تبیان، دستیار زندگی
سال 2014 با همه فراز و نشیب هایش به پایان رسید و در این بین چهره هایی از دنیای ادبیات رخت بربستند که دیگر جایگزینی برای شان وجود ندارد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نویسندگانی که از روایت 2015 بازماندند

سال 2014 با همه فراز و نشیب‌هایش به پایان رسید و در این بین چهره‌هایی از دنیای ادبیات رخت بربستند که دیگر جایگزینی برای‌شان وجود ندارد.

فرآوری: زهره سمیعی- بخش ادبیات تبیان
گابو و رضوی عاشور

این گزارش نگاهی اجمالی است به مهم‌ترین جاخالی‌های ادبی در سال میلادی‌ای که پشت سر گذاشتیم.

سکوت «گابو»، 17 آوریل

اولین و بزرگ‌ترین سوگ دوستداران ادبیات در سال تازه به اتمام‌رسیده میلادی، از دست دادن «گابریل گارسیا مارکز» نویسنده برجسته کلمبیایی بود. میانه ماه آوریل بود که «گابو» در سن 87 سالگی برای همیشه قلمش را زمین گذاشت. این نویسنده برنده نوبل ادبیات و خالق رمان ماندگار «صد سال تنهایی» در خانه خود در مکزیک بدرور حیات گفت و به شایعاتی که چندین ماه در مورد سلامتی‌اش وجود داشت، پایان داد.

مهم‌ترین اثر مارکز به نام «صدسال تنهایی» در سال 1967 منتشر شد. بیش از 50 میلیون نسخه از این کتاب به فروش رفته و به 25 زبان ترجمه شده است. از دیگر آثار او می‌توان به «عشق سال‌های وبا»، «پاییز پدرسالار» و «کسی به سرهنگ نامه نمی‌نویسد» اشاره کرد.

وداع با چهره رنگین‌پوست ادبیات آمریکا، 28 می

مایا آنجلو

«مایا آنجلو» شاعر، نویسنده و مدافع حقوق بشر در سن 86 سالگی درگذشت. آنجلو که در خانه‌اش در ایالت کارولینای شمالی بدرود حیات گفت، استاد دانشگاه و مسلط به شش زبان دنیا بود. او یکی از چهره‌های درخشان فرهنگ آمریکا محسوب می‌شد که در عرصه‌های مختلف هنری آثار ماندگاری خلق کرد.

این نویسنده صاحب‌نام نخستین فیلمساز زن سیاه‌پوست آمریکا و برنده جایزه «تونی» در حوزه نمایشنامه‌نویسی بود که ده‌ها جایزه دیگر هم در حوزه‌های گوناگون هنر و فرهنگ دریافت کرد

آنجلو یکی از سرشناس‌ترین صداهای ادبی در نیم‌قرن گذشته در آمریکا بود که بیش از هر چیز با کتاب خاطراتش «می‌دانم چرا پرنده قفسی می‌خواند» در سال 1969 به شهرت رسید. این کتاب نخستین جلد از مجموعه هفت جلدی زندگی‌نامه‌ خودنوشت او بود که زندگی او را از کودکی‌اش در سال‌های دهه 1930 روایت می‌کرد.

آنجلو که طی سال‌ها فعالیت ادبی بیش از 30 مدرک افتخاری دریافت کرد، در سال 2000 مدال ملی هنر را دریافت کرد، در سال 2008 مدال افتخار لینکلن را به گردن آوریخت و در سال 2011 مدال آزادی ریاست‌جمهوری را از «باراک اوباما» گرفت.

خداحافظی آفریقایی برنده نوبل، 13 جولای

نادین گوردیمر

«نادین گوردیمر» نویسنده‌ سرشناس 90 ساله آفریقایی و برنده‌ نوبل ادبیات در میانه ماه جولای درگذشت. گوردیمر متولد بیستم نوامبر 1923 در ژوهانسبورگ آفریقای‌ جنوبی بود که در آثارش به موضوعات اخلاقی و نژادی، به‌ویژه آپارتاید پرداخت.

اولین رمان او «روزهای فریبنده» بود که در سال 1953 منتشر شد. دستگیری دوست نزدیکش «بتی دو توی» در سال 1960 و قتل عام «شارپویل»، او را وارد جنبش ضدآپارتاید کرد و طولی نکشید که از دوستان وکلای مدافع «نلسون ماندلا» هنگام محاکمه‌ او در سال 1962 شد. پس از آن‌که ماندلا در سال 1990 از زندان آزاد شد، گوردیمر یکی از اولین افرادی بود که برای دیدن او دعوت شد.

گوردیمر اولین جایزه‌ ادبی‌اش را در سال 1961 با نام جایزه‌ ادبی مشترک‌المنافع اسمیت انگلیس به‌دست آورد. طی این سال‌ها، دولت آفریقای ‌جنوبی چندین کتاب او را ممنوع‌الچاپ کرد که دو اثر شامل «دنیای بورخس فقید» به‌ مدت 10 سال و کتاب «دنیای اجنبی‌ها» به‌ مدت 12 سال ممنوع اعلام شدند. «دختر برگر» و «خانواده ژوئیه» دیگر کتاب‌های این نویسنده بودند که سانسورشده به‌چاپ رسیدند.

گوردیمر که دیگر به یک شخصیت ادبی جهانی تبدیل شده بود، در سال 1991 جایزه‌ نوبل ادبیات را برای سبک نوشتاری حماسی‌اش به‌دست آورد. در سال 1971 جایزه‌ یادبود «جیمز تیت بلک» را برای رمان «مهمان افتخاری» کسب کرد و در سال 1974 جایزه‌ بوکر را برای رمان «محافظه‌کار» به‌دست آورد.

گوردیمر مجموعا 13 رمان و همچنین 18 مجموعه‌ داستان‌کوتاه نوشت. آخرین اثر او «هیچ زمانی مثل امروز» که در سال 2012 منتشر شد نیز درباره مبارزه علیه آپارتاید است. «شش فوت از دهکده» (1956)، «جاپاهای جمعه» (1960) و «داستان برگزیده» (1975) سه مجموعه داستان‌کوتاه او هستند.

از معروف‌ترین رمان‌های گوردیمر می‌توان به «روزهای فریبنده» (1953)، «سرزمین بیگانگان» (1958)، «فرصتی برای دوست داشتن» (1963)، «آخرین دنیای بورژوازی» (1966)، «محافظه‌کار» (1974)، «دختر برگر» (1979)، «خانواده ژوئیه» (1981)، «یک ورزش طبیعی» (1987)، «سرگذشت پسرم» (1990) و «هیچ‌کس همراهم نیست» (1994) اشاره کرد.

درگذشت مسیحی شیفته علی‌ (ع)، 5 نوامبر

جورج جرداق

«جورج جرداق» نویسنده‌ای مسیحی لبنانی بود که پس از شناخت حضرت علی (ع) دیگر کسی را شایسته‌ ستایش در کتاب‌هایش ندانست. این شاعر و استاد دانشگاه روز پنجم نوامبر (مصادف با 14 آبان‌ماه) در سن 88 سالگی از دنیا رفت. او شخصیتی بود که 60 سال پیش با نگارش «امام علی صدای عدالت انسانی» نامش با اسم امام اول شیعیان گره خورد و در دنیای مسلمانان پرآوازه شد.

جرداق در خانواده‌ای علی‌دوست، تحت سرپرستی پدر و مادری بزرگ شد که بر سردر خانه‌شان سنگی با پیام «لافتی الا علی،‌ لاسیف الی ذوالفقار» نصب کرده بودند. او داستان آشنایی با کتاب حضرت علی (ع) را این‌گونه روایت می‌کند: برادر بزرگ‌ترم بعد از این‌که پشتکار مرا در خواندن متون ادبی دید، روزی کتابی قطور به من هدیه داد و گفت: همه ادبیات عرب در همین کتاب خلاصه شده است... من «نهج‌البلاغه» را به دست می‌گرفتم، از مدرسه می‌گریختم، می‌رفتم در کنار چشمه‌ای، به صخره‌ای تکیه می‌دادم و غرق دریای «نهج‌البلاغه» می‌شدم.

جرداق علاوه بر تدریس ادبیات و فلسفه اسلامی در دانشگاه بیروت، در مطبوعات لبنانی هم قلم می‌زد و با رادیو و تلویزیون کشورش همکاری داشت. مهم‌ترین اثر این نویسنده لبنانی که در طول عمر 88 ساله‌ خود 30 جلد کتاب تالیف کرد‌، «امام علی صدای عدالت انسانی» است. «علی و حقوق بشر»، «علی و انقلاب فرانسه»، «علی و سقراط»، «علی و دوران زندگانی‌اش» و «علی و قومیت عربی» پنج‌جلدی مشهور جورج جرداق حول محور ابعاد مختلف شخصیت امام علی (ع) است.

مرگ ملکه ادبیات پلیسی، 27 نوامبر

فیلیس دوروتی جیمز

«فیلیس دوروتی جیمز» معروف به «پی.دی. جیمز» نویسنده معروف رمان‌های پلیسی بود که آثار ادبیات جنایی‌اش تاکنون در سراسر دنیا میلیون‌ها نسخه فروخته است. این رمان‌نویس سرشناس 27 نوامبر در سن 94 سالگی در خانه‌اش در آکسفورد درگذشت. جیمز که در عمر ادبی‌اش حدود 20 رمان و شخصیت پلیسی از جمله «آدام دالگلایش» و «کارآگاه - شاعر اسکاتلندیارد» را خلق کرد، در انگلیس به «ملکه ادبیات پلیسی» شهرت داشت.

او متولد سوم آگوست 1920 در آکسفورد بود و در 16 سالگی مدرسه را ترک کرد. جیمز سپس به مدت 30 سال در اداره بیمه خدمات درمانی دولت کار کرد و پس از مرگ همسرش در دایره جنایی پلیس مشغول به فعالیت شد.

ملکه ادبیات پلیسی از تجربیات کاری‌اش در نوشتن رمان‌هایش بهره برد و اولین رمان پلیسی خود را با عنوان «چهره پنهان» در سال 1962 یعنی زمانی که 42 ساله بود منتشر کرد. این کتاب با استقبال خوانندگان انگلیسی مواجه شد، اما در واقع پس از انتشار «خون بی‌گناه» هشتمین رمان این نویسنده در سال 1980 بود که به شهرتی جهانی رسید.

این نویسنده همچنین جایزه‌های ادبی متعددی را در کشورهای مختلف از آن خود کرد؛ در سال 1983 از سوی ملکه بریتانیا تقدیر شد و در سال 1991 عنوان «بارون» به او اعطا شد. کتاب‌های پی.دی. جیمز به زبان‌های مختلف ترجمه و براساس آن‌ها نیز مجموعه‌های تلویزیونی ساخته شده است.

این گزارش نگاهی اجمالی است به مهم‌ترین جاخالی‌های ادبی در سال میلادی‌ای که پشت سر گذاشتیم.

درگذشت نویسنده مطرح مصری، 30 نوامبر

«رضوی عاشور» نویسنده سرشناس مصری که رمانش یکی از 100 اثر برتر ادبی جهان عرب نام گرفته، در 68 سالگی درگذشت. این نویسنده مصری و استاد ادبیات انگلیسی و آمریکایی دکترای خود را سال 1975 در رشته ادبیات آفریقایی آمریکایی از دانشگاه ماساچوست دریافت کرد.

«سه‌گانه گرانادا» مهم‌ترین اثر این نویسنده است که به همزیستی فرهنگ‌های مختلف در دهه 1490 منطقه جنوبی اسپانیا می‌پردازد. این رمان که از سوی دانشگاه «هاروارد» ترجمه شد، در سال 1994 جایزه کتاب سال مصر را برد و در فهرست 100 اثر برتر ادبیات عرب گنجانده شد. «سراج» یکی دیگر از رمان‌های عاشور است که انقلاب یمن را پیش‌بینی کرده بود.

این زن نویسنده همچنین چند اثر زندگی‌نامه‌یی، ترجمه شعر و کتاب‌ پژوهش ادبی از خود به یادگار گذاشته است. او در سال 2007 جایزه «کنستانتین کاوافی» را که یکی از معتبرترین جایزه‌های ادبی یونان است، به خود اختصاص داد.

زیگفرید لنتس نویسنده نامدار آلمان

زیگفرید لنتس، نویسنده مشهوری آلمانی، اوایل مهر و در 88 سالگی درگذشت. لنتس كه از سرشناس‌ترین داستان‌نویسان آلمان پس از جنگ جهانی دوم به شمار می‌آید، در سال 1926 در پروس شرقی و در ناحیه الك از ماسوری چشم به جهان گشوده بود كه اكنون جزو لهستان محسوب می‌شود. وی در کنار هاینریش بل، گونتر گراس و مارتین والزر از اعضای برجسته «گروه ادبی 47» به شمار می‌آمد و ده‌ها جایزه ادبی در کارنامه خود داشت. تیراژ کتاب‌های لنتس در سراسر جهان بیش از 25 میلیون نسخه است.

رمان «آلمان» از معروف‌ترین کتاب‌های لنتس به شمار می‌آید. او در سال 1988 موفق به دریافت جایزه صلح از انجمن كتابفروشان آلمان شد. این جایزه هر سال در نمایشگاه كتاب فرانكفورت به برنده آن اهدا می‌شود.

آلن فولسوم؛ نویسنده 2 میلیون دلاری

آلن فولسوم نویسنده آمریکایی که برای کتاب اولش قراردادی میلیون دلاری بسته بود و از این طریق سروصدای زیاید به پا کرده بود، در 72 سالگی درگذشت. فولسوم که کارش برای چند دهه نوشتن فیلمنامه برای تلویزیون بود، برای انتشار اولین رمانش با عنوان «روز پس از فردا» در سال 1993 مبلغ 2 میلیون دلار دستمزد دریافت کرد و با این قرارداد رکورد پرداخت دستمزد برای اولین کتاب یک رمان نویس را در تاریخ ثبت کرد. او که در تاریخ سوم خرداد به دلیل ابتلا به سرطان پوست درگذشت، در 20سال اخیر با این بیماری مبارزه کرده بود.

آلن فولسوم متولد 1941 در اورلاندو در فلوریدا بود. او در دانشگاه بوستون تحصیل کرد و اولین جایزه فیلمنامه نویسی اش را در سال 1963 از انجمن سینمایی دریافت کرد. او در رشته ارتباطات تحصیل کرد و سپس در لس‌آنجلس به کار پرداخت. او به عنوان تدوینگر فیلم و فیلمبردار نیز کار کرد و در همه این مدت مشغول نوشتن فیلمنامه نیز بود.

به جز این نویسندگان درجه یک جهانی، چهره های مهم دیگر ادبی نیز روی در نقاب خاک کشیدند که شماری از آنها عبارتند از:

استانیسلاو بارانژاک؛ شاعر و مترجم مشهور لهستانی که در 68 سالگی درگذشت.

نورمن بردول؛ تصویرگر و نویسنده کتاب کودک آمریکایی که در 86 سالگی درگذشت.

رالف جیوردانو؛ نویسنده آلمانی و بازمانده از هولوکاست که در 91 سالگی درگذشت.

کلادیا امرسون؛ شاعر برنده جایزه پولیتزر از آمریکا که در 57 سالگی و به دنبال مبارزه ای طولانی با سرطان درگذشت.

ویسنته لنرو؛ نویسنده، نمایشنامه نویس و روزنامه نگار مشهور مکزیکی که در 81 سالگی درگذشت.

رادوا آشور؛ رمان نویس مشهور مصری که از سبک نویسندگی اش برای حمایت از حقوق بشر سود می جست در 68 سالگی درگذشت.

کنت حاروف؛ رمان نویس آمریکایی که در 71 ساگی درگذشت.

مارک استراند؛ ملک الشعرای سابق آمریکا و برنده جایزه پولیتزر که در 80 سالگی درگذشت.

سعید اکل؛ شاعر لبنانی که در 102 سالگی درگذشت.

آلمیران مونتگومری؛ نویسنده مجموعه داستان‌های پرفروش کودکان با عنوان «ماجرای خودت را انتخاب کن» که در 87 سالگی درگذشت.

کارولین کیتسر؛ شاعر برنده جایزه پولیتزر و فعال حقوق زنان که در 88 سالگی درگذشت.

دبورا کاوندیش؛ دوشس دوونشایر نویسنده بریتانیایی که در 94 سالگی درگذشت.

جی. کالیفورنیا کوپر؛ نمایشنامه نویس، نویسنده داستان کوتاه و رمان. این نویسنده آمریکایی در 82 سالگی درگذشت.

گراهام جویس؛ نویسنده بریتانیایی آثار فانتزی که بر اثر سرطان در 69 سالگی درگذشت.

والری پتروف؛ شاعر مشهور بلغاری که مجموعه کامل آثار شکسپیر را ترجمه کرده بود، در 94 سالگی درگذشت.

والتر دین مه یرز؛ نویسنده پرفروش آثار کودکان که در 76 سالگی درگذشت.

آنا ماریا ماتوت؛ نویسنده مشهور اسپانیایی که در 88 سالگی درگذشت.


منابع:
ایسنا
مهر