فواید و ضرر باکتری ها

باکتری مضر یا مفید؟

اکثر مردم با شنیدن نام «باکتری» به یاد بیماری های مختلفی که توسط باکتری ها به وجود می آیند، از جمله استروپتوکرک، می افتند. باکتری ها عامل بسیاری از بیماری های انسان از جمله وبا، سل، سوزاک،حصبه، و همچنین بیماری های جانوران و گیاهان می باشند. ولی این باکتری های بیماری زا و مضر فقط بخشی کوچکی از گروه وسیع باکتری ها را تشکیل می دهند .

باکتری ها در همه جا زندگی می کنند، در هوا، در خاک، آب و انواع زیستگاه های مختلف و در شرایط زیستی گوناگون. آنها در قلل بسیار مرتفع کوه ها، در عمق عمیق ترین اقیاموس ها، در بدن انواع موجودات زنده ، و حتی در صخره های منجمد و یخ های قطب شمال یافت می شوند. این گسترش بسیار فراوان باکتری ها، مطالعه آن ها را اهمیت خاصی بخشیده است، چرا که تنها با شناخت کامل آنهاست که می توان از خطرات آنها دوری و از فوایدشان هر بیشتر استفاده کنیم.

مهمترین و مشهور ترین آغازیان پست باكتری ها هستند. تعداد كمی از باكتریها زیان آورند و اغلب آنها مفید هستند و چون آنها برای بقای ما و سایر جانداران اهمیت دارند. حتی در درون بدن ما باكتریهای مفیدی وجود دارند كه بعضی از نیازهای ما را تأمین می كنند.

فواید باکتری‌ها

اگرچه بعضی از باکتری‌ها عامل فساد مواد غذایی و بیماری هستند؛ اما بسیای از باکتری‌ها مفیدند. بشر قرن‌ها از فواید باکتری‌ها در زندگی خود استفاده کرده است. باکتری‌ها در تهیه و پردازش فرآورده‌های غذایی و شیمیایی و هم‌چنین در شناسایی و استخراج معادن و پاکسازی محیط زیست کاربرد دارند.

مواد خوراکی مانند ماست، پنیر و سرکه حاصل فعالیت باکتری‌های تخمیرکننده است. استون و بوتانول مواد شیمیایی هستند که انواعی از باکتری‌های گونهء کلستریدیوم آن‌ها را می‌سازند. باکتری‌های شیمیواتوتروف برای تخلیص عناصر معدنی مانند مس و اورانیوم کاربرد دارند. هم‌چنین باکتری‌ها در پاکسازی آب‌ها و خاک‌های آلوده به آلاینده‌های نفتی و شیمیایی کاربرد وسیعی دارند. باکتری‌های داخل روده برای ما خیلی از ویتامین‌ها را می‌سازند که خود بدن قادر به ساختن آنها نیستند. هرچند که برخی از باکتری‌ها هم برای ما مضر هستند.

مزایای باکتری ها در تولید آنزیم ها

برخی باکتریها را تحت شرایط مناسب جهت تهیه آنزیمهای مورد نیاز پرورش می‌دهند و آنگاه آنزیم تولید شده توسط آنها را عصاره گیری کرده و با راسب کردن خالص می‌سازند.

1.      آنزیم آمیلاز را با فرایند خاصی از گونه‌های باکتری باسیلوس بدست می‌آورند. آمیلاز را برای هیدرولیز نشاسته به دکسترین یا قند دیگر یا در تهیه چسبها ، در صنایع نساجی ، شفاف کردن آب میوه‌ها و قندی کردن محلول نشاسته جهت تخمیر به کار می‌برند.

2.      آنزیم پروتئیناز را از باکتری باسیلوس تهیه می‌کنند. این آنزیم ، پروتئینها را هیدرولیز کرده و در صنایع چرم سازی استفاده می‌شود.

3.      دو آنزیم استرپتوکیناز و استرپتودورناز را که به طور طبیعی توسط باکتری استرپتوکوکوس پایوجنز تولید می‌شوند، در مقادیر تجارتی تهیه می‌کنند. این آنزیمها در تجزیه بقایای سلولی و زاید در محل زخم عمل می‌کنند و در حقیقت به ترمیم زخمها کمک می‌نمایند.

4.      بسیاری از باکتری ها از جمله کلاستریدیوم که دارای آنزیم پکتیناز است در جدا کردن الیاف کتان و تجزیه پکتین بین الیاف کمک می‌کند.

همچنین باکتریها در تولید اسید استیک، تولید حلال های صنعتی، تهیه واکسن ها، تولید فرآورده‌های شیر، چرخه ازت نقش دارند.

باكتری ها و غذاها

یكی از علل آلودگی غذاها وجود باكتریها در محیط غذایی است. باكتریها در درون غذاها تولید مثل می كنند و با رشد و تولید مثل خود، مواد زاید و سمی تولید می كنند همچنین بعضی از باكتریها مثل وبا آبها را آلوده كرده و باعث بیماری می شوند. محیط آشپزخانه باید كاملاً تمیز باشد و ظروف مواد غذایی نیز پاكیزه باشند. همچنین عوامل انتقال دهنده میكروب ها مانند مگس، كرمك، محیط غذایی نیز باید كاملاً از بین بردند.

بیشتر بدانید:

توان تولید مثل باكتریها خارق العاده است. در بعضی از باكتریها فاصله بین دو تقسیم ممكن است فقط 20 دقیقه باشد. با این حساب اگر غذا و فضای كافی فراهم باشد یك باكتری می تواند در ظرف مدت كمتر از دو روز جرمی معادل كره زمین تولید كند. اما به ندرت اتفاق می افتد كه شرایط محیطی كاملاً مساعد باشد.

باكتری ها به روش تقسیم دو تایی تولید مثل می كنند. ابتدا DNA آنها همانند سازی می كند سپس ملكول های DNA از هم جدا شده و به نقاط مختلفی از غشاء پلاسمایی اتصال می یابد و سپس دو سلول باكتری به وجود می آید. سلول های حاصل ماده ی ژنتیكی یكسانی دارند.

مرکز یادگیری سایت تبیان