قربانیان فتنه کجا اشتباه کردند؟

حوادثی که در سال 1388 به بهانه ی انتخابات ریاست جمهوری در ایران رخ داد، ویژگی هایی داشت که نام "فتنه" به خود گرفت. بعضی از کسانی که به نوعی در ایجاد آن حوادث و آشوب های تلخ دست داشتند – به خصوص برخی جوانان پرشور- واقعاً قصد توطئه و براندازی نداشتند؛ بلکه چه بسا در خیمه ‌شب بازی اصحاب اصلی فتنه، فریب خوردند و قربانی آن بازی شدند.

سوال مهم این است که قربانیان فتنه، کجا اشتباه کردند؟ در صحنه ی پرتلاطم و ابهام ‌آلود آن روزها، چه چیزهایی از نظرشان پنهان ماند که اگر متوجه آن ها بودند راهشان عوض می شد؟

معیارهای سنجش و تشخیص قرآن برای امروز و فرداهایی که ممکن است فتنه های دیگری به خود ببیند، چیست؟

*شناخت دوست و دشمن

همه ی لبخندها صادقانه نیستند. دوستی ها باید محک بخورند و راستی آزمایی شوند. پس برای دریافت راهکار عملی، به این نکات توجه کنید:

1- فقط "خودی ها" محرم اسرارند.

2- مواظب باشید! اگر در تشخیص دوست از دشمن اشتباه کنید و به جای خودی ‌های محرم، به بیگانه های نامحرم اعتماد کرده باشید، از هیچ زحمت و دردسری در امان نیستید.

3- یک راه ساده برای شناختن، حرف ‌های آن هاست. اگر دقت کنید می بینید که دشمن دلسوز شما نیست؛ نشانه های بغض و کینه از کلامش پیداست.

این 3 کلید، راهنماییِ مشفقانه ی آیه 118 سوره آل عمران است:

"یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ بِطَانَةً مِّن دُونِكُمْ لاَ یَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّواْ مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاء مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِی صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَیَّنَّا لَكُمُ الآیَاتِ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ" [1]

" اى كسانى كه ایمان آورده‏اید از غیر خودتان [دوست و] همراز مگیرید [آنان] از هیچ نابكارى در حق شما كوتاهى نمى‏ورزند آرزو دارند كه در رنج بیفتید دشمنى از لحن و سخنشان آشكار است و آنچه سینه‏هایشان نهان مى‏دارد بزرگتر است در حقیقت ما نشانه‏ها[ى دشمنى آنان] را براى شما بیان كردیم اگر تعقل كنید."

*توجه به حقایق وارونه

دانشجوی سال سوم بودم که وارونه نشان دادن واقعیت های روشن اطرافم را از زبان کسانی می شنیدم که تا آن روز برایم چهره های مثبتی بودند.

بیانیه هایی که روزهای بعد از انتخابات، یکی یکی پخش می شد، حرف هایی از این دست می زد:

" نتایجی که برای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد بهت ‌آور است؛ مردمی که در صف ‌های طولانی أخذ رأی شاهد ترکیب آراء بودند و خود می ‌دانند که به چه کسی رأی داده ‌اند با حیرت تمام به شعبده ‌بازی دست اندر کاران انتخابات و صدا و سیما نگاه می ‌کنند. آنان اینک بیش از همیشه به دنبال آن هستند که بدانند چگونه و توسط چه کسانی و مقاماتی طرح این بازی بزرگ ریخته شده است.

اینجانب ضمن اعتراض شدید به روند موجود و تخلفات آشکار و فراوان روز انتخابات، هشدار می دهم که تسلیم این صحنه ‌آرایی خطرناک نخواهم شد."

با خودم فکر می کردم ایشان دقیقاً از طرف کدام مردم دارند حرف می ‌زنند؟! مگر ما و هزاران نفر دیگر با سلیقه های رنگارنگ رأی ندادیم؟ مگر نتیجه ی این دموکراسی را قبول نکردیم؟ کدام حیرت؟ کدام شعبده و بازی بزرگ؟! همین حرف های وارونه به راحتی می ‌توانست واقعیت را در ذهن عده ای (ولو اندک) "وقلّبوا لک الامور" کند که کرد.

توجه به وارونه بودن بعضی حرف ها و موضع ‌گیری ها، ما را از افتادن در دام فتنه مصون می کند. قرآن می گوید:

"لَقَدِ ابْتَغَوُاْ الْفِتْنَةَ مِن قَبْلُ وَقَلَّبُواْ لَكَ الأُمُورَ حَتَّى جَاء الْحَقُّ وَظَهَرَ أَمْرُ اللّهِ وَهُمْ كَارِهُونَ" ‏[2] "در حقیقت پیش از این [نیز] در صدد فتنه‏ جویى بر آمدند و كارها را بر تو وارونه ساختند تا حق آمد و امر خدا آشكار شد در حالى كه آنان نا خشنود بودند."

*مخالفت با امرِ ولی، خط قرمز خداست

باید دقت کنیم کاری که می کنیم، موضعی که می گیریم و حرفی که می ‌زنیم، با مسیر ولی زمان، موافق است یا مخالف؟ آن طور که قرآن هشدار می دهد، مخالفت با امر و فرمان ولی خدا، خطر اصابت فتنه دارد!

"فَلْیَحْذَرِ الَّذِینَ یُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِیبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ یُصِیبَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ"[3] "پس كسانى كه از فرمان او تمرد مى‏كنند بترسند كه مبادا بلایى بدیشان رسد یا به عذابى دردناك گرفتار شوند."

نکته ‌ای که تکرارش، فقط یک یادآوری است، این است که در دوران غیبت امام عصر، ولیّ امر، ولی فقیه است. و اطاعت از امرش، درست مثل اطاعت از امام حاضر، واجب است.

*دنیا طلبی، هدفی برای توجیه هر وسیله

باید دید کسانی که مردم را به همراهی فرا می خوانند و وعده ی فلان و بهمان می دهند، خودشان در این معرکه چه نفعی می برند و دنبال چه هستند؟ در نتیجه ‌ی هزینه هایی که آحاد مردم می دهند، آخرت این آقایان آباد می شود یا دنیایشان؟ بوی پول و مقام، هر جا به مشام برسد، زنگ خطر فتنه (چه به معنای آزمون و امتحان، چه به معنای یک بازی پیچیده) به صدا در می آید.

"وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلاَدُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللّهَ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ"‏[4] "و بدانید كه اموال و فرزندان شما [وسیله] آزمایش [شما] هستند و خداست كه نزد او پاداشى بزرگ است".

"دنیا طلبان برای اینکه به مقاصد خودشان برسند، در جامعه فتنه ایجاد می کنند؛ جنگ ها، تبلیغات دروغین، سیاست ‌بازی‌های ناجوانمردانه؛ اینها ناشی از همین دنیا طلبی ‌هاست." [5]

*دشمن از کارمان امیدوار نشود

"گناه بزرگی که برخی از دست‌ اندرکاران فتنه ‌ها در کشور انجام می دهند، امیدوار کردن دشمن است؛ دشمن را امیدوار می کنند که می تواند منفذی در بین مردم، در بین عوامل گوناگون، در بین مسئولان نظام باز کند." [6]

دشمن ما را دوست ندارد: "أُوْلاء تُحِبُّونَهُمْ" [7] علامتش هم این است که دقیقاً برخلاف یک رفیق شفیق، "اگر نیکی به شما برسد، آن ها را ناراحت می کند؛ و اگر حادثه ی ناگواری برای شما رخ دهد، خوشحال می شوند": "إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُوْهُمْ وَإِن تُصِبْكُمْ سَیِّئَةٌ یَفْرَحُواْ"[8]

به همین خاطر اگر احساس کند، شکافی میان ماست، دندان تیز می کند تا در موقعیت حساس ضربه بزند. پس یک معیار مهم برای سنجش، این است که هر دعوت، موضع، تصمیم، یا عملی که دشمن را شاد و امیدوار کند، بوی شوم فتنه می ‌دهد.

خلاصه این ‌که در فتنه ها، نجات از معرکه ی سرگردانی، فقط با قطب ‌نمای بصیرت ممکن است و قرآن هم خودش "هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمِ یُوقِنُونَ" ‏[9] است.

پی نوشت ها:

[1] - آل ‌عمران، 118

[2] - توبة، 48

[3] - نور : 63

[4] - انفال : 28

[5] - مقام معظم رهبری (مدظله العالی) 1387/06/29

[6] - مقام معظم رهبری (مدظله ‌العالی) 1389/10/08

[7] - آل عمران، 119

[8] - آل عمران، 120

[9] - جاثیه، 20

فاطمه حسینی مجرد       

کارشناس ارشد کلام اسلامی

بخش قرآن تبیان           

مطالب مرتبط:

با فتنه گران چگونه رفتار کنیم؟

فتنه ای فراگیر

فتنه و چند نكته

فتنه در قرآن

تحریف حقیقت = حقیقت فتنه

بردگی مدرن در جنجال چپی ها و راستی ها !!