مدیر صحنه ی خانه ی خود باشیم
فضای زندگیمان را می آراییم ، همه چیز را آنطور که دوست داریم می چینیم پس از تلاشی بی وقفه ، خسته اما راضی و خشنود در کناری به استراحت می پردازیم .انتظار نداریم هیچ کس این بهشت زمینیمان را خراب کند که به ناگاه بچه ها شادمانه از راه می رسند و شروع به بازی می کنند . ابتدا با لگو برج و قلعه می سازند. بعد به سراغ پازل می روند . بعد نوبت به بازی با بلوک ها و اتومبیل می رسد . لحظه ای بعد نقاشی با ماژیک های رنگی شروع می شود . ناگهان صدایی از فاصله ای نه چندان دور بلند می شود "بچه ها وقت جمع کردن اسباب بازی ها است. " پنج دقیقه بعد کابوس شروع می شود . ما در میان چارچوب در ظاهر می شویم ،به ریخت و پاش ها نگاه تاسف باری می اندازیم و از روی خشم فریادی می کشیم "منظورم اینه که فورا اسباب بازی هایتان را جمع کنید. فورا ... همین حالا ،در غیر این صورت ...." اما بچه ها چگونه می توانند این همه ریخت و پاش را جمع کنند . این همه اسباب بازی ، این همه تکه های پازل ؟ برای بچه ها به نظر می رسد که انگار مادرشان خواسته به قله اورست صعود کنند . در این هنگام قفسه ها ، کارتن ها و برچسب ها هدیه هایی بهشتی هستند که به نجات می آیند . این ابزار سازمان دهنده می تواند مادر را از ساعت ها تهدید ،التماس ،درخواست و مجازات نجات بدهد . "زود باشید اسباب بازی هایتان را جمع کنید وگرنه ...."به جای این همه تهدید می توانید کارتن های جداگانه ای در اختیار فرزندانتان بگذارید تا اسباب بازی های مختلف خود را در آن ها بریزد . در مورد مسائل دیگر هم به همین منوال عمل کنید . اگر برای آویزان کردن کت برایشان جارختی تدارک ببینید ؛ اگر جایی را برای آویزان کردن کیف مدرسه اشان در نظر بگیرید ؛اگر به جای قرار دادن سبد لباس های نشسته در حمام سبدی در گوشه اتاق فرزندتان قرار دهید ،بعید است که رخت و لباس کثیف و چرکشان راروی کف اتاق پرتاب کنند .
اما سازمان دهی تنها برای خلاص شدن از کابوس ریخت و پاش کافی نیست . ما به عنوان مدیر صحنه باید طرز استفاده از این وسایل را هم آموزش دهیم . نمی توان از همگان و به خصوص بچه های کم سال انتظار داشت که بدانند همه چیزشان را کجا بگذارند . آن ها در این زمینه به کمک احتیاج دارند . می توان بهشت را به آن ها هدیه داد . "خوب حالا همه تکه های پازل را پیدا کنیم و آن ها را در این کارتن بریزیم . حالا لگوها را در جعبه مخصوص لگو می ریزیم . حالا هم ...".
نباید از کودکان انتظار داشت محیط زندگی را آنگونه که ما می پسندیم دوست بدارند . تصور کنید که روبه روی یک کیک بزرگ و خوشمزه نشسته اید . اما به شما گفته اند که نباید به آن دست بزنید . البته ناخنک نزدن به چنین کیکی دشوار است . برای بچه ها دنیا در حکم یک کیک بزرگ شکلاتی است و آن ها می خواهند هر گوشه آن را مزه کنند . دوست دارند بدوند ،لمس کنند ،دست بزنند و سیاحت کنند . اما آنچه را سیاحت می کنند با توجه به سن و سالشان تفاوت می کند . بچه ها در هر سن و سالی که باشند مترصد جستجو و سیاحت هستند . تصور کنید گلدان گرانقیمت و زیبایی برای تزیین اتاق نشیمن تهیه کرده اید و به ناگاه آن را شکسته می بینید .
"بفرما نگفتم. دست به چیزی زدی که نباید می زدی این گلدان گران قیمت را شکستی . "
"ببخشید ، نمی خواستم اونو بشکنم . فقط می خواستم اونو ببینم . اتفاقی بود ،باور کنید راست می گم . "
"اما من که به تو گفته بودم با اون گلدان بازی نکن . چرا اونو برداشتی ؟"
"برای اینکه می خواستم اونو تماشا کنم . "
"تو هیچ وقت گوش نمی دی . بچه حرف گوش نکنی هستی . "
"اما من فقط می خواستم ..."
"هیچ وقت به حرف گوش نمی دی . "
کنجکاوی بچه ها با توجه به سن و سالشان فرق می کند . به منظور حفظ سلامتی فرزندانمان باید رفتارهای جستجوگرانه فرزندانمان را هدایت کنیم . ایجاد محیط مناسب زندگی به این نیست که دکوراسیون خانه ی خود را از روی جدیدترین متد موجود انتخاب کنیم ویا با صرف هزینه های گزاف شیک ترین اثاثیه را داشته باشیم بلکه باید با توجه به نیاز خود و خانواده بهترین شرایط را ایجاد کنیم تا همگی در محیطی سالم و پر نشاط با احساس آرامش رو به پیشرفت باشیم .ما در دنیای پرتحرکی زندگی می کنیم ، همه چیز به سرعت برق و باد در حال تحول است :غذای آماده فوری ،چاپ فوری ،کم کردن وزن فوری و ...می توان گفت به شکلی لوس شده ایم . انتظار داریم تا در اسرع وقت به آن چه می خواهیم برسیم .اگر می توانستیم در اسرع وقت تمام مسائل لازم را به نزدیکانمان بیاموزیم ،چیز بدی نبود . اما واقعیت این است که آموزش مستلزم صرف وقت و انرژی فراوان است .
سرور حاجی سعید
کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی
بخش محیط خانه تبیان
