7اثر مثبت اندیشی در زندگی ما!

عبادت خداوند آثار و فوائد دنیوی و اخروی فراوانی دارد. از آیات و روایات به دست می‌آید که برای عبادات دو نوع اثر وجود دارد:

یکی اثر خاص ناشی از یک عبادت خاص؛ مانند نماز که آثار ویژه خود - مانند بازداشتن از گناه - را دارد. خداوند می‌فرماید: «و نماز را برپا دار، كه نماز [انسان را] از زشتی‌ها و گناه بازمی‌دارد».[1]

اثر دیگری که برای عبادات وجود دارد به اصل عبادت و بندگی برمی‌گردد، نه به عبادتی خاص! رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «گمان نیک، از عبادت نیک سرچشمه می‌گیرد»؛[2] یعنی کسی که اهل بندگی خداوند باشد و روح عبادت را چشیده باشد، نسبت به خداوند و یا بندگان مومن او، بدگمان نمی‌باشد.[3]

بر این اساس، این حدیث و روایات مشابه، ناظر بدان هستند که فردی که خالصانه به عبادت خدا می‌پردازد، عبادت نیکش این نتیجه را برای او به دنبال خواهد داشت که به خدا و مومنان خوش‌گمان باشد.

همچنین تفسیر دیگری نیز از این حدیث ارائه شده به این بیان که؛ گمان نیک نسبت به خدا و مسلمانان، خود از جمله عبادت‌های نیکی است که انسان را به خدا نزدیک می‌کند.[4]

شاید هر دو تفسیر صحیح باشد؛ زیرا همان‌طور که عبادت نیکو، موجب خوش‌گمانی می‌شود، خوش‌گمانی نیز موجب نیکوتر شدن پرستش خواهد شد. در همین زمینه امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «خداوند متعال به حضرت داوود(علیه السلام) وحى فرستاد؛ نعمت‌هاى ظاهرى و باطنى مرا به یاد بندگان من بیاور؛ زیرا آنها هرگاه نعمت‌هاى مرا به یاد آورند از من جز نیكى نخواهند دید، و آینده را مثل گذشته خواهند داشت.

گمان نیک آنها را وادار می‌كند تا عبادتشان نیکو شده و نیت‌ها را خالص كنند. مغرور كسى است كه در گناهان فرو رفته، ولى آرزوى مغفرت و رحمت می‌كند. كسى كه خوش‌گمان است از خدا هم اطاعت می‌كند، از او امید ثواب دارد و از عقابش می‌ترسد».[5]

آثار خوش گمانی

1-امنیت فكری: یكی از عوامل اضطراب و ناآرامی، بدبینی است، اما با خوش بینی و اعتمادورزی، ترس درونی زایل می گردد و آرامش جایگزین آن می شود. امام علی علیه السلام می فرماید:حسن الظن راحه القلب و سلامه الدین؛ (غررالحكم و دررالكلم، ج5، ص244) خوش بینی، مایه آرامش قلب و سلامت دین است.

2-غم زدایی: یكی از آثار سازنده مثبت اندیشی، زدودن غبار غم و اندوه از صفحه دل است. امام علی علیه السلام می فرماید: حسن الظن یخفف الهم؛  (همان ج3 ص 583)خوش بینی، اندوه را سبك می كند.

3-محبت زایی: مثبت نگری، در ایجاد محبت نقش اساسی دارد. امام علی علیه السلام می فرماید:من حسن ظنه بالناس حاز منهم المحبه ؛ (غررالحكم و دررالكلم، ج5، ص973) ؛‌كسی كه به مردم خوش گمان باشد، محبت آنها را به سوی خود جلب خواهد كرد.

4- پیشگیری از گناه: بدبینی، هم خود گناه است و هم عامل بعضی از گناهان، مانند: غیبت، تهمت، تجسس و... می باشد؛ اما خوش بینی مصونیت از گناه ایجاد می كند. امام علی علیه السلام می فرماید:حسن الظن ینجی من تقلد الاثم؛ (همان، ج3، ص093)خوش گمانی، پیرو گناه را نجات می بخشد.

5-سلامت روان: اگر افراد در برخوردهای خود خوش بین باشند، گفتار و رفتار دیگران را خوب تفسیر می كنند و كمتر دچار

سوء تفاهم هایی می گردند كه زمینه را برای بروز درگیری و تنش فراهم می نمایند. در فضای بدگمانی، رفتارها و گفتارها به گونه ای خاص تفسیر می شوند؛ مثلا احترام گزاردن به دیگران به چاپلوسی و تملق ، سكوت بهمخفی كاری، حرف زدن ملایم به بی اعتنایی و سردی، قاطعیت به استبداد، صراحت به پررویی، صداقت به ساده لوحی و صمیمیت به خود شیرینی تفسیر می شود.

6- شادی و نشاط: اگر بپذیریم آن چه مایه خوشبختی و شادی انسان می شود درون اوست، نه عوامل بیرونی، ارتباط بین نگرش خوش بینانه و شادكامی، روشن می گردد. روان شناسان، شادی را احساس مثبتی می دانند كه از حس ارضا و پیروزی به دست آمده است. (ابوالفضل طریقه دار، شرع و شادی، ص42)

7- صبر و تحمل :به نظر روان شناسان، هر اندازه والانس های مثبت قوی باشد تحمل شداید و ناكامی آسان تر می گردد. اشیاء و امور یا موقعیت هایی كه جنبه داعیه دارند، دارای والانس مثبت و اشیاء و اموری كه دفع كننده اند، والانس منفی دارند. (اصول روان شناسی، ترجمه ساعتچی، ج1 ص 954)

امام رضا سلام الله علیه: مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ بِاللّه‏ كانَ اللّه‏ عِنْدَ ظَـنِّهِ بِهِ ؛ هر كس به خدا خوش گمان باشد، خداوند مطابقِ گمان او، با وى رفتار مى‏كند. (كافى ، ج 8 ، ص 347، ح 546 )

پی نوشت ها:

[1]. عنکبوت، 45.

[2]. قضاعی، محمد بن سلامة، شرح فارسی شهاب الأخبار(کلمات قصار پیامبر خاتم)، ص 357، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1361ش؛ سجستانی، أبو داود سلیمان بن أشعث، سنن ابی داود، ج 4، ص 298، بیروت، المکتبة العصریة، صیدا، بی‌تا.

[3]. ر.ک: شرح فارسی شهاب الأخبار(کلمات قصار پیامبر خاتم)، ص 357؛ مناوی، زین الدین محمد المدعو بعبد الرووف بن تاج العارفین، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج 2، ص 446، مصر، المكتبة التجاریة الكبرى، چاپ اول، 1356ق.

[4]. صدیقی، محمد أشرف بن أمیر، عون المعبود (شرح سنن أبی داود، و معه حاشیة ابن القیم: تهذیب سنن أبی داود و إیضاح علله و مشكلاته)، ج 13، ص 230، بیروت، دار الكتب العلمیة، چاپ دوم، 1415ق.

[5]. منسوب به امام صادق(ع)، مصباح الشریعة، ص 174، بیروت، اعلمى‏، چاپ اول، 1400ق‏.

فرآوری: محمدی                

بخش اخلاف و عرفان اسلامی تبیان

منبع:

اسلام کوئست

سایت درالحدیث

مطالب مرتبط:

رمزی برای خوش بین بودن در زندگی!

4عاملی که موجب اعتبار اعمال ماست!‌

به خدا حسن ظن داشته باشیم!