حاج آقا شما دیگه چرا؟!

طبق آیه 78 سوره آل عمران، گناه علما و دانشمندانِ بى ‏تقوا چند برابر است، زیرا:

الف: مردم را به اشتباه مى‏ اندازند. «لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتابِ»

ب: به خداوند دروغ مى ‏بندند. «هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ»

ج: تمام این حركت ‏ها را آگاهانه انجام مى ‏دهند. «وَ هُمْ یَعْلَمُونَ».

بنابراین از این آیه و آیات قبل خطر مهم علما، و دانشمندان منحرف براى یك امت و ملت روشن مى‏ شود. زیرا این تشدید مجازات ها دلیل بر اهمیت موقعیت علما و خطراتى است كه از ناحیه انحراف آنها حاصل مى‏ شود.

وَإِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِیقًا یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُم بِالْكِتَابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتَابِ وَمَا هُوَ مِنَ الْكِتَابِ وَیَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِندِ اللّهِ وَمَا هُوَ مِنْ عِندِ اللّهِ وَیَقُولُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ وَهُمْ یَعْلَمُونَ (آل عمران ـ 78)

و از میان آنان گروهى هستند كه زبان خود را به [خواندن] كتاب [تحریف شده‏اى ] مى ‏پیچانند تا آن [بربافته] را از [مطالب] كتاب [آسمانى] پندارید با اینكه آن از كتاب [آسمانى] نیست و مى‏ گویند آن از جانب خداست در صورتى كه از جانب خدا نیست و بر خدا دروغ مى ‏بندند با اینكه خودشان [هم] مى ‏دانند.

شأن نزول:

مرحوم "طبرسى" در "مجمع البیان" از بعضى نقل مى‏ كند كه این آیه نیز درباره گروهى از علماء یهود نازل شده كه با دست خود چیزهایى بر خلاف آنچه در تورات آمده بود درباره صفات پیامبر اسلام مى‏ نوشتند و آن را به خدا نسبت مى‏ دادند (و با زبان خود حقائق تورات را تحریف مى‏ كردند)

ابو الفتوح رازى نام كعب بن اشرف و حى بن اخطب و بعضى دیگر از علماى آنها را در اینجا به خصوص ذكر مى ‏كند.

رسوایى تحریف‏ گران‏

باز در این آیه سخن از بخش دیگرى از خلافكاری هاى بعضى از علماى اهل كتاب است، مى ‏فرماید: "بعضى از آنها زبان خود را به هنگام تلاوت كتاب خدا چنان مى‏ پیچند و منحرف مى ‏كنند كه گمان كنید آنچه را مى‏ خوانند از كتاب خدا است در حالى كه از كتاب الهى نیست (وَإِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِیقًا یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُم بِالْكِتَابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتَابِ وَمَا هُوَ مِنَ الْكِتَابِ)

یلون از ماده "لى" (بر وزن حى) به معنى پیچیدن و كج كردن است و این تعبیر در اینجا كنایه جالبى از تحریف سخنان الهى است گویا آنها هنگام تلاوت تورات، وقتى به صفات پیامبر اسلام كه بشارت ظهورش در آیات تورات آمده بود مى ‏رسیدند در همان حال آن را تغییر مى ‏دادند و چنان ماهرانه این عمل انجام مى ‏گرفت كه شنونده گمان مى ‏كرد آنچه را مى ‏شنود متن آیات الهى است.

آنها به این كار نیز قناعت نمى‏ كردند بلكه صریحاً مى ‏گفتند: این از سوى خدا نازل شده در حالى كه از سوى خدا نبود" (وَ یَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ ما هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ).

سپس قرآن بر این امر تاكید مى‏ كند كه این كار به خاطر این نبود كه گرفتار اشتباهى شده باشند بلكه "به خدا دروغ مى ‏بندند در حالى كه عالم و آگاهند" (وَ یَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ).

تمام اینها به خاطر این بود كه منافع مادى خود را در خطر مى‏ دیدند و به خاطر آن، دست به هر گناهى مى ‏زدند در حالى كه اگر افق فكر خود را بالا مى ‏گرفتند و خلوص نیتى نشان مى ‏دادند، خداوند قادر متعال هم زندگى معنوى آنها را تأمین مى ‏كرد و هم جنبه‏ هاى مادى آنها را.

نکته مهم:

طبق این آیه: گناه علما و دانشمندانِ بى ‏تقوا چند برابر است، زیرا:

الف: مردم را به اشتباه مى ‏اندازند. «لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتابِ»

ب: به خداوند دروغ مى ‏بندند. «هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ»

ج: تمام این حركت‏ ها را آگاهانه انجام مى ‏دهند. «وَ هُمْ یَعْلَمُونَ»

بنابراین از این آیه و آیات قبل خطر مهم علما و دانشمندان منحرف براى یك امت و ملت روشن مى‏ شود؛ زیرا این تشدید مجازات ها دلیل بر اهمیت موقعیت علما و خطراتى است كه از ناحیه انحراف آنها حاصل مى ‏شود.

بحث لغوی:

ـ منظور از «بالكتاب» ظاهراٌ همان است كه خود نوشته بودند، «یلوون» نشان مى ‏دهد كه آن را با لحن تورات مى‏ خواندند تا مسلمانان گمان كنند كه از تورات است، منظور از «الكتاب» دوم و سوم، تورات است، تكرار آن در آخر براى كثرت توضیح مى‏ باشد.

آیه، حكایت حال گروهى از دانشمندان یهود است كه چیزهایى از خود نوشته و به تورات نسبت دادند تا سدى در راه اسلام به وجود آورند.

ـ السنه جمع لسان مثل حمار و احمره.

1ـ در قضاوت ‏ها، انصاف داشته باشیم و همه را به یك دید نگاه نكنیم. «وَ إِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِیقاً ...».

2ـ حضور دانشمندان خائن در میان اهل كتاب، قطعى است. «لَفَرِیقاً».

3ـ عوام فریبى و لفّاظى، از گناهان دانشمندان است. «یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ».

4ـ نطق خوب، اگر در مسیر حقّ نباشد، وسیله‏اى براى انحراف است. «یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ».

5ـ گمراه كنندگان، مقدّسات مذهبى و كتب آسمانى را دستاویز خود قرار مى‏دهند. «بِالْكِتابِ».

6ـ التقاط، یكى از حربه‏هاى زهر آگین فرهنگى دشمن است. «لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتابِ».

7ـ اگر دشمن زمینه‏ى پذیرش انحراف را در شما ببیند، ادّعاهاى خطرناك‏ ترى مطرح مى ‏كند. «لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتابِ»، «یَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ».

8ـ بزرگ ‏ترین خیانت به فرهنگ و عقیده‏ى انسان، تحریفِ آگاهانه و مغرضانه‏ى علما و خواصّ است. «یَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ».

آمنه اسفندیاری                

کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

بخش قرآن تبیان                

منابع:

تفسیر نور، ج 2

تفسیر نمونه، ج 2

تفسیر احسن الحدیث، ج 2

ترجمه مجمع البیان، ج 4

مطالب مرتبط:

کسانی که توسط 70پیامبر لعنت شده‌اند!

افتضاح و رسوایی که اعمال به بار می آورد

عملی که آدمی را هم سنگ شیطان می کند!

بزرگترین حسرت عالِم در قیامت