زیر موضوعاتی میباشند که تشریح شده است.در فصل سوم مردم در شهر عنوانی است که ادراک محیطی ، رویکردی رفتاری به فضا ، ترسیم ذهنی تصاویر شهر ، معنا و نشانه شناسی شهری ، نقطه نظر زندگی روزمره ، نظم و تفاوت در فضای شهری ، شهر غریبه ها ، ترس و جنایت در فضای شهری ، زنان در فضای شهری را در بر می گیرد . در بخش دوم ایجاد فضای شهری که با شروع فصل چهارم فرآیند طراحی شهری آغاز می شود. از چیستی طراحی شهری سخن به میان می آید .فصل پنجم تولید فضای مصنوع ، فصل ششم ضابطه دار ساختن شکل شهر ، فصل هفتم تصاویر کمال ، و در انتها به فصل هشتم طراحی فضای شهری پرداخته شده است.
مقدمه ناشر
طراحی شهری در سلسه مراتب طرحهای شهرسازی در حدفاصل بین معماری و شهرسازی قرار دارد . ازیک سو به ساماندهی خلاق فضا که اقدامی معمارانه است توجه دارد و از دیگر سو تعامل مکانی و اجتماعی با عناصر شهری دارد . طراحی شهری که بستر فعالیتش فضا و محیط شهری است ، قصد دارد با توجه به ویژگیهای اجتماعی و قومی و تاریخی شهروندان و مقتضیات ساختاری و کالبدی شهر ، فضای شهری را هرچه بیشتر در خدمت مردم شهر درآورد و از این بابت علاوه بر تامین آسایش و رفاه شهروندان نیازهای روانی و عاطفی آنان را نیز برآورده سازد.
کتاب حاضر یکی از نمونه های معدود درباره طراحی شهری است که به زبان فارسی انتشار یافته است .نویسنده کتاب ، دکتر علی مدنی پور فارغ التحصیل دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی ( ملی سابق ) است که تحصیلات خود را در زمینه توسعه طراحی شهری در انگلستان ادامه داده و اکنون در کنار کارهای تحقیقی خود در دانشگاه نیوکاسل به تدریس مشغول است.
در مقدمه کتاب نویسنده می گوید:
"در این کتاب در نظر دارم طراحی شهری و فضایی را که به کمک آن شکل می یابد را درک کنم همان طور که نشان خواهم داد ، لازم است تا فضا را به مثابه تجمع افراد و اشیاء ببینیم ، از نقطه نظراتی متنوع و به هم مرتبط . بحث من این است که با شناخت فرآیند آفرینش به بهترین شکل این فضا را درک می کنیم و این که عوامل سیاسی ، اقتصادی و نمادی دریک چنین فرآیندی ، برهم کنشی تنگاتنگ با یکدیگر دارند . فعالیت میان رشته ای طراحی شهری ، بخش مهمی ست در شکل گیری آن . برای درک طراحی شهری ، باید فضای شهری و فرآیند های تولید کننده آن را بشناسیم.این کتاب می کوشد تعریفی از موضوعات شاخص طراحی شهری در پاسخ به سه نیاز به هم مرتبط ارایه دهد و به ماهیت و حوزه ی عمل طراحی شهری که تا حدودی دچار ابهام و عدم قطعیت است بپردازد. ماهیت میان رشته ای طراحی شهری به روشن نبودن رابطه اش با برنامه ریزی شهری ، معماری و طراحی چشم انداز و دیگر زمینه هایی که درگیر طراحی و توسعه فضای شهری اند انجامیده است."
علی طهرانچی
کارشناس ارشد شهرسازی
بخش محیط شهر تبیان