چه کنم با کودک بدخوابم؟
بسیاری از والدین شکایت از این دارند که فرزند ما شب ها دیر به رختخواب می رود یا درطول خواب، چندین بار بلند می شود و همین رفتار او باعث شده ما هم خواب خوبی در طول شب تجربه نکنیم و با تنی خسته به محل کار برویم. مشکل بی خوابی یا بد خوابی در کودکان می تواند به علل مختلفی مربوط شود. یکی از علت های مهم آن جنبه های روانی موضوع است، بنابراین کودکی که از لحاظ روحی احساس کند در یک محیط امن قرار گرفته کم تر دچار مشکلات مربوط به خواب می شود.
به مراحل خواب کودکان دقت کنید
یکی از پدیده های بسیار شگرف و قابل تأمل بحث خواب و پروسه خواب دیدن است. از لحاظ علمی خواب به دو شکل دیده می شود.شکل اول که به آن خواب از نوع اول گویند، دارای ویژگی هایی است که از جمله آن می توان به افزایش ضربان قلب، پریدن پلک، تنفس نامنظم، پرش های کوچک و غیر ارادی در دست و پا و صورت اشاره کرد. رویا در این مرحله از خواب اتفاق می افتد که ممکن است فرد چیزی از آن را به یاد نیاورد. این خواب در ساعات اولیه روز اتفاق می افتد. خواب نوع دوم شکل دیگر خواب است که خواب آرام هم به آن لقب داده اند. در این مرحله ما با کشیدگی ماهیچه ها روبرو نیستیم و ضربان قلب و تنفس فرد آرام تر می شود. وقتی این نوع خواب عمیق تر می شود، فرد را نمی توان به راحتی از خواب ناز بیدار کرد، مگر آنکه یک محرک قوی مثل صدای بلند کوبیدن در یا صدای زنگ ساعت فرد را از خواب بیدار کند. کودکان وقتی در این مرحله از خواب هستند راحت تر می توان به آن ها لباس پوشاند یا آن ها را در رختخواب خود قرار داد.
وقتی کودک در برابر شوک ها و تغییرات ناگهانی قرار می گیرد
همانطور که گفتیم بدخوابی می تواند مربوط به علل مختلف از جمله تب، پرخوری، گلودرد، صرع، چاقی یا لاغری زیاد، گرسنگی، زیاد خوردن مایعاتی که حاوی کافیین هستند، بوی نامطبوع اتاق یا نور نامناسب و از همه مهم تر جنبه های روانی و ترس و اضطراب کودک باشد. والدین نقش بسیار مهمی در کاهش تنش ها و ایجاد جوی آرام برای کودک دارند. از جمله اختلالات خواب می توان به کابوس های شبانه، شب اداری، خواب گردی و وقفه تنفسی در خواب اشاره کرد. با کمی تغییرات کوچک در محیط زندگی کودک می توانید خوابی خوش را برای وی به ارمغان آورید.
یکی از تنش هایی که کودک با آن درگیر است، تغییرات ناگهانی است که در سبک زندگی و همیشگی وی اتفاق می افتد. به طور مثال کودکی که ناگهان با طلاق والدین یا ازدواج یکی از آن ها روبرو می شود، نمی تواند به راحتی ماجرا را برای خود حل و فصل نماید. کودکی که به طور ناگهانی با موضوع عوض کردن خانه یا محل زندگی اش روبرو می شود، هضم موضوع را بسیار سخت می بیند. چنین کودکانی روز و شب ذهن خود را درگیر موضوع پیش آمده می کنند و همواره در یک تنش و استرس مدام قرار دارند. این تنش مسلما بر روی خواب و طول مدت آن نیز تأثیر خواهد گذاشت. توصیه ای که ما در این جا به والدین می کنیم، آن است که قبل از هر گونه تغییر اساسی در زندگی که مربوط به فرزندتان نیز می شود، او را از قبل آماده کرده تا کودک بتواند با فرصتی که در اختیار دارد ماجرا را برای خود تحلیل و تفسیر کند.
توصیفاتی که ذهن کودک را مشوش می کند
سخن گفتن ما در مقابل کودکان همواره باید سنجیده و از روی تفکر صورت گیرد. کودکان کافی است موضوعی را بشنوند که سریع نسبت به آن واکنش های روانی اتخاذ کنند. یکی از این موضوعات، مسئله مرگ است.گاهی والدین از جملاتی مثل "فلانی در خواب مرد" یا "مثل یک آدم خوابیده به نظر می رسید" و نظایر آن استفاده می کنند. آن ها متوجه نیستند که کودک تعبیر نادرستی از خواب و خوابیدن به عمل می آورد. او همواره شب ها با این تفکر به رختخواب می رود که نکند اگر من هم بخوابم صبح دیگر بیدار نشوم بنابراین ریتم خواب کودک به هم می ریزد.
مطمئن باشید کودک با ذهن آرام به رختخواب رفته است
یکی دیگر از نکته هایی که والدین باید از آن استفاده کنند، گفتن جملات امیدوار کننده قبل از خواب برای کودک است. به طور مثال به کنار رختخواب وی رفته او را نوازش کنید و به او بگویید فردا صبح دوباره همدیگر را خواهیم دید. گفتن جملات آرامش دهنده و اطمینان بخش قبل از خواب موجب می شود کودک با ذهن پر از تشویش به خواب نرود و مطمئن باشد که فردا دوباره والدین خود را خواهد دید. والدین باید بدانند که اگرخودشان نسبت به موضوعی استرس و اضطراب دارند، ابتدا برای رفع آن اقدام نمایند. چرا که در غیر این صورت حتما احساس تنش خود را ناخودآگاه به فرزندشان نیز انتقال می دهند.
اصرار به تعبیر و تفسیر خواب کودک نداشته باشید
برخی از ما والدین به محض اینکه کودکمان خوابی می بیند، سریع در پی تعبیر و تفسیر آن بر می آییم. این شیوه رفتاری کودک را تشویق می کند که همان خواب را با شدت بیشتری ببیند و چه بسا در حین خواب فشار روحی زیادی به او وارد شود و فرزند ما از خواب با جیغ و فریاد بیدار شود. پس مدام در پی تعبیر خواب او نباشید. اگر کودکتان خواب بدی می بیند، کافی است به او آرامش دهید. بگویید این فقط یک خواب است. همه ما گاهی از این خواب ها می بینم.
اگر کودک تمایلی به تشریح خواب خود ندارد، مرتب به او اصرار نکنید که چه خوابی دیدی برای ما تعریف کن. بگذارید در هر وضعیتی که راحت است قرار بگیرد و اورا در تنگنا قرار ندهید. بعد از دیدن کابوس های شبانه در اتاق او حاضر شوید و اگر از شما وسیله ای مثل عروسک یا ماشین اسباب بازی اش را در خواست کرد آن را در اختیارش قرار دهید و شرایط آرامی را برای او فراهم آورید. قبل از خواب، گرفتن دوش آب گرم و ماساژ بدن کودک می تواند برای وی تسکین دهنده باشد و شرایط جسمی و روحی او را برای داشتن یک خواب آرام فراهم کند. نکته آخر آنکه سعی کنید کودک خود را در معرض انواع فیلم های مهییج و ترسناک قرار ندهید. چرا که ذهن کودک مدام با کاراکاترهای فیلم درگیر می شود و منجر به بی خوابی و یا بدخوابی وی می گردد.
شکوفه شیبانی
بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط:
