تکنیک های شناسایی پروتئین

اهداف:

• آشنایی با انواع تکنیک های سنجش پروتئین ها
• آشنایی با تکنیک وسترن بلات
• آشنایی با ویژگی های مهم تکنیک وسترن بلات

شرح درس:

در طرح های قبل در مورد تکنیک های مهم بررسی ژن صحبت شد. در طرح های قبل متوجه شدیم که می توان بررسی ژن ها را به طور کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار داد. در این طرح و طرح های بعدی در مورد بررسی و آنالیز تکنیک هایی که در مورد پروتئین ها است، با هم صحبت می کنیم.

در برخی از تکنیک های بررسی پروتئین مانند وسترن بلات باید تمامی سلول از بین رود تا ما بتوانیم به کل پروتئین دست یابیم. اما در برخی دیگر مانند ایمونوفلورسنت بدون از بین رفتن ساختار سلول می توان پروتئین های مورد هدف را آنالیز نمود.

پروتئین ها دارای نقش های متعددی هستند. برخی در ساختار، برخی در تکوین، برخی در فرایند شیمیایی، برخی نقش کاتالیزوری، برخی در تشخیص بیماری و... نقش دارند. برای تشخیص هر کدام از این پروتئین ها باید نوع تکنیک انتخابی درست باشد. در ادامه این طرح به تکنیک وسترن بلات اشاره خواهد شد.

یکی از مولکول هایی که پروتئین بوده و در تشخیص سلول ها از هم به کار می آید، آنتی ژن ها هستند. همان طور که در طرح های قبل ذکر شد آنتی ژن مولکول هایی هستند که سیستم ایمنی بدن موجودات بر علیه آن ها آنتی بادی تولید کرده و ما می توانیم برای شناسایی سلول مورد نظر از واکنش آنتی بادی و آنتی ژن استفاده کنیم. در تکنیک هایی که از واکنش آنتی بادی و آنتی ژن برای شناسایی سلول استفاده می شود به آن تکنیک ها، تکینیک های ایمونولوژیک نیز گفته می شود.

وسترن بلات یک روش کارا برای تشخیص ایمیونولوژیک پروتئین ها پس از فرایند الکتروفورز به ویژه برای پروتئین های با فراوانی پایین می باشد. از زمان ابداع این روش جهت انتقال پروتئین از یک ژل الکتروفورزی به یک غشا در سال 1979، بلات پروتئین پیشرفت های بسیار زیادی داشته است.

وسترن بلات( Western blot ) که تحت نام های پروتئین بلات و یا ایمونوبلات نیز شناخته می شود با الگوبرداری از تکنیک های سادرن ( برای DNA ) و نوردرن ( برای RNA ) به وجود آمده است. از آن جایی که فرایند وسترن بلات حاصل اصلاح روشی است که قبلا ارائه شده بود، به منظور حفظ سنت نام گذاری جغرافیایی، واژه وسترن بلات نامیده شد. در جریان فرایند وسترن بلات امکان انتقال پروتئین ها از یک ژل پلی اکریلامید به یک غشای جذب کننده پروتئین فراهم می گردد.

پروتئین های بلات شده یک نسخه کاملا مشابه از ژل هستند و قابلیت انجام آزمایش های مختلف را دارند. در این مرحله پروتئین های مختلف توسط آنتی بادی های مخصوص خودشان شناسایی و مورد ارزیابی قرار می گیرند. در واقع تکنیک وسترن بلات موجب می شود تا پروتین هایی که توسط تکنیک الکتروفورز از هم تفکیک شده اند مورد ارزیابی دقیق تری قرار گیرند.

موارد زیر از ویژگی های ممتاز وسترن بلات به شمار می روند:

1-    غشاهای مرطوب انعطاف پذیری بالایی برای حمل و نقل دارند.

2-    پروتئین هایی که روی غشا تثبیت شده اند به طور یکسان قابلیت اتصال به گیرنده های مختلف را دارا می باشند.

3-    مقادیر کمی از مواد جهت انجام آزمایش مورد نیاز می باشد.

4-    ایجاد نسخه های مختلف از یک ژل امکان پذیر است.

5-    امکان نگهداری طولانی مدت پروتئین های منتقل شده به غشا قبل از شروع آزمایش امکان پذیر است.

6-    روی یک نسخه غشا که پروتئین ها روی آن انتقال یافته اند می توان آزمایش های مختلفی را انجام داد.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی

تنظیم: مریم فروزان کیا