روزی که عمیق ترین پیوندها شکسته می شود!
یکی از وعدههای الهی، این است که در روز قیامت، همه انسانها محشور شده و حتی یک تن از آنان جا نمیماند.[1]
طبیعتاً جمعیت بسیار زیادی گرد خواهند آمد؛ زیرا از زمان حضرت آدم تا روز قیامت، انسانهای بسیار زیادی زندگی کرده و از دنیا رفتهاند و خواهند رفت.
عملاً وضعیت یک فرد در میان این همه جمعیت سرگردان و نگران مانند انسانی است که در دریایی سهمگین غرق شده و جز نجات خویش، اندیشهای دیگر در سر ندارد.
روز قیامت روز حسابرسی است. در آن روز، آنقدر بر انسانها سخت میگذرد و افراد نگران عاقبت خود و اعمالشان هستند که از غیر خود غافل میشنود و تنها نگرانیشان سرنوشت خود است. خداوند در قرآن میفرماید: «در آن روز هر كدام از آنها وضعى دارند كه او را كاملاً به خود مشغول میسازد».[2]
بر خلاف زندگی دنیایی که انسان در آن کمتر به آخرت و اعمال خود توجه دارد و اهمیت میدهد، در آخرت، وضعیت به کلی تغییر یافته و تنها چیزی که برای انسان مهم خواهد بود، تعیین سرنوشت نهایی او در حسابرسی دقیق پروردگار است.
در این روز، انسان نزدیکترین نزدیكانش را كه برادر و پدر و مادر و زن و فرزند هستند نه فقط فراموش کرده، بلكه از آنها فرار میكند،[3] و این نشان میدهد هول ووحشت محشر آنقدر زیاد است كه انسان را از تمام پیوندها و علائقش جدا میكند.
بعضى گفتهاند منظور فرار از برادران و پدران و مادران و همسر و فرزندانى است كه راه ایمان و تقوا و اطاعت خدا را نپیمودند، او از آنها فرار میكند که مبادا به سرنوشتشان گرفتار شود.
بعضى نیز گفتهاند این فرار از آنرو است تا مبادا این افراد حقوقى به گردن او داشته باشند و از او مطالبه كنند، و او از اداى آن عاجز باشد.
در میان این سه تفسیر، تفسیر اول مناسبتر به نظر میرسد، اگرچه جمع میان آنها نیز بیمانع است.[4]
پیامبر اسلام(صلی الله و علیه و آله) در اینباره فرمود: «در سه جا، هیچکس، به یاد دیگران نیست؛ هنگام میزان؛ تا اینکه ببیند که آیا ترازویش سنگین است یا سبک. هنگام صراط، تا اینکه ببیند از آن عبور خواهد کرد یا نه، و هنگام دریافت نامه اعمال، تا اینکه ببیند به دست راستش داده میشود یا دست چپش. در این سه موضع، کسی حتی به یاد دوست صمیمیاش یا محبوبش یا نزدیکانش یا دوست و فرزندش و والدینش نخواهد بود ... به خاطر صحنههای بسیار هولناک قیامت این اتفاق خواهد افتاد».[5]
بدبخترین آدم ها در روز قیامت
در قرآن مجید می خوانیم:
«یَوْمَ یَأتِ لا تَكَلُّمَ نَفْسٌ اِلاّ بِاِذْنِهِ فَمِنْهُمْ شَقِیٌ وَ سَعِیدٌ، فَاَمَّا الَّذینَ شَقُوا فَفِی النَّارِ لَهُمْ فِیها زَفیرٌ وَ شَهیقٌ. خالِدینَ فِیها مادامَتِ السَّمواتُ وَالاَرْضُ اِلاّ ما شاءَ رَبُّكَ اِنَّ رَبَّكَ فَعّالٌ لَما یُریدُ. »(هود: 105 ـ 107)
آن روز كه (قیامت و زمان مجازات) فرا رسد، هیچ كس جز به اجازه او سخن نمی گوید. گروهی بدبختند و گروهی خوش بخت. آنها كه بدبخت شدند، در آتشند و برای آنان در آنجا «زفیر» و «شهیق» (ناله های طولانی دم و بازدم) است.
«رَوَى حَمَّادُ بْنُ عَمْرٍو وَ أَنَسُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ- عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ : شَرُّ النَّاسِ مَنْ بَاعَ آخِرَتَهُ بِدُنْیَاهُ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِكَ مَنْ بَاعَ آخِرَتَهُ بِدُنْیَا غَیْرِهِ(» 6):
از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده است: اى على! بدترین مردم كسى است كه آخرتش را به دنیایش بفروشد، و بدتر از آن كسى است كه آخرتش را به دنیاى دیگرى بفروشد.
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
«از پشیمان ترین مردم در روز قیامت، کسى است که براى مردم از عدالت سخن بگوید، اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد.» [7]
پی نوشت ها:
[1]. کهف، 47.
[2]. عبس، 37.
[3]. عبس، 34 - 36.
[4]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 26، ص 157، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[5]. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص 586، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق.
[6].من لا یحضره الفقیه، ج4، ص353؛ تفصیل وسائل الشیعه،ج16ص34؛ نهج الفصاحه ،ص332؛ الحکم الزاهره،ص626؛ مکارم الاخلاق،ص433،نهج الخطابه،ج1ص332؛پیام پیامبر با متن عربی،ص121
[7].وسائل الشیعه، ج۱۵، ص ۲۹۵
فرآوری: محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع:
سایت رهروان ولایت
پاتوق بچه شیعه ها
اسک قرآن
مرکز پژوهشای اسلامی
مطالب مرتبط:
شفاعت وسیع پیامبر اکرم در قیامت