پوشیدن لباس خارجی ذلیلت میکند!

با توجه به شرایط کنونی جامعه و قرار گرفتن در معرض انواع تحریم ها توسط آمریکا و دولتمردان غرب، نیاز به انسجام و وحدت قشرهای مختلف و تولید ملی و حمایت از آن بیش از پیش احساس می شود. هرچند طبق گفته رهبر فرزانه انقلاب، تهدید آمریکا به ایران موضوعی تکراری است و ملت ایران در همین فضای تحریم به پیشرفت های درخشان علمی-فناوری و موفقیت های فراوان رسیده است. ایشان می فرمایند: ملت بزرگ را از تحریم نترسانید چرا که وقتی ملتی بیدار شد و توانایی های خود را کشف کرد هیچ چیز قادر نخواهد بود او را متوقف کند.

«امیرالمومنین(علیه السلام) همواره می فرمود: مادامی که این امت لباس بیگانه نپوشد و از غذاهای آنان استفاده نکند، همواره در خیر خواهد بود و هنگامی که چنین کند خداوند آنان را ذلیل خواهد کرد.»

گرچه حضرت عدم استفاده از «لباس العجم» و «اطعمة العجم» را مطرح فرمود ولی به قرینه هذه الامة که مقصود امت رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) است به خوبی فهمیده می شود. مقصود از عجم در برابر عرب نیست، بلکه مقصود، غیر مسلمان و بیگانه است. تأکید حضرت بر این است که وابستگی در مصرف به بیگانگان امر مذمومی است و امت اسلامی هرگز نباید در پوشاک و خوراک خود به بیگانه نیازمند باشد و در صورت چنین نیازی، جامعه اسلامی ذلیل خواهد شد. پیوند این روایت با بحث ما دقیقا این است که وقتی استفاده از پوشاک و خوراک بیگانه امر مذمومی تلقی می گردد، خرید و فروش این اجناس در بازار اسلامی نیز بی تردید مذموم است. چند نکته را می توان از این روایت در زمینه کالاهایی که در بازار جامعه اسلامی فروخته می شود، استفاده نمود:

1. تأکید حضرت بر پوشاک و خوراک بدان جهت است که انسان نمی تواند بدون این دو به زندگی مادی خویش ادامه دهد. و در واقع قوام و استواری جامعه به این دو وابسته است. و لب کلام حضرت این است که ضروریات از نیازمندی های جامعه حتما باید در درون جامعه تأمین شود و از آن جهت که در جامعه آن روز، آن دو مهمترین نیازمندی ها محسوب می شدند به بیان آن دو اکتفا شد. و اگر مثل روزگار ما بسیاری از کالاهای دیگر غیر از پوشاک و خوراک جزء نیازمندی های اساسی جامعه محسوب می شود. جامعه اسلامی نباید در آن گونه امور نیز نیازمند بیگانگان باشد و این محصولات در بازار کشور اسلامی خرید و فروش گردد. شاید علت اساسی این باشد که اگر به هر دلیل بیگانگان بر سر مواضعی با کشور و ملت اسلامی درگیر شدند، نتوانند صدور کالاهای این چنینی را وجه المصالحه قرار داده و باج خواهی کنند.

2. خرید و فروش مستمر پوشاک و خوراک و سایر کالاهای اساسی از خارج و استفاده از آنها، روحیه حقارت و خود کم بینی را در افراد جامعه القاء می نماید و این خود عاملی برای رکود و در جا زدن افراد و شکوفا نشدن استعدادها می گردد. زیرا این احساس به جامعه دست می دهد که حتی قادر نیستند نیازهای اساسی خود را تأمین نمایند و یا اینکه ضرورتی برای تولید این کالاها در درون کشور اسلامی وجود ندارد.

3. وجود کالاهای بیگانگان در بازار جامعه اسلامی با جذبه های ویژه اش آرام، آرام همراه خود، فرهنگ بیگانگان را به جامعه منتقل خواهد نمود به گونه ای که جامعه در همه عرصه های مصرف اعم از خوراک و پوشاک و حتی چگونگی آراستن ظواهر زندگی فردی و اجتماعی از آنان تأثیر می پذیرد. و از آنجا که بازار می تواند در یک بازخورد عامل تشویق تولید کالاهایی باشد که در بازار عرضه می شود. ممکن است این وضعیت به باز تولید و گسترش فرهنگ بیگانه در قالب استفاده از کالاهای خاص کمک نماید که این خود در نهایت منجر به ذلت جامعه اسلامی خواهد شد.

4. کارکرد اساسی بازار در هر جامعه، رونق بخشیدن به فعالیت های اقتصادی است. بدین معنی که مجموعه فعالیت هایی که اقشار مختلف و صنوف در اقتصاد انجام می دهند، سرانجام به بازار خواهد آمد و در اثر مبادله آنچه تولید شد، فعالیت اقتصادی استمرار می یابد. امّا اگر بازار به جای اینکه تولیدات داخلی را عرضه کند به عرضه کالاهای ضروری و اساسی که توسط بیگانگان تولید شد، بپردازد، بازار صرفا عاملی برای گسترش فعالیت های اقتصادی در کشورهای بیگانه و نه رونق تولیدات داخلی خواهد شد.

5. در عین حال تأکید حضرت بر خوراک و پوشاک و به تعبیر دیگر نیازهای اساسی، بدین معنی است که تجارت با بیگانگان در عرصه های دیگر مانعی ندارد. مادامی که کالاهایی که وارد می شود جزء کالاهای اساسی محسوب نشود، و به صورت اهرم فشاری در اختیار بیگانگان قرار نگیرد.

همانگونه که ارایه کالاهای مصرفی بیگانه می تواند منجر به تشویق تولید آنها در داخل کشور شود، کالاهایی که از کشورهای بیگانه وارد بازار اسلامی می شود با حفظ این نکته که فرهنگ مصرفی خاصی که در تعارض با فرهنگ اسلامی جامعه است ارایه نکنند. می تواند عاملی برای گسترش تولید و رشد اقتصادی جامعه تلقی گردد. خصوصا اگر این کالاها، کالاهای واسطه ای باشند بدین معنی که در تولیدات کالاهای دیگر از آن استفاده شود. وارد شدن این گونه کالاها می تواند به ایجاد اشتغال در جامعه شود و ارزش افزوده داخلی را گسترش داده و عاملی برای رونق اقتصادی گردد.

امیرالمومنین(علیه السلام) به گونه ای به این موضوع به این صورت اشاره نمود:

«کسی که گندم بخرد بر مالش افزوده می شود و کسی که آرد بخرد نصف مالش می رود و کسی که نان بخرد تمام مالش را از دست می دهد.»

حضرت در این روایت به خرید کالاهای واسطه ای ترغیب نمود و از خرید کالاهای نهایی نهی فرمود، گرچه مورد سخن حضرت خریدهای شخصی است ولی می توان یک اصل کلی در اقتصاد از آن استخراج نمود. که فروش و استفاده از کالاهای واسطه ای می تواند عاملی برای رونق اقتصادی جامعه گردد و استفاده از کالاهای مصرفی نهایی که با اولین مصرف از بین می رود از چنین وضعیتی برخوردار نیست. کالاهای واسطه ای در چرخه تولید تحرک ایجاد نموده و اثرات مطلوبی را روی شاخص های کلان اقتصادی نظیر اشتغال، تولید و افزایش درآمد سرانه برجای خواهد گذاشت.

6. از لفظ «عجم» که مقصود بیگانه است در روایت استفاده می شود، تا آنجا که ممکن است باید از ورود، عرضه و مصرف کالاهای اساسی که از کشورهای بیگانه وارد کشورهای اسلامی می شود باید ممانعت ورزید. امّا مبادله کالاها اعم از کالاهای اساسی و غیراساسی بین کشورهای اسلامی و ارتباط متقابل این کشورها و ایجاد بازارهای مشترک بین آنان بسیار مطلوب است. و مرزبندی های جغرافیایی بین کشورهای اسلامی نباید مانع حضور و عرضه کالاهای تولید شده کشورهای اسلامی در درون خود این کشورها گردد. استحکام این گونه روابط نه تنها مایه ذلت این کشورها نمی شود بلکه عزت جمعی کشورهای اسلامی را روزافزون خواهد نمود.

فرآوری: فاطمه زین الدینی

بخش نهج البلاغه تبیان   

منابع:

نهج البلاغه

امام علی (ع)، حکومت و بازار؛ نویسنده: محمد تقی نظرپور

مجله کتاب نقد، تابستان 1380 - شماره 19

نقش نظام تعلیم و تربیت کشور (با تاکید بر معلم)در کاهش اثرات تحریم با استفاده ازخرید کالاهای ایرانی و منع استفاده از کالاهای خارجی؛ سایت آموزش علوم.

مطالب مرتبط:

چرا قیمت های بازار هر روز متغیره؟!

مسئولین از اوضاع بازار خبر دارند؟!

آفرین به رتبه ایران در فساد اداری!!